Người đàn bà và những đứa con sống nhờ… “mộ biệt thự”

[hanoi-evc]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Người đàn bà và những đứa con sống nhờ… “mộ biệt thự”

Làm ôsin cho người chết tuy hơi kỳ quặc, nhưng có lẽ còn nhàn hạ hơn làm ôsin cho người sống anh nhỉ? Người chết có quát nạt, mắng nhiếc được đâu?

Mới đây, theo anh bạn lên Công viên nghĩa trang Vĩnh Hằng (xã Vật Lại, Ba Vì, Hà Nội) để viếng người thân, tôi đã bị choáng ngợp bởi khung cảnh nơi đây: một khu nghĩa địa rộng lớn, mênh mông ngút tầm mắt. Những vuông đất đã được chia lô, cứ như thể một khu đô thị. Người ta xây tường bao, xây dựng các công trình liên quan đến ngôi mộ. Nhiều công trình mồ mả cầu kỳ, đẹp đẽ không khác gì một khu biệt thự giữa một khu rừng ôn đới, lại có những ngôi mộ như những lâu đài thu nhỏ giữa một rừng hoa.

Công viên nghĩa trang Vĩnh Hằng. Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm.

Lang thang dọc khu vực “biệt thự mộ”, tôi dừng chân trước một ngôi mộ rộng gần 200 mét vuông. Theo anh Nguyễn Văn Quang, Trưởng Ban quản lý công viên nghĩa trang Vĩnh Hằng, mỗi mét vuông đất ở nghĩa trang có giá 5 triệu đồng. Như vậy, riêng tiền mua đất của ngôi mộ này đã là ngót 1 tỉ đồng.

Qua chiếc cổng gỗ thấp lè tè, lạc vào khuôn viên ngôi mộ rộng tương đương với mảnh đất của biệt thự liền kề, tôi không có cảm giác như vào một khu mộ, mà như lạc vào một vườn hoa thơm cỏ lạ. Dọc lối đi là những khóm hoa đỗ quyên đỏ rực. Hai bên là những ô đất chia nhỏ, được trồng bằng loại cỏ thường dùng ở các sân vận động đẳng cấp. Xung quanh tường bao là tre trúc và liễu rủ thơ lơ.

Con đường lát sỏi dẫn đến trung tâm phần mộ khá giản dị, ấm cúng. Trong ánh chiều tà, người đàn bà dáng vẻ lam lũ đang trằn lưng tỉ mẩn lau từng ngóc ngách phần mộ. Người nằm dưới ngôi mộ quý tộc này là ông Nguyễn Văn H.

Ngôi "mộ biệt thự" rất đẹp của ông Nguyễn Văn H. Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm.

Trông người đàn bà lam lũ kia, hẳn không phải người thân của người nằm dưới ngôi “mộ biệt thự” này. Tôi hỏi, chị bảo: “Em làm công việc chăm sóc cho phần mộ này anh ạ. Người ta vẫn gọi em là ôsin cho người chết. Người sống có ôsin là chuyện bình thường rồi, người chết giờ cũng cần có ôsin anh ạ! Người giàu sướng thế, chết rồi vẫn có người chăm sóc, hầu hạ”.

Sau khi lau sạch bóng khu phần mộ, người đàn bà lam lũ dẫn tôi ra góc khuôn viên phần mộ ngồi trò chuyện. Chỗ này, chủ nhân ngôi mộ lợp cả mái che, có ghế xích đu, ghế đá dưới những hàng cây rợp bóng. Lại còn có cả cái tủ đá lớn, bên trong chứa ngập bát đĩa, xoong nồi. Đến ngày giỗ, con cháu người chết kéo lên, căng bạt thành mái che, rồi tổ chức nấu nướng, cúng bái, ăn uống tới 10 mâm cỗ ngay trong khuôn viên ngôi mộ.

Công việc hàng ngày bên ngôi "mộ biệt thự" của chị Phùng Thị Đảm. Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm.

Người đàn bà chăm sóc ngôi “mộ biệt thự” này là chị Phùng Thị Đảm, nhà ở xã Vật Lại, cách nghĩa trang Vĩnh Hằng 3km. Cuộc đời chị Đảm tràn ngập bi kịch. Nhà nghèo, không được học hành gì, lớn lên thì được cha mẹ gả chồng cho một anh trong làng, cũng nghèo rớt nghèo rãi.

Vợ chồng đầu tắt mặt tối kiếm miếng ăn, với mấy sào ruộng cằn cỗi. 6 năm trước, khi bé út chập chững biết đi, thì chồng tử nạn vì bị một chiếc xe máy tông vào khi đang cuốc bộ trên đường đi làm đồng về. Một nách nuôi 3 đứa con lóc nhóc, chị vất vả nhiều hơn.

Đúng lúc túng quẫn vì bữa no, bữa đói, thì Công viên nghĩa trang Vĩnh Hằng xây dựng. Ông Giám đốc Nguyễn Mạnh Thản, ông chủ khu du lịch Ao Vua và cũng là ông chủ nghĩa trang này, vốn là người Ba Vì, đích thân về xã, chọn những người có hoàn cảnh khó khăn, cần công ăn việc làm đưa về Công ty công viên Vĩnh Hằng để làm công nhân.

Ngoài việc chăm sóc phần mộ, chị Đảm còn phải trông nom, bảo vệ ngôi mộ. Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm.

Chị Đảm là người khó khăn nhất, nghèo khổ nhất xã, nên được ông Thản tuyển chọn. “Công việc chính của em là làm công nhân cho công ty đấy chứ, có phải làm ôsin cho người chết đâu. Nhưng nhiều người có nhu cầu cần thuê người chăm sóc mộ, mà em thì lại cần tiền, cần việc làm, nên thành ôsin cho người chết thôi” – chị Đảm giải thích.

Thương người đàn bà nghèo khó, bất hạnh, ông giám đốc Thản đã dành riêng một căn phòng ở cạnh Ban quản lý công viên nghĩa trang Vĩnh Hằng cho 4 mẹ con chị Đảm ở miễn phí. 6 năm qua, chị làm việc ngày đêm ở nghĩa trang này, 3 đứa con cũng lớn lên bên những ngôi mộ. Đứa lớn giờ đã 13 tuổi, bé thì đã 8 tuổi. Các cháu đều được ăn học đầy đủ nhờ công việc công nhân chăm sóc mồ mả và công việc ôsin cho người chết.

Người thuê chị Đảm làm ôsin cho người đã khuất là bà H. Bà H. là giáo viên, đã về hưu, nhà ở khu vực Đại học Bách Khoa (Hà Nội). Người đàn bà này quá thương, quá yêu chồng, nên đã dành rất nhiều tâm trí, tiền bạc vào khu mộ của chồng. Ngày ông mới mất, hầu như bà H. sống ở trên ngôi mộ này. Bà sắm cả xoong nồi, bát đĩa, làm cả mái che, trồng rất nhiều loại cây, hoa trong mộ chồng.

Tuy nhiên, sức khỏe của bà yếu dần, không đi lại thường xuyên được, nên đã nghĩ ra chuyện thuê chị Đảm làm công việc chăm sóc phần mộ chồng bà. Tôi hỏi mức lương công việc làm ôsin cho người chết, chị Đảm có vẻ không muốn nói, chỉ bảo: “Cũng chỉ là làm thêm, nên thấp lắm anh ạ. Được đồng nào hay đồng ấy, nên em cứ làm thôi”.

Để những khu mộ rộng mênh mông thế này sạch sẽ tinh tươm, không thể thiếu bàn tay chăm sóc của những người làm công việc ôsin cho người chết. Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm

Ban ngày, chị Đảm vẫn làm công việc của một công nhân ở nghĩa trang, nhưng chiều xuống, thậm chí cả đêm, chị dành cho việc chăm sóc khu mộ. Công việc hàng ngày cũng khá vất vả. Chị phải lau chùi phần mộ, các công trình xung quanh mộ cho sáng bóng, rồi nhổ cỏ dại, cắt cỏ cho phẳng, quét lá khô, bắt sâu, bón phân cho cây cối, thậm chí là phun thuốc sâu. Việc vất vả nhất là tưới nước. Chị Đảm phải xuống tận chân đồi gánh từng xô nước lên tưới. Những ngày nắng nóng, khô hạn, công việc này càng vất vả hơn. Xong mọi việc thì chị thắp nhang cho phần mộ ấm cúng.

Vào những ngày rằm, lễ, bà H. sẽ gọi điện cho chị Đảm, yêu cầu chị mua đồ, thường là bánh, giò, hoa quả, gà luộc, xôi, rượu, vàng mã… rồi thắp hương trên phần mộ, khấn vái thay cho bà. Hương khói xong, chị Đảm mang lộc về dùng. Tình hình về ngôi mộ như cây nào héo, chết, cây nào nở hoa… cũng được chị Đảm liên tục báo cáo qua điện thoại. Cứ hết tiền điện thoại, bà H. lại nhắn mã số thẻ để chị tự nạp tiền. Bà H. cũng lo quần áo cho chị mặc, lo sách vở cho bọn trẻ con nhà chị.

Chị Đảm nói vui: “Làm ôsin cho người chết tuy hơi kỳ quặc, nhưng có lẽ còn nhàn hạ hơn làm ôsin cho người sống anh nhỉ? Người chết có quát nạt, mắng nhiếc được đâu?”. Chị Đảm nở nụ cười đầy ám ảnh, rồi chị tiếp tục công việc cắt cỏ. Cắt xong cả trăm mét vuông cỏ cho bằng phẳng, quả là công việc không nhàn hạ gì.


Còn tiếp…

Phạm Nguyệt Diễm

[minhduongf]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Nghề lạ đời: Ôsin cho… người chết

- Cứ đến ngày lễ, ngày rằm, ngày giỗ… gia chủ lại điện thoại cho ôsin mua lễ vật khá to, gồm gà luộc, xôi, hoa quả, giò chả… ngập cả mâm để “dâng” cho người chết. Nhưng người chết nào có ăn được, thế là những người làm nghề ôsin hưởng cả. Ai đời người chết lại nuôi được người sống!

Mặt trời đã lặn sâu phía sau dãy núi mờ xa bên kia sông Đà, thuộc huyện Thanh Thủy (Phú Thọ), song tôi vẫn thấy những bóng người nhấp nhô trong những khu “biệt thự mộ” nằm im lìm dưới bóng hoàng hôn liêu trai.

Hóa ra, không phải chỉ có chị Phùng Thị Đảm là người duy nhất làm công việc chưa từng có trong từ điển tiếng Việt – ôsin cho người chết. Sau này, trò chuyện với anh Nguyễn Văn Quang, Trưởng Ban quản lý công viên nghĩa trang Vĩnh Hằng tôi mới biết, trong nghĩa trang có đến vài chục người làm công việc ôsin cho người chết. Không những phụ nữ làm ôsin cho người chết, mà cả nam giới cũng làm công việc này. Đàn bà thì có chị Hương, chị Tuyến, chị Đảm, chị Huyền, chị Sao, chị Thủy… Đàn ông thì có anh Hòa, anh Loan, anh Tuấn, anh Lý, anh Duẩn…

Nghĩa địa rộng lớn... Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm

Với những ngôi mộ đẹp đẽ thế này, không thể thiếu bàn tay chăm sóc của những ôsin. Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm.

Phần lớn số ôsin cho người chết này là công nhân của công ty Vĩnh Hằng, chỉ có một số là người ở ngoài. Họ được người thân của những người đã khuất tìm thuê, tuyển dụng y như tuyển người làm, tuyển công nhân. Cũng phải xem xét xem người làm ôsin cho người chết có chịu khó, cần cù, khéo tay, thậm chí là có lương tâm trong sáng không. Gặp kẻ xấu, chúng bê mất mấy cây tùng, cây bách, cây lộc vừng… là mất bạc triệu.

Trong số những ôsin đang trần lưng cắt cỏ, lau dọn trong các khuôn viên “biệt thự mộ”, tôi chú ý đặc biệt đến cô gái khá xinh xắn. Đó là em Phùng Thị Th.

Dáng Th. quá nhỏ bé so với ngôi mộ đá hoành tráng của gia tộc họ Nguyễn và họ Trịnh. Khu mộ này có khá nhiều phần mộ, toàn bằng đá trắng, đá xanh. Nơi thờ tự to như một ngôi đình, toàn bằng đá nguyên khối. Hai góc mộ có cả hòn giả sơn khổng lồ. Nhìn ngôi mộ này, đủ biết họ giàu có thế nào. Riêng tiền mua đất đã phải bạc tỉ, lượng đá xanh, đá trắng chở từ miền Trung ra cũng phải bạc tỉ nữa. Thế nên, việc bỏ ra chút tiền, thuê ôsin chăm sóc phần mộ, để phần mộ lúc nào cũng sạch sẽ, tinh tươm, đúng là không có gì đáng kể.

Một góc ngôi mộ của hai họ Trịnh - Nguyễn. Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm.

Th. quá nhỏ bé so với ngôi mộ khổng lồ bạc tỉ của hai họ Trịnh - Nguyễn. Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm.

Cô bé Phùng Thị Th. quê ở mãi xã Phú Sơn (Ba Vì). Nhà nghèo, chỉ có 3 sào ruộng, mà có tới 6 miệng ăn. Bố mẹ đẻ sòn sòn 4 đứa. 18 tuổi, tốt nghiệp cấp 3, Th. không thực hiện được ước mơ vào đại học, vì nhà nghèo. Người quen rủ rê, em đành kiếm sống nuôi thân và cùng cha mẹ nuôi các em bằng công việc ôsin cho người chết.

Công việc cũng chỉ có vậy, lau dọn phần mộ, quét lá, nhặt cỏ dại, gánh nước tưới cây rồi hương khói hàng ngày cho các phần mộ. Những ngày đầu, công việc vất vả, trời xứ đoài nóng như đổ lửa, Th. vừa gánh nước vừa khóc. Chẳng rõ mồ hôi hay nước mắt đầm đìa trên má, thấy mằn mặn. Nhưng làm việc lâu dần rồi cũng quen.

Không phải làm công nhân trong công ty, nên em nhận trông nom, chăm sóc cho nhiều phần mộ một lúc. Tùy theo yêu cầu của chủ nhân ngôi mộ, mà tính ra lương. Nếu chủ nhân yêu cầu chăm sóc, hương khói hàng ngày thì lương phải cao, còn họ yêu cầu mỗi tuần chăm sóc phần mộ một lần thì lương thấp hơn, còn mỗi tháng chỉ làm việc trong ngày rằm và mùng 1 thì tùy tâm, họ bồi dưỡng bao nhiêu cũng được. Có người tốt bụng, ở xa, ít có điều kiện lên thăm mộ, thì họ trả lương một năm luôn, song có những người mãi chẳng thấy lên, nợ lương của em vài tháng liền.

Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm.

Gác giấc mơ đại học, em đi làm ôsin cho người chết. Ảnh: Phạm Ngọc Dương.

Thu nhập của nghề ôsin cho người chết phụ thuộc vào sức khỏe, nên nhóm đàn ông thường có thu nhập cao hơn. Họ gánh nước khỏe, cắt cỏ nhanh, lau dọn như chớp, nên có thể nhận chăm sóc cả chục phần mộ một lúc. Công nhân, bảo vệ, thậm chí cả nhân nhân viên văn phòng cũng tranh thủ ngoài giờ, ngày nghỉ cuối tuần kiếm thêm vài trăm, thậm chí bạc triệu bằng công việc chăm sóc phần mộ cho người chết.

Gia chủ của những phần mộ đơn giản hơn những “biệt thự mộ” thường thuê ôsin làm vài ngày trong tháng, thì chi phí rẻ hơn, mộ lớn vài trăm ngàn, một bé vài chục ngàn. Mỗi ôsin chăm sóc độ chục ngôi mộ, cũng kiếm được số tiền bằng lương công nhân do công ty trả. Những người có tay nghề cao, khéo léo thường được trả công cao hơn. Họ là những người biết sơn sửa, chăm sóc, cắt tỉa cây cỏ hoa lá đúng kỹ thuật, có ý tưởng tạo hình cao.

Phút giải lao... Ảnh: Phạm Nguyệt Diễm.

“Làm công việc này cũng đặc biệt, lĩnh lương nhân gian, hưởng lộc người chết” – anh Hòa đúc kết ngắn gọn sự đặc biệt của nghề này. Thông thường, những người làm ôsin cho người chết rất… no đủ. Cứ đến ngày lễ, ngày rằm, ngày giỗ… gia chủ lại điện thoại cho ôsin mua lễ vật khá to, gà luộc, xôi, hoa quả, giò chả… ngập cả mâm để “dâng” cho người chết. Nhưng người chết nào có ăn được, thế là những người làm nghề ôsin hưởng cả. Ai đời người chết lại nuôi được người sống!

Theo anh Nguyễn Văn Quang, Trưởng Ban quản lý Công viên nghĩa trang Vĩnh Hằng, hiện tại, lượng đất trong nghĩa trang đã bán gần hết, song người ta mới chỉ mua rồi xây tường bao, trồng cây cảnh để đấy, chứ có rất ít mộ. Nhiều khuôn đất rộng đến 200 mét vuông, song mới chỉ có một nấm mồ.

Các khu mộ được quy hoạch đẹp, trồng hoa, cây cảnh, thì đều phải thuê người chăm sóc. Nếu không có người chăm sóc thường xuyên, chỉ thời gian ngắn, cỏ sẽ mọc um tùm, hoặc cây cối chết héo vì khô cằn. Nghề ôsin nảy nở như một tất yếu cũng vì lý do đó. Những ngôi mộ nhỏ, chỉ có một nấm mồ, thì không cần thuê ôsin, đã có công nhân ở nghĩa trang chăm sóc, hương khói với mức phí rất rẻ, chỉ 10 ngàn đồng/tháng.

Theo anh Quang, sau này, khi mộ có nhiều, nhu cầu thuê ôsin chăm sóc mộ lên cao, thì công ty sẽ đưa công việc của những ôsin vào diện quản lý. Để tránh tình trạng chặt chém, tranh giành, lộn xộn, công ty sẽ đưa ra mức giá chung, đứng ra thu phí, và công nhân của công ty sẽ làm công việc này.

Khi công ty thành lập đội chuyên chăm sóc mồ mả, có thể chị Đảm, em Thủy và những công nhân nghèo sẽ mất đi nguồn thu khá lớn từ công việc của một ôsin cho người chết. Nhắc đến điều này, chị Đảm, em Thủy chợt thẫn thờ.

Tôi rời nghĩa trang Vĩnh Hằng khi bóng đêm sẫm xịt, hương khói liêu trai. Những người đàn bà vẫn còng lưng lau mộ, vẫn kẽo kẹt gánh nước leo những bậc thềm dài tít hút.

Phạm Nguyệt Diễm