Đất rừng phương Nam

[vhktuan]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Đoàn Giỏi

Đất rừng phương Nam

Ra một bước đŕng, học một sàng khôn

(Ngạn ngữ)

1. Xóm chợ nhỏ, một vùng quê xa lạ
"Có lẽ từ hôm bước lên xóm chợ này, mình đã bắt đầu cuộc sống lưu lạc rồi chăng?" Những đęm giật mình thức giấc, nằm nghe tiếng gió rít thê lương từ các cánh đồng xa mông quạnh vŕ lắng nghe tiếng nước chảy ào ào dưới chân cầu nước bắc ra con kênh thẳng tắp chạy dài vô tận trước ngôi chợ này, tôi vẫn thường vơ vẩn nghĩ như vậy. Tôi lạc tới xóm chợ này, tính ra đã có hơn nửa tháng. Một buổi tối, đoŕn thuyền vận tải quân lương của ủy ban kháng chiến Nam Bộ đỗ lại đây. Anh học sinh trường cô-le, người trong ban tiếp tế đă cho tôi theo thuyền từ Hậu Giang đến đây, bảo tôi: “Chỉ ghé lại độ nửa giờ cho các chú lęn chợ mua thức ăn. Có muốn lęn bờ không?" Tôi lắc đầu. Anh bčn vỗ vai tôi, cười lớn: "Vậy thì tốt quá. Ngồi trên mui ngó lên bờ chơi cũng được. Trông chừng đồ đạc, em nhé!" Anh lần theo đňn đŕi bắc sang một chiếc thuyền khác, và lẹ làng như con sóc, co người trèo qua be mấy chiếc tam bản, mấy chiếc xuồng nhỏ của những người đi chợ đậu ken dọc theo bến rồi nhảy phóc lęn bờ.
-Đừng đi đâu nhé! Uống cŕ-phê xong anh sẽ xuống cho chú mày cái bánh!
Anh xốc khẩu súng mô-de đeo bęn hông, vẫy vẫy tôi và rướn hai chân, cố nói thật to để cho tôi nghe thấy.
-Rồi! Nghe rồi... Anh cứ đi đi!
Tôi bắc tay lên mồm đáp lại. Tôi ngồi đong đưa hai chân tręn chiếc mui thuyền chở gạo ngóng lên chợ. Đèn măng-sông trong các hiệu buôn, các tiệm ăn của người Hoa kiều thắp lęn sáng rực. Chỗ khoảng sân rộng, những người đŕn bà nông dân mặc quần áo bà ba đen, khăn rằn đen vắt chéo qua vai ngồi xếp từng dăy dài sau những chiếc cần xé to tướng, những chiếc thúng đựng đầy ắp không trông rő và không biết đó là thức gì mà họ mang ra chợ bán. Mỗi người bán hàng đều thắp một ngọn đčn con ở chỗ mình ngồi. Và những người đi chợ, cũng có nhiều người cầm theo trên tay một ngọn đèn. Đèn người mua, đèn người bán cứ như sao sa. Từ trong đám người ồn ào và những ánh lửa đèn luôn luôn di động ở tít chỗ cuối chợ, bỗng nổi lên bốn đầu ngọn đuốc cháy đỏ rực cůng với tiếng trống, tiếng thanh la khua rung dồn dập.
-Hát Sơn Đông, chúng mŕy ơi!
-Lại coi con bé nhào vòng lửa đi!
-Mau lên, chúng mày ơi!
Bọn con nít từ khắp các ngõ ngách, từ trong các chỗ tối, từ dưới thuyền, dưới xuồng trèo lên, ba chân bốn cẳng reo hò chạy về chỗ đám hát rong. Tự nhiên hai chân tôi cũng ngứa ngáy muốn tuôn theo. Đã bắt đầu nghe tiếng i ô của người Khách mãi võ giới thiệu các môn trình diễn, và tiếng vỗ tay hoan hô của đám người xem vây quanh. Tôi kiễng chân lên coi họ làm gì đằng ấy. Xa quá, chỉ thấy đầu người lô nhô vŕ mỗi lúc lại nghe tiếng cười khoái trá dậy lên. "Lâu nay mình xem chán rồi. Còn lạ gì cái thứ trò ấy!" Tôi tự nhủ thầm như vậy và khinh khỉnh nhìn về đám người huyên náo để nén sự thôi thúc cứ dồn trống trong ngực.
-Thằng An còn ngồi đấy không?
Bác tài công già cầm xâu thịt và một mớ rau cải vừa bước lên đòn đài vừa hỏi giọng ồm ồm.
-Cháu còn đây, bác ơi!
Tôi vội đáp, bụng hơi rạo rực.
-Nè, mà mày muốn coi hát Sơn Đông không?
Bác lại hỏi.
-Các anh bảo cháu ở đây coi chừng thuyền.
Bác tài công vứt xâu thịt vào cái rổ, vặn lưng uốn xương sống nghe rắc rắc, hơi thở nặc nồng mùi rượu.
-Mày đã ăn thịt nai xào cải rỗ chưa? Sáng mai tao cho mày ních một trận, phải biết nhá!
Rồi bác cười lớn:
-Tao đi đă khắp ngọn nguồn sông lạch mà chưa thấy ai mập như con mẹ chủ quán này. Nó rót luôn cho tao năm ly rượu tăm bồng mắt thỏ mŕ không nhểu ra ngoài một giọt chứ!
-Bác có lên chợ uống cà-phê không? Tôi hỏi.
-Tao mà cà-phê cà pháo gì mậy? ờ, mà các chả đang làm cà-phê trong cái quán chỗ đám hát Sơn Đông đó! Thôi, có tao ở đây rồi. Cho mŕy lên chợ chơi một lát. Nhớ đường trở xuống bến không? Đừng có đi đâu xa, coi chừng lạc.
Trời ơi, một thằng bé từ lọt lòng mẹ đến giờ sống ở thành phố như tôi mà có thể lạc trong cái chợ nhỏ xứ quê này. Tôi cười thầm trong tối, từ trên mui gieo người nhảy độp xuống sạp thuyền.
-Cười gì đó mậy, An? Bác nhướng mắt hỏi tôi.
-Không. Cháu có cười gì đâu?
-Bộ mày tưởng tao say hả? Tao còn thấy cái bông bần trôi giữa kênh kia nhá!... Chà, nước giật ròng rồi.
-Cháu lên đây, bác ạ!
Không chờ nghe bác ừ, thoáng cái, tôi đă đặt chân tới bờ. Chao ôi! Chợ gě mà lạ lùng thế này? Bộ Tây sắp đánh tới nơi, nên người ta đem vườn bách thú ra phát mãi hay sao! Một con ba ba to gần bằng cái nong, đặt lật ngửa, cứ ngọ nguậy bơi bơi bốn chân trước ông cụ già ngồi lim dim đôi mắt. Những con rùa vàng to gần bằng cái tô, đều tăm tắp, như đổ ở cůng một khuôn ra, nằm rụt cổ trong mấy chiếc giỏ cần xé. Đây lŕ một con nai người ta vừa xẻ thịt ra bán, cái thủ còn nguyên chưa lột da bày giữa đống thịt đỏ hỏn tręn một tấm lá trầm. Cua biển cũng có, ếch cũng có, nghêu sò cũng có. Còn cá tôm thì nhiều lắm, đủ các loại cá tôm, không kể xiết. Tôi bước thêm mấy bước, qua những đống trái khóm chín vàng tỏa thơm mùi mật, thấy hai con trút nằm khoanh, vảy xếp lại như những đồng hŕo lấp lánh. Có tiếng chim gì mổ nhau kêu quang quác trong chiếc lồng kẽm chỗ tối tối: ngọn đèn vừa bị cánh chim đánh nhau quạt tắt, và người chủ bán chưa kịp thắp lên. Một chú khỉ con cứ nhảy qua nhảy lại lia lịa, chờn vờn trèo lên đống bí ngô. Thấy tôi đi qua, nó nhe răng khẹc khẹc, ngó tôi rồi quay lại nhňm người chủ, dường như muốn bảo tôi hỏi giùm tại sao cái lão rậm râu kia không thả mối dây xích cổ ra để nó được tự do đi chơi như tôi... Đằng chỗ đám hát rong, một tràng pháo nổi lên vang dậy. Tôi chẳng còn tâm trí đâu mà nhìn ngó chung quanh nữa. Tôi lại ba chân bốn cẳng nhắm mắt nhắm mũi lao về phía tiếng ồn ào đang có một sức cuốn hút không cưỡng được. "Měnh chỉ coi một chút thôi!" Tôi nghĩ bụng và đưa mắt nhìn vào trong ngôi quán cà-phê nhỏ núp dưới tàn cây bã đậu chôm chổm những gai. Cái lưng gù của anh học sinh trường cô-le lấp ló qua vai những người dân quân tự vệ đội nón bằng rộng vành thả trễ sau gáy. Tôi muốn báo cho anh biết tôi đã lên đây, nhưng bụng phân vân: "Lỡ ảnh bảo xuống thuyền thì sao?... ừ, mà mình chỉ cần coi qua một chút thôi mà!".
-Chen đâu mŕ chen dữ vậy hả?
Một thằng bé lùn lùn, béo ục ịch, trợn mắt hích khuỷu tay vào hông tôi.
-Cho tao coi một chút mà!
Nghe tôi nói bằng một giọng nhường nhịn, thằng bé tức thời nép người qua để cho tôi lách vŕo, rồi nó nhe răng cười lŕm như tôi với nó đă quen từ hồi nào.
-Mày mới tới à? Hồi nãy vừa diễn trò hai con khỉ kéo xe mê lắm!
-ừ, mình mới tới!
Tôi đáp cho có đáp, không cňn chú ý nghe nó kể những gì bên tai nữa. Người Khách mãi võ mặc quần áo chẽn màu đen đă bán qua một lượt thuốc cao, bắt đầu giới thiệu tiết mục "Em bé mười tuổi nhŕo qua vòng lửa".
-Trò này đêm qua có diễn rồi. Không thể tả được mà!
Thằng bé lùn lùn béo ục ịch lại rỉ tai tôi, giọng đầy tự hŕo về cái chuyện nó đă được xem trước tôi. Một em bé gái mặc bộ quần áo bằng xa tanh mŕu đỏ, tóc tết quả đŕo, mang đôi hŕi vải đen bước ra, cúi chŕo khán giả. Chiếc vòng sắt quấn giẻ tẩm dầu lồng giữa một khung gỗ hình chữ nhật, dựng đứng cỡ ngang tầm mắt tôi, bày giữa hiện trường. Dứt loạt vỗ tay chung quanh, người Khách già cầm ngọn đuốc châm vào chiếc vòng quấn giẻ. Tức thời một vầng lửa hình tròn như chiếc bánh xe lửa của Na-tra phực cháy vù vù. Em bé lại nghiêng đầu chào mọi người rồi dún chân một cái, chạy tới ba bước gieo mình như một con thoi bay qua vòng lửa. Mắt tôi hoa lên, chỉ còn thấy cái bóng đó lao qua lao lại xuyên ngang vầng lửa, và hai tai tôi ù đi vì tiếng reo hò, tiếng vỗ tay vang dậy.
-Đęm qua, nó nhào sáu lần mà bữa nay nó tăng lên tới tám lần! Mày thấy ghê chưa?
Thằng bé lùn lùn béo ục ịch lại hích tôi, vênh mặt nói. Trong lúc người Khách cầm mấy chai rượu thuốc đi vòng quanh chào hàng thì em bé vừa đứng thở vừa đưa hai bŕn tay nhỏ phủi phủi những sợi tóc cháy trước trán. Dường như đęm nay số thuốc bán được ít ỏi quá. Người Khách mặt buồn buồn, đặt mấy chai rượu thuốc lęn cái rương lớn màu đen, cố làm ra vẻ tươi tỉnh:
-ông bà cô bác xem xong trò này, rồi hẵng mua giùm sau cũng được. Hầy! Tả lồ lên...
Tiếng trống, tiếng thanh la lại khua rung dồn dập. ông ta cầm một nắm dao con sáng loáng tung lên bắt từng chiếc một, rồi lần lượt cắm tất cả mười hai con dao ấy vào những khe hở đục trong cái vòng sắt còn đang rừng rực lửa. Những mũi dao nhọn hình lá trúc đào lấp lánh ánh thép trắng xanh tua tủa chĩa ngược vào trong, càng làm thu hẹp cái khoảng tròn ban nãy vừa đủ một thân mình người chui qua. Người Khách liếc nhìn mấy người đánh trống đánh thanh la, ra hiệu ngừng tay. ông ta nhướng mắt hét lęn một tiếng, rùng mình thu người lại, và lập tức dún chân bay qua giữa những mũi dao tua tủa. Tôi nhắm mắt lại. Trời ơi! Chỉ nhích ra một phân, bất cứ ở phía nào thì những mũi dao sắc nhọn như gươm kia cũng đâm xóc lút vào da thịt. ông ta lao đi lao lại ba lần như vậy, mà trông sắc mặt và hơi thở không chút biến đổi.
-Người lớn làm không hay. Em bé làm mới hay!
Người Khách vung tay giới thiệu. Em bé gái bước ra, nghiêng đầu chào mọi người. Hai bàn chân đi đôi hŕi vải đen nhỏ xíu khởi động giẫm lęn giẫm xuống một chỗ trên mặt đất lởm chởm những hòn cuội. Tôi hồi hộp quá. Đôi môi em bé run run. Rő ràng là nó đang cố trấn tĩnh trước phút biểu diễn cái trò vô cùng nguy hiểm này!
-Có ba ở đây, con!
Người Khách nói bằng giọng khuyến khích vui vẻ, nhưng cặp mắt ông ta trông nghiêm nghị đáng sợ. Em bé tức thời hét lên một tiếng như bố, dún chân bay xuyên qua giữa vòng dao rực cháy. Chung quanh im phăng phắc. Mọi người không kịp vỗ tay. Có lẽ vì sự thán phục cùng với nỗi lo sợ thay cho em bé cùng một lúc ập vào làm choáng ngợp mọi trái tim người. Em bé lao qua vòng dao lần thứ nhất, rất dễ dàng. Em lại mím môi lao qua lần thứ hai. Đến lần thứ ba, thì tiếng thét kinh hoàng của những người xem nổi lên chung quanh chói tai tôi. Em bé đã ngã bổ xuống, bàn chân phải mắc vào một mũi dao. Người xem chạy ùa vào. ông Khách già ôm ngang lưng con gỡ chiếc hài đen ra khỏi mũi dao. Một dòng máu đỏ từ trong vết thương bàn chân em bé tuôn ra như suối.
-Không hề gì mà! Dán một lá thuốc cao, khỏi ngay thôi!
ông Khách vừa nói vừa rắc một ít thuốc cầm máu màu đen để hŕn miệng vết thương, và trao đứa con gái cho một bà xẩm vác đưa xuống chiếc thuyền đậu trong một con mương gần đấy. Bọn trẻ nhỏ ůn ùn chen lấn chạy theo coi. Mặc dầu đám hát vẫn tiếp tục biểu diễn, nhưng tôi không còn lòng dạ nào xem nữa. Tôi cũng chạy theo đám trẻ, lần xuống mé nước đứng ngó vŕo thuyền. Em bé ngồi tựa lưng vào mui, đôi mắt to đen lay láy nhěn xuống vết thương trên mu bàn chân đã được bó một lá thuốc cao. Không thấy máu chảy nữa. Nhưng bàn chân cứ run run, lâu lâu lại giật một cái, khiến em phải nhắm mắt lại. Bà xẩm cầm ngọn đèn soi vào chân con, tròng mắt đỏ hoe.
-Con có đau lắm không, con?
Em bé nhắm nghiền mắt, hai bàn tay bóp chặt trên ống chân, lắc lắc đầu. Một giọt nước mắt người mẹ rơi xuống bàn chân nhỏ của đứa con đau. Em bé mở choŕng mắt ra, hốt hoảng nhìn mẹ, như vừa bị một giọt nước sôi rơi trúng vào chân.
-Không có làm sao đâu, má à? Buốt buốt một tí thôi!
Vừa nói, cô bé vừa quờ tay ôm ngang lưng mẹ và cố nhoẻn cười cho mẹ yên lòng. Nhưng sau đó một chốc, em lại nhắm mắt lại. Mấy giọt mồ hôi rịn rịn tươm ra trên vầng trán nhỏ. Tôi biết chắc rằng em bé đang đau lắm. Tôi không dám đứng nhěn nữa, bèn trở lên chợ. Bấy giờ, đám hát cũng vừa tan. Tôi sực nhớ ra là mình đã đi lâu quá. Tôi liền chạy vào quán cà-phê. Không thấy anh học sinh cô-le đâu. Tôi nhằm hướng đầu ngọn cây bŕng khô, chạy một mạch về. Đoŕn thuyền vận tải quân lương không còn chiếc nào đậu ở đó nữa. Tôi chạy dọc theo bến chợ một quăng, hy vọng họ vừa rời đi, měnh còn có thể đuổi theo kịp. Trời tối quá. Lửa đčn trên sông dần dần thưa thớt. Chợ cũng đă tan rồi. Tôi trèo lên một đống gạch, đứng ngóng theo lŕn nước lấp loáng ánh sao xuôi xuôi trên dòng kênh không biết chảy về đâu. Một người đŕn bà quảy đôi thùng xuống bến lấy nước, đứng lại nhìn tôi hồi lâu, rồi hỏi:
-Nhỏ! Phải mày ở trong đoŕn thuyền vận tải không?
-Dạ, phải!
Tôi vội đáp, bụng hơi mừng
-Họ đi đâu rồi, dě?
-Trời ơi! Mày đi đâu mŕ họ tìm mày khắp cả chợ? Họ đi rồi. Đi từ tám hoánh nŕo rồi! Nhổ sào từ hồi nước mới ròng.
Và người đàn bà chép miệng:
-Chà, dường như họ được lệnh đi ngay hay sao ấy. Gấp lắm thě phải?
-Dì có nghe nói họ đi đâu không? Tôi lại hỏi lại.
-Chuyện quân sự mà, biết sao được! Thế mày cũng không biết à? Họ không nói với mày à?
-Không, dì ạ!
-Mày có ba má, anh em gì trên thuyền không?
-Không. Cháu đi quá giang thôi.
Người đŕn bà chành môi ra, dài giọng:
-Thảo nào! ... Người ta có việc của người ta chứ. Ai bảo cứ ham chơi, đi những đâu!
Người đŕn bà không nói gì nữa, lẳng lặng xuống bến gánh nước lên chợ. Tự nhiên tôi thấy trong lòng rưng rưng muốn khóc... Ban ngày tôi tha thẩn đi dọc theo bến, mong có gặp người nào quen trong đoàn thuyền vận tải quân lương trở lại đây không. Ban đęm, tôi vào ngủ trong chợ, chui dưới gầm một thớt bán thịt lợn của người Hoa kiều. Những người đàn bà trong chợ gọi tôi là thằng bé tản cư. Nghe đâu hồi tháng trước, chợ nŕy chỉ họp buổi sáng. Hơn tháng nay, chợ nhóm suốt ngày, có đêm mãi đến chín mười giờ khuya mới tan. Người tản cư ở các vùng trên đổ xuống ùn ùn như nước. Mặt nước dòng kênh không mấy lúc ngớt tiếng khua động mái chèo. Cái chợ con nằm trên ngã ba kênh của xứ làng quê hẻo lánh này trở nên đông vui nhộn nhịp như một trấn nhỏ. Người từ Sài Gòn chạy xuống tới đây cũng có. Người vùng Tiền Giang, Hậu Giang cũng có. Nhiều con mụ đàn bà mặc áo lụa trắng bô-đê, che dù đầm, núng na núng nính rén bước đi lęn chợ, mắt cứ ngó xuống chân dép xăng-đan, sợ bůn đất vấy bẩn quần. Tiền bạc đựng nứt ví, nhưng mua gě cũng chê ỏng chê eo, trả giá rẻ mạt. Tôi chỉ nghe họ than phiền với nhau rằng: "Lính mình dở quá, không chặn nổi Tây", rằng "chạy vào đây không có nước đá uống, không có nước ngọt tắm". Thấy tôi lảng vảng đến gần chỗ thuyền họ, họ nhěn chòng chọc vào tôi, bộ như muốn ăn thịt: “đi, đi, thằng nhỏ. Mň mẫm toan ăn cắp hả?" Tôi ức đến muốn khóc. Có ai quen, gặp tôi bây giờ cũng không nhận ra tôi nữa đâu. Ngồi bó gối tręn cầu nhìn xuống nước, chính tôi cũng khó nhận ra mình trong cái hình thù quái dị này. Tóc tôi đã mọc dài gần phủ gáy, hai quầng mắt hõm sâu, cổ gầy nhom như cổ cò ma. Chiếc áo vét-tông bằng ka-ki trắng của anh học sinh cô-le cho tôi, giờ đây đă biến thành màu cháo lòng, vạt áo phủ xuống tận gối, cứ kêu loạt xoạt theo mỗi bước đi. Còn chiếc quần đùi bằng vải đen của tôi thì bạc phếch ra, hai ống rách te tua như bị cá chốt rỉa. Ai nhờ việc gì, tôi cũng giúp. Mấy thím bán cá nhờ tôi khiêng thúng mủng, xách nước cho họ thay nước rộng cá.
-Em bé! Vác cho qua bó mía đi!
-Em bé! Đội thúng tôm lęn chợ giúp dì đi!
-Nhỏ! Nhỏ! Chạy xuống mé kênh cắm lại cây sào của dì sắp trôi kia! Kẻ cho tôi nắm xôi, người cho tôi gói bắp. Không ai biết tôi từ đâu trôi giạt tới. Ngŕy nào tôi cũng tạt qua trước ngôi quán rượu một lần. Biết đâu bác tài công già hôm nọ chẳng qua ngang mà ghé lại đây? Những ngày đầu mùa mưa năm 1946 cứ ì ạch nặng nề lê đi từng bước khó khăn như người đŕn bà sắp ở cữ cứ trở dạ mãi mà vẫn chưa đẻ được. ở cái vůng nước mặn miền tây Nam Bộ này, người ta mong mưa như bọn trẻ con chúng tôi mong mẹ về chợ. Mưa có nước ngọt uống, có nước cày bừa, nhưng điều quan trọng nhất trước mắt, là mưa có thể làm chậm bước của địch trong các cuộc tiến công, gây trở ngại cho chúng trên các nẻo đường hành quân vì trơn trượt, sình lầy. Trời càng sắp mưa thì càng oi bức khó chịu. Ban ngày, mặt trời đổ nắng chang chang, nóng như giội lửa. Chỉ khi đęm đến mới có đôi chút gió lao xao từ hướng vịnh Thái Lan thổi tới. Thường thường, đęm nào người trong chợ cũng xách chiếu ra ngồi dọc bờ kênh hóng mát, coi thuyền tản cư và thuyền chở Cộng hòa vệ binh từ mạn trên trẩy xuống. Quán rượu dì Tư Béo là nơi tụ họp những người thức khuya nhất, có khi đến một hai giờ sáng hãy còn đỏ đčn và ran tiếng nói cười.
2. Trong tửu quán
Tôi thường lân la đến quán dě Tư Béo, bởi lý do mong gặp người quen. Nhưng còn một lẽ khác nữa, là ở đó, tôi có thể nghe đủ mọi thứ chuyện tręn đời. Việc gě vừa xảy ra ở bất cứ xó hẻm nào quanh chợ, lập tức trong quán dì Tư Béo mọi người biết ngay. Từ những tin tức nóng hổi ở mặt trận Vàm Xáng như "... một chiến sĩ ta bị thương, khúc ruột lòi ra, anh lấy tay nhét vào, không rên một tiếng", cho đến chuyện "ông Tổ sư Bồ đề truyền dạy phép màu cho Tề Thiên Đại Thánh như thế nào..." tôi đều có thể nghe được ở đây. Đó lŕ một ngôi quán nhỏ xệch xạc, trống trước trống sau, cất dựa bên bờ kênh dưới bóng một cây gáo cổ thụ. Mái lá rách thủng lỗ chỗ, ban ngày nắng soi xuống mặt chiếc bàn dài, thả những bóng trứng vịt xuống bên mâm người ngồi nhậu, và ban đêm, người ta có thể uống cả một vì sao xanh rơi trong lòng cốc. Quán rượu dì Tư Béo nổi tiếng về thứ rượu tăm ngọt giọng, phảng phất mùi cháy khê nồi mà không nhà nào cất được, về tài xào nấu các món thịt rừng mà các lão già tính hay bông phèng đã nức nở khen rằng "nhắm xong một miếng, thấy người phấn hứng, trẻ tráng ra ngay". Nhiều người tin như vậy. Chứ như tôi, tôi nghĩ rằng những người lui tới nơi đây là bởi tự thói quen cố hữu của họ. Mà bà chủ quán vốn là một người đãi bôi xởi lởi, không bao giờ để phật lòng bất cứ một ông khách nào dù khó tính đến đâu. Duy chỉ có một điều mŕ ai cũng biết nhưng cũng chẳng ai nói ra, là trong sự dễ dãi hào phóng của bà ta, dù thế nào thì thế, một đồng xu cũng không lọt được qua cánh tay nhờn nhẫy bóng mỡ của bŕ, vì bà không để mình chịu thiệt với ai bao giờ. Chẳng vậy mà một hôm, bà ta đã bảo tôi: "Tao thấy mày sống hổm rày ở chợ này như con chó hoang. Tội quá! Về đây mà ở, tiếp giúp tao việc vặt trong quán. Mày sẽ tha hồ ăn, tha hồ uống. Còn như công xá..." Bà ta im lặng một lúc, sụt sịt mũi: "Nói chuyện công xá, hóa ra cháu ở đợ cho dì sao? Dì có một thân một mình. Dì coi cháu như con thôi. Mẹ con mà tính chuyện tiền bạc thì còn ra cái nghĩa gì!" Tôi đứng lặng đi một lúc lâu, bŕng hoàng không biết đáp ra sao. Trước mắt tôi, dòng kênh xanh ngắt lặng lẽ chạy hút vào chân trời. Một cánh buồm nhỏ xíu bồng bềnh trên khói nước, ở một nơi nào xa lắm, đôi khi không trông rõ, dường nửa thực nửa hư. Quay nhìn về hướng quê nhà, chỉ thấy mây trời đùn cao như núi. Ngày mai tôi sẽ đi về đâu, sống ra sao, tôi chưa biết. Tôi chẳng ở đây thě còn ở đâu nữa? Tôi gật đầu chẳng nghĩ ngợi gě.
-Vâng. Cháu sẽ ở đây với dě!

[thinhphat]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Tôi trở thành thằng nhỏ hầu rượu trong quán dì Tư Béo bắt đầu từ hôm đó.
-Cầm hào bạc đây, ra chợ mà cắt tóc ngay đi!
Bà ta vừa truyền lệnh cho tôi, vừa tháo mấy cây kim băng cài miệng túi áo chích đưa lên ngậm ngang mồm, và móc từ trong miệng túi thâm đen vì bẩn mỡ ra một nắm giấy bạc, nhặt một tờ hào giúi vào tay tôi. Khi tôi cắt tóc xong, trở về quán thì thấy bà ta lúi húi ngồi khâu bên chiếc rổ may.
-Lại ướm thử cái quần đůi coi nào. Dì khâu cho mày đấy.
Bà ta đứng dậy, cầm mảnh lụa đen vừa cắt ra từ ống quần dŕi cũ của bà, chỉ cần khâu một đường lưng và một đường khoét đáy lŕ thành một chiếc quần đùi. Tôi mặc thử, thấy hãy còn quá rộng.
-Cầm bánh xà-phòng thơm của dì, xuống bến tắm đi. Rồi lên mà mặc quần mới, con!
Bà ta ngọt ngào bảo tôi. Bà ta nói với tôi rất ít, lời lẽ dịu dàng, nhưng mỗi câu là một mệnh lệnh. Sau khi tắm rửa xong, tôi vội mặc chiếc quần lụa đen ngắn vŕo. Bà ta ngồi nheo mắt, cười làm rung rung hai tảng mỡ của đôi gò má bóng nhẫy, ngắm tôi hồi lâu.
-Tươm đa! Sạch sẽ thơm tho như vậy mới có thể hầu khách được. Chứ đứng gần người ta mŕ hôi như cú thì họ gõ chai lên đầu biết không? Mà trông mày mặt mũi cũng sáng láng đấy. Có chữ nghĩa gì bỏ túi không?
-Dạ, cháu đă đỗ xép-phi-ca tháng sáu năm ngoái.
-Thiệt chứ? Trời, thằng này giỏi đa! Mới mười bốn mười lăm tuổi mŕ đỗ phi-ca thě giỏi lắm. ờ, hồi tao còn con gái, có một ông giáo phi-ca chú ý đến tao, nhưng duyên trời không định. Chà, ngày xưa đỗ phi-ca là đã nên ông nọ ông kia rồi. Khổ cho mày, gặp thời buổi loạn ly!... Thế ba má cháu đâu?
-Dạ, ở xa lắm!
Tôi đáp cách miễn cưỡng. Thấy tôi không muốn nói, bà ta cũng thôi không hỏi. Bà ta vốn là người khôn ngoan, lịch thiệp và từng trải, luôn luôn đoán trước ý mọi người, biết lúc nào nên nói, lúc nào nên không và nên chấm dứt câu chuyện ở chỗ nào. Điều này, tôi nhận ra trong những đặc tính của bà ta chỉ qua vài ngày sau thôi. Kể ra thì khách rượu của quán dì Tư Béo không thiếu hạng nào. Những tay vô công rồi nghề, la cà ngồi tán dóc suốt ngày cũng có. Những người tản cư, cắm thuyền tạt lên uống chén rượu rồi quày quả đi ngay cũng có. Bọn con buôn vào ngồi chỉ cốt lấy chỗ gặp gỡ, trao đổi tin tức các luồng hŕng đương khan hiếm, vŕ để kiếm món xŕo nướng khoái khẩu hơn là vì cần rượu. Đôi khi, một vài người lính Cộng hòa vệ binh có tuổi lén rời chỗ trú quân vào làm một cốc rượu khan, trước khi ra khỏi quán cứ đưa ống tay áo chůi ria mép và dặn đi dặn lại tôi: "Này, chú em, hễ có ban chỉ huy đến hỏi thì nói không có ai tới uống rượu đây cả nhé! Nhớ nhé!" Chỉ trong vài hôm, tôi đã quen mặt hầu hết những đệ tử Lưu Linh của xóm chợ này. Nhưng trong đám người thường lui tới nơi đây, tôi chỉ đặc biệt chú ý có hai người. Một lŕ lão Ba Ngù. Dường như lúc nào cũng có lão túc trực trong quán. Nói cho đúng thì lão ta không phải là tay mạnh rượu. Nhưng lão có thể lai rai uống được suốt ngày. Những chuyện tiếu lâm, những chuyện giang hồ mã thượng, lão kể đi kể lại với mọi người, tôi nghe đến thuộc lŕu nhưng vẫn thích nghe. Bởi mỗi lần kể, lão thường hay thêm thắt vào những chi tiết bất ngờ khiến tôi phải cười bò ra; hoặc cũng có một đôi chỗ mà lần trước kể dài dòng, lão đã biết khéo léo tước bỏ đi cho câu chuyện thęm tròn trĩnh, dễ nghe hơn. Những lúc đông khách, lão đứng dậy nhường chỗ cho người mới tới. Đôi khi lăo còn bưng hộ bát đĩa giúp bà chủ quán. Dì Tư Béo mến lão vì cái tài đưa chuyện và giữ khách không công của lão, nên thỉnh thoảng bà ta cũng đãi lão cút rượu kèm theo một con khô cá lạt nướng. Ai mời rượu lão đều uống, không từ chối. Nhưng chỉ uống một chén cho vui bụng người ta thôi. Không bao giờ lão uống đến chén thứ hai. "Mình là người biết tự trọng. Mình có phải là thằng già nát rượu đâu!" Lão thường lè nhè nói một mình như vậy. Cứ mỗi người một chén rượu mời, mỗi ngày đêm lão Ba Ngù có thể uống tính ra đến một, hai lít! Lão luôn luôn cởi trần, áo chỉ để vắt hờ bên vai, bảo: "Để vậy cho nó mát". Lão chỉ mặc độc chiếc quần đůi: da mặt, da lưng đỏ như cua luộc. Dường như bấm vŕo bất cứ chỗ nào trong thân hình lão cũng có thể chảy rượu ra ngay được... Đó lŕ người thứ nhất. Người thứ hai là Tư Mắm. Không biết y ở đâu, tên thật là gì. Chỉ biết rằng y thường chở mắm lóc, mắm trê, đôi khi chở cả dừa khô và bí rợ trong chiếc ghe lườn bán dọc theo các xóm bờ kênh, nên đồng bào gọi y là Tư Mắm. Còn người đàn bà trạc ba mươi tuổi mà Tư Mắm bảo là vợ y thì không mấy khi thấy bước lên bờ. Có lần, tôi nghe lão Ba Ngù che tay lên miệng bảo với dì Tư Béo: "Chà, bộ thằng Tư Mắm có ngải hay sao mà nó chài được con nỡm đẹp quá. Không phải vợ hắn đâu. Dứt khoát lŕ không phải, bà chị ạ!" Tư Mắm người dong dỏng cao, nước da xanh mét, tóc cắt bom-bê, mái tóc trước trán rủ xuống tận gò má bên phải. Đôi mắt y rất bé và sắc lạ lùng, tròng mắt đảo đi đảo lại rất nhanh vŕ không hề nhìn thẳng vào ai bao giờ. Một buổi sáng, lúc tôi đang bưng rổ tôm càng xanh từ chợ về đường thì nghe tiếng tàu bay vè vè từ hướng Sóc Trăng lượn đến. Người trong chợ xô nhau chạy tán loạn. Chiếc tàu bay đảo hai vòng trên xóm Ngã Ba Kênh, bay rất chậm nhưng thật cao, nghiêng qua nghiêng lại quan sát rồi thả xuống một đống truyền đơn. Những tờ truyền đơn tủa ra, bị gió cuốn bay đi về mạn rừng trŕm cách chợ có đến vŕi ngàn bước. Không biết bọn giặc nói gì trong ấy. Nhưng khi tôi về đến quán, thì gặp ngay lão Ba Ngù đứng chửi oang oang:
-Tổ cha thằng Tây. Mày bảnh thì xuống đây! Chứ bay trên trời thả giấy xuống thì cũng chưa gọi là bảnh...
Lão níu rổ tôm của tôi lại, hỏi:
-Mày có nhặt được tờ báo nào đút trong này không?
-Không.- Tôi đáp.
-Truyền đơn nó kęu gọi Việt Minh đầu hŕng đấy!
-Sao bác biết? Bác nhặt được ŕ?
-Nhặt đâu mŕ nhặt. Thằng Tư Mắm nó vừa bảo thế đấy. Cái thằng coi vậy mŕ nhát. Nó mới nghe hơi tàu bay một chút, đă xuống ghe chèo đi tuốt rồi!
Từ đó đến chiều, gặp ai lăo Ba Ngù cũng nói đi nói lại có bao nhiêu chuyện đó. Và câu chuyện giữa những người trong quán cứ xoay quanh vấn đề: "Tây sắp tiến công vào đây! Liệu chúng ta có chặn nổi không?" Vào lúc chạng vạng, trời bỗng nổi gió to. Tiếng sấm nổ chát chúa trên những vầng mây đen sì mỗi lúc như muốn sà thấp xuống ngọn cây. Mưa bắt đầu rơi lộp độp những hạt to vŕ nặng trên mái lá. Nhưng chỉ ào qua một loạt rồi tạnh ngay. Lão Ba Ngù đứng trước quán, nhìn theo những làn chớp kêu:
-Mưa đi ông! Muốn mưa thě cứ mưa đi. Sao cứ lŕm khó khăn cho người ta vậy?
-Nếu mưa to thì Tây còn chưa dám vào đâu, phải không anh Ba?
Dì Tư Béo lạch bà lạch bạch như con vịt mái xiêm, ra đứng bên cạnh lão, vừa thở dài vừa hỏi phụ họa.
-Dứt khoát là mưa thì nó không dám tiến công. Nó toàn đi giày, gặp đất trơn trượt ngã bỏ mẹ đi. Hồi đằng cựu các ổng rải quả mů u trên lộ, Tây đi ngã lạch cạch. Thế là dao, mác, mã tấu mình cứ xông ra chém nó như chém chuối!
Tôi dọn rửa bát đĩa xong, không còn việc gì làm cũng ra đứng hóng chuyện bên lão. Bỗng nghe dưới kênh có người hỏi:
-Quán dì Tư có còn gì nhậu không?
-à, thằng Sáu tuyên truyền!
Lão Ba Ngù kêu khẽ. Dì Tư Béo tức thời quát tôi:
-Vào nhóm bếp lên. Con nít mà biết cái gì, lúc nào cũng chực nghe.
Và bà ta đáp vọng ra kênh.
-Vô khối! Còn vô khối!
Tôi ngồi trong bếp vừa nhóm lửa, vừa đưa mắt nhěn ra. Nghe tiếng xuồng cập bến, khua lộp cộp. Dì Tư Béo chạy vào cầm cây phất trần bằng cuống quài dừa nước quét lạch xạch trên bàn rượu. "Chắc là có khách sộp đây!" Tôi nghĩ thầm như vậy, vě nghe lão Ba Ngù dạ dạ hai ba tiếng, bộ kính cẩn lắm. Rồi thấy anh Sáu tuyên truyền mồ hôi mồ kê nhễ nhại, tay xách một bao cà roòng công văn giấy tờ, khom người bước qua mái giọt, vào đặt phịch cái bao lên bàn. Lão Ba Ngù khệ nệ ôm một chiếc ba-lô to tướng ràng rịt những dây da, lấm lem bùn đất, thận trọng đi từng bước vŕo và sẽ sàng đặt lên chiếc chõng tre, cạnh cửa ra vào bếp. Một người đàn ông trạc hăm sáu hăm bảy tuổi, cao lęu nghêu, mặc bộ quân phục ka-ki màu rêu, thắt lưng da rộng bản, khẩu súng poọc-hoọc đeo trễ bên hông, tay xách đôi giày vải, tay cầm chiếc mũ vải kiểu hướng đạo bước vào đưa mắt ngắm nghía một vòng trong quán rồi thong thả kéo ghế ngồi xuống. Anh Sáu tuyên truyền giới thiệu với dì Tư Béo:
-Đây là ông Huỳnh Tấn, đặc phái viên của Tổng hành dinh ủy ban kháng chiến Nam Bộ, ở miền Đông mới tới! Dì Tư Béo chắp hai tay trước bụng cúi đầu chào, nói gì lí nhí trong mồm không nghe rõ, chỉ thấy đôi môi run run cách cảm động. ông khách đứng dậy, toét miệng cười, khẽ nghiêng đầu chào đáp lễ rồi nói cách thân mật tự nhiên:
-Kiến cắn bụng dữ rồi đấy! Dě có gì cho chúng tôi làm ba hột cho đỡ đói cái đă...
Lão Ba Ngù buột miệng đáp ngay:
-Còn nửa rá bún tươi. Có thể ăn với thịt bò xào lá cách. Còn nhậu thì... đâu như nhŕ còn mấy con tôm càng nướng, phải không bà chị? Mà rượu hôm nay không đặng ngon!
Dì Tư Béo gật đầu lia lịa:
-Muốn ăn cơm cũng được. Tôi chịu khó nấu. Chẳng mấy thuở mŕ! Bắt gà làm xé phay ăn thôi.
Anh Sáu tuyên truyền vừa lau mồ hôi vừa nuốt nước bọt, giọng sốt ruột:
-Dì muốn cho ăn thức gì cũng được. Có bao nhiêu cứ dọn hết ra đây. Nhưng phải gấp lên!
Lão Ba Ngù lăng xăng giúp bŕ chủ quán pha ấm trà, đặt lên bàn mời khách. Anh Sáu tuyên truyền bảo tôi đem cho ảnh một ít bún tươi, rồi ảnh rút trong bao cà-roòng ra một cuộn giấy nhặt lấy hai tờ rộng khổ nhất úp lên bàn, bảo tôi phết bún vào.
-Chà, có khẩu hiệu gì mới hả chú Sáu?
Lão Ba Ngù tò mò hỏi.
-Phải! Vừa lĩnh trên quận về đây. Bác kê giúp cái ghế cho tôi dán lên vách đi.
Anh Sáu tuyên truyền đứng lęn ghế, cầm tờ khẩu hiệu ngắm nghía cho cân bằng hai đầu rồi từ từ áp vŕo vách lá. Dán xong một tờ, anh thong thả dán nốt tờ thứ hai. Tôi cầm đčn soi lên, nhìn trân trân vào những dòng chữ khắc gỗ in mộc bản mà tôi đã đọc nhiều lần trên các tờ khẩu hiệu dán đầy ở những nẻo đường tôi đă vượt qua. Độc lập hay lŕ chết! Nước Việt Nam của người Việt Nam! Anh Sáu tuyên truyền lại lôi ra một tờ giấy khổ nhỏ in chữ chì, còn thơm phức mùi mực đỏ ty-pô, dán vào vách ngang tầm mắt người ngồi ở bàn. Lão Ba Ngù lẩm nhẩm đánh vần:
-Khờ... ông... không, đờ... i đi.... Không đi lính chờ... o cho... Không đi lính cho giặc!
Đôi mắt trňn ra, nét mặt trang nghiêm, lão Ba Ngù lần lượt vừa đánh vần vừa đọc hết những khẩu hiệu như những lời thề viết lęn bằng máu: Không đi lính cho giặc! Không bán lương thực cho giặc! Không đưa đường chỉ lối cho giặc! Ai có dao důng dao, có mác dùng mác, mỗi người dân là một người lính, mỗi thước đất là một chiến hào, sẵn sàng hy sinh bảo vệ nền độc lập cho Tổ quốc! Đọc xong rồi, lăo Ba Ngù lẳng lặng bước đến chỗ móc áo, lấy cái áo bà ba đen của lão giũ giũ mấy cái. Đoạn lão mặc vào, cài cả cúc cổ cẩn thận. Lão cứ đứng nhìn lên những dòng chữ đỏ chói như máu kia, hai bàn tay vuốt đi vuốt lại những nếp áo nhăn nheo đă lâu không mặc tới. Không biết có phải vì cơn gió to lúc nãy khiến lão bị lạnh, hay bởi lẽ nào khác tôi không được rõ. Chứ trông nét mặt lo lắng và cử chỉ trang nghiêm của lão thì tôi thấy giống như lão đang đứng bęn giường một người bệnh thập tử nhất sinh. Kinh nghiệm ở những nơi khác thì với tình hình này, chắc chắn là chỉ trong vòng một tuần lễ nữa thôi, giặc Pháp sẽ tiến đến đây...
-Trời ơi, mày có vào bưng đĩa thịt bò ra giùm tao một chút không? Làm gì mà đứng chết gí ngoài đó vậy?
Dì Tư Béo trong bếp eo éo gọi vọng ra. Tôi giật mình chạy vào, suýt nữa ngã bổ xuống ngạch cửa. Lão Ba Ngù không vào giúp tôi một tay như mọi khi, lão lặng lẽ ra đứng trước bến hút thuốc lá một lúc rồi bỏ đi đâu mất. Coi bộ ông Huỳnh Tấn vŕ anh Sáu tuyên truyền đói dữ. Chẳng mấy chốc mà hai người đã làm sạch rá bún và hai đĩa thịt bò xào to tướng. ông Huỳnh Tấn vươn vai đứng dậy, co duỗi chân tay, cười hì hì:
-Từ sáng đến giờ, hai anh em thay nhau chčo một mạch chẳng có hột cơm bỏ bụng. An bữa bún ngon quá. uớc chừng còn một rá nữa, chúng tôi cũng ních hết!
Anh Sáu tuyên truyền quay sang hỏi dì Tư Béo đang chắp hai tay trước bụng, đứng bęn góc bàn hầu khách:
-Độ mấy giờ thě liên lạc ở Thới Bình lên tới?
-Sớm thì cũng chín mười giờ. Trời đất này, ngược nước ngược gió, họ có thể lên khuya hơn... Các ông cứ ở lại nghỉ cho đỡ mệt.
Dì Tư Béo đáp thong thả, có ý muốn cầm khách.
-Có gì nhậu, dì mang ra vứt đó cho chúng tôi! ông Huỳnh Tấn nói cách vui vẻ.
-Dằn bụng rồi, bây giờ có thể lai rai được chứ hả, đồng chí Sáu?
Tôi quạt than hơ lại mấy con tôm càng nướng sẵn, to cỡ cổ tay người lớn mà dì Tư Béo còn cất trong chạn. Trong khi đó, anh Sáu tuyên truyền cầm đèn ra sau quán ngắt mấy ngọn rau răm, còn ông Huỳnh Tấn thì giành với dì Tư để tự tay ông ta giã bát muối ớt cho vui.
-Bác Ba Ngù đi đâu rồi hả dě Tư? Anh Sáu tuyên truyền chợt hỏi.
-ối, có trời biết ổng đi đâu! Muốn đến thě đến, muốn đi thě đi.
-Nhậu mà thiếu bác ấy thì không vui!
-Có tôi đây, chú Sáu ạ! Lăo Ba Ngù từ ngoài nói vọng vào.
-May quá, chỉ lo về không kịp.
Lão Ba Ngù bước vào, đặt một lít rượu trong như mắt mèo lên bàn, xoa xoa hai bàn tay rồi đan mười ngón tay vào nhau, nghiêng đầu ngắm chai rượu:
-Tôi chạy vào tận xóm Tràm, nài lại của họ đây. Không mấy thuở... Để khách xa uống rượu không đặng ngon sẽ mang tiếng đất Rạch Giá, Bạc Lięu mình!
Khi ba người đă ngồi vào bàn, sắp sửa rót rượu thì có một bóng người mặc quân phục màu đen, khoác ca-pốt, lom khom bước theo ánh sáng đčn, đi vŕo quán. Tôi nhận ra ngay đó lŕ anh phân đội trưởng Cộng hňa vệ binh vừa về đóng quân ở xóm tręn đă mấy hôm nay. ông Huỳnh Tấn bỗng xô ghế đứng dậy, đôi mắt trňn thao láo nhìn anh phân đội trưởng, còn anh phân đội trưởng thì đứng sững lại ở chỗ ngạch cửa, mồm há hốc ra. Hai người im lặng nhìn nhau, rồi cả hai cùng lao tới ôm lấy nhau, tay đấm đấm vŕo lưng nhau thùm thụp:
-Trời ơi, tao tưởng mày chết rồi!
-Tao cũng tưởng mày chết rồi!
-Vậy ra không thằng nào chết cả...
Hai người cùng tranh nhau nói. Không còn nghe câu nào là của người nào. Những tiếng nói bằng giọng cường tráng sôi nổi vồ vập tuôn ra cùng với những tiếng cười vui vẻ, mừng rỡ của đôi bạn těnh cờ gặp lại, cứ xoắn lấy nhau.
-Sao nghe mày chết ở mặt trận Gò Công rồi? Ngồi xuống đây! ông Huỳnh Tấn kéo ghế mời anh phân đội trưởng.
-Chết thế nào được? ờ, mình có bị thương ở Vàm Láng, Gò Công,
anh phân đội trưởng lột áo ca-pốt ném lên chõng, mở cúc áo trỏ vào vết sẹo trên ngực.
-Xuyên từ trước trổ ra sau lưng, thủng một lỗ phổi, cầm chiếc đũa thọc qua được. Bọt cứ tuôn ra phě phì. Cả máu cả bọt. Vậy mà chỉ hơn tháng sau mình đã dậy, ra chỉ huy chiến đấu!
-Sức mày thì ca-nông bắn cũng không chết! ông Huỳnh Tấn cười hì hì.... Anh phân đội trưởng bấy giờ mới ngắm nhìn ông Huỳnh Tấn từ đầu đến chân:
-Mày vừa tới đây à? Bây giờ chắc làm to lắm hả? Nhưng chưa quân sự lắm! Hãy còn cái mã của anh sinh viên...
Anh phân đội trưởng bỗng nhếch mép cười, không nhìn vào ông Huỳnh Tấn nữa mà chỉ ngó ra ngoài trời tối đen một lúc rồi từ từ quay lại, giọng trầm hẳn xuống, hơi buồn, pha đượm ít nhiều chua chát:
-Nghe anh em bảo là cậu có theo phái đoàn anh Giàu đi hội kiến với Gờ-ra-xây! Thằng Gờ-ra-xây bắt cậu bỏ vào bao bố nhận xuống cống Sài Gòn - Chợ Lớn, chết rã thây từ cuối tháng 10 năm ngoái mà!
-ối! Anh em ghét mình, họ bịa ra họ nói vậy, chứ mình có đi hội kiến hội mối bao giờ! Mà họ ghét cũng phải thôi! -ông Huỳnh Tấn nói chậm rãi.
-Chuyện còn dài, hẵng uống một cốc rượu mừng đã.
Lão Ba Ngù đứng dậy, tay phải ngửa ra, tay trái cầm chai rượu mở nút lá chuối cắn vào mồm, đặt chai rượu nằm xuôi trên lòng bàn tay phải, từ từ xoay bàn tay úp xuống rót rượu ra cốc, khi cốc rượu vừa đầy, lăo nhẹ nhàng uốn ngửa bàn tay đưa cổ chai rượu xốc nghiêng lên. Dòng rượu nhỏ và thanh như sợi chỉ bị cắt đứt khỏi miệng chai, tụt xuống mặt cốc đầy, lŕm sủi bồng mấy cái tăm nhỏ chạy vňng quanh. Lão rót luôn bốn cốc, đều tăm tắp như vậy, không hề nhểu ra bàn một giọt rượu nào.
-Trời ơi! ông già rót rượu đẹp quá! Như nghệ sĩ biểu diễn ấy! -ông Huỳnh Tấn kêu lên. Lão Ba Ngù vuốt ria mép, đặt chai rượu xuống bàn:
-Nói các đồng chí tha lỗi, chứ tôi khổ sở vŕ hết nghiệp vì rượu mới chỉ học được cái trò này. Đã uống rượu thì phải biết rót rượu, sao cho đừng có giọt phí giọt phạm nào rơi vãi xuống bàn. Cũng như người lính cầm súng, phải bắn bách phát bách trúng, bắn sao cho đừng trật một viên. Chớ để một thằng Tây nào chạy thoát!
Anh Sáu tuyên truyền cười ha hả:
-Bác Ba bữa nay xuất khẩu thành văn. Vô ban tuyên truyền công tác với tôi đi, cha nội!... Các đồng chí thấy chưa, ngán dân đất Chắc-Băng nŕy chưa? Rượu chưa vào mà lời châu ngọc đã tuôn ra rồi!
Dì Tư Béo vừa cười múm mím vừa cắt chanh ra vắt rưới lên mấy con tôm càng nướng bóc vỏ.
-Bà chủ uống với chúng tôi một ly cho vui, -ông Huỳnh Tấn hai tay bưng cốc rượu lên đưa sang mời dì Tư Béo. Dì Tư Béo lắc đầu quầy quậy:
-Tôi xin vô phép các ông. Tôi không uống được mŕ! Để tôi đi lo cho các ông nồi cháo gà dằn bụng để buổi khuya đi đường.
Bốn người chạm cốc, uống cạn. Họ hút thuốc lá và thổi khói ra um nhà. Rượu được vài tuần, ông Huỳnh Tấn bắt đầu dặng hắng nói:
-Đây toŕn đồng chí, bŕ con anh em cả thôi. Chẳng ai xa lạ gì mà phải giấu. Anh em họ không rõ, họ ghét mình là chuyện tất nhiên thôi. Mình chẳng có đi hội kiến với thằng Gờ-ra-xây đâu. Měnh là cái thá gì! Vả lại, nói cho cùng, nếu cần bảo vệ các "anh lớn" thì dẫu vào hang cọp, mình cũng chẳng từ nan... Mình đi làm cận vệ, người cận vệ độc nhất, đưa anh Giŕu đi gặp thằng đại tá Nhật ở đěnh An Lạc để bŕn về các thể thức chuẩn bị gặp thằng Gờ-ra-xây. Thằng giặc già này nó lập kế hoãn binh để chờ tiếp viện, trong khi các sư đoŕn dân quân cách mạng của ta vẫn còn vây đặc chung quanh Sài Gòn - Chợ Lớn. Tất nhiên là sau đó, cuộc hội đŕm ở khu nhà Hui-bon-hoa trong Chợ Lớn chẳng đem lại kết quả nào. Có thể nói là anh em còn thật thà, chứ không phải ngán gì nó đâu!
Anh phân đội trưởng chŕnh môi ra, không biết anh cười hay không cười, chỉ thấy đôi cầu vai rung rung:
-Không ngán mà lại toan đình chiến với chúng nó?
-Anh em nhiều người đă nói và nghĩ như cậu. -ông Huỳnh Tấn nói chậm rãi, giọng ôn tồn.
-Trong lúc toàn thể dân chúng quyết xông ra bóp chết quân giặc xâm lược mà nói đình chiến thì ai mà không ức? Có thể nói các tướng lãnh ở mặt trận Sài Gòn - Chợ Lớn không ai chủ trương vậy đâu!
-Không chủ trương, không tán thành mà có cuộc hội kiến ấy? -Anh phân đội trưởng nhỏm dậy, nói cắt ngang...
ông Huỳnh Tấn lặng thinh, rót rượu cho mình, cầm cốc lên uống từng ngụm nhỏ. Nét mặt ông trở nên đăm chięu, rắn rỏi lạ. Dường như ông không phải con người liến thoắng vui tính như khi mới bước vào quán lúc chập tối. ông nói:
-Nóng làm gì? Thong thả mình kể cho cậu nghe. Một lần nữa, mình khẳng định là không ai chủ trương đěnh chiến. Bằng cớ là trong hội nghị các tướng lãnh của mặt trận Sài Gòn - Chợ Lớn tại Tổng hành dinh của ủy ban kháng chiến Nam Bộ tại chợ Đệm...
-Có những ai nào? -Anh phân đội trưởng bấy giờ mới ngồi xuống ghế, chăm chú nghe.
-Đông lắm! Měnh không nhớ hết... Tất nhiên là có anh Trần Văn Giàu, anh Huỳnh Văn Tiểng, anh Từ Văn Ri, anh Hai Râu, anh Nguyễn Lưu, anh Mười Trí, anh Tư Tỵ vŕ anh Ba Dương. Cậu nhớ Tư Tỵ không? Trời ơi, có thể nói cha ấy là một ác-xơ-nan, khắp người đeo đầy vũ khí. Nŕo dao găm, súng lục, nào gươm Nhật... lại đeo ống nhòm, đội nón sắt, mang ghệt, đi giŕy đinh. Tư Tỵ giữ mặt trận Bŕn Cờ, Chợ Đủi ấy mŕ!
-Nhớ rồi! Khi mình rút xuống Mỹ Tho, còn nghe nói anh Nguyễn Lưu lãnh đạo công đoŕn nội thành Sài Gòn - Chợ Lớn đánh nhiều trận sướng lắm, phải không?
-ừ, Nguyễn Lưu thì còn nói gì nữa! Dân Côn Đảo về mà!
-Nói ngay chỗ cuộc hội nghị ấy nghe nào!
-Lúc đang họp thě anh Ba Dương đáp một chiếc tŕu sắt từ Bình Xuyên đi tới. Cậu biết anh Ba Dương chứ? Xưa nay vẫn vậy. Thủ lãnh Bình Xuyên, dân anh chị mà lúc nào cũng khiêm tốn, ôn hòa, ít nói... Trong cuộc họp, Ba Dương chỉ lặng lẽ ngồi nghe, hai tay tì vào thành chiếc bàn tròn vòng gõ, mặt cẩm thạch, thứ mặt bàn lúc nào cũng lạnh như nước đá ấy. Mọi người bàn cãi lung tung việc nên ngưng bắn hay không ngưng bắn. Đợi cho mọi người ngớt tiếng, bấy giờ anh Ba Dương mới đứng dậy, thong thả rút trong túi áo bŕnh-tô ra một cái chai, đặt cộp xuống giữa mặt bŕn. Biết gì không? Trời ơi, trong chai toàn là những ngón tay người ngâm rượu. Anh nói: "Đây là ý kiến của anh em Bình Xuyên phát biểu với hội nghị, khi nghe nói có lệnh đình chiến". Rồi anh nghiêm giọng, tiếp: "Họ chặt ngón tay thề trước bàn thờ Tổ quốc, trước ảnh Cụ Hồ là nhất định đánh đến cůng... Các anh ra ngoài kia mà coi chiếc tàu của tôi. Tụi Tây ở Rạch Kiến nó bắn tôi như vậy đó!".
-Thế thì còn đi hội nghị với Gờ-ra-xây làm chó gì nữa? -Anh phân đội trưởng vung tay, nói như quát.
-Đi lŕ đi, cňn đánh lŕ đánh! Hai vấn đề khác nhau. Vấn đề chủ yếu lŕ đánh. Měnh kể cho cậu nghe vừa rồi đó. Anh em có ai rút lui đâu!
ông Huỳnh Tấn còn toan nói điều gì nữa đó, chừng như sắp nói một câu quyết liệt lắm thì phải, nhưng ông lại thôi, mặt lầm lầm, móc thuốc lá ra đốt hút cách bực dọc. Anh phân đội trưởng chấm đầu ngón tay trỏ vŕo rượu vẽ vẽ lên mặt bàn. Còn anh Sáu tuyên truyền và lão Ba Ngù thì ngồi đưa mắt nhìn nhau. Tôi thấy mọi người im lặng, tự nhiên mình cũng đứng ngây ra, không dám động cựa. Trong quán chỉ cňn nghe tiếng củi nổ lép bép và tiếng nước sôi reo đều đều sau bếp. Lâu lâu, trời lại chớp lên một cái. Mặt nước dòng kênh sáng rực trong ánh chớp. Những đầu ngọn cây tràm và chiếc xuồng không đang buộc bên kia bờ hiện lên xanh biếc, dường như trời đất cỏ cây và những gợn sóng lăn tăn không ngớt vỗ nhẹ đôi bờ kia thảy đều rung rung trong sắc xanh kỳ ảo, mắt người chưa kịp trông rõ đã biến mất vào bóng tối. Một giọng hát buồn của anh thanh niên nào đó, đang thả thuyền trôi theo dňng kênh, nghe mỗi lúc một gần. "... Ngoài hiên giọt mưa thu... thánh thót rơi... Phòng vắng..." Lão Ba Ngù tức thời đứng dậy, bước thěnh thịch ra ngoài.
-Ghe ai chèo lạc xạc đó? -Lão hỏi.
Dưới thuyền có tiếng đáp:
-Đi chở củi về đây, ông nội. Xét giấy hả?
-Dưới ghe có ai bệnh sắp chết phải không? -Lão Ba Ngù lại hỏi, giọng cay độc.
-Có ai bệnh gì đâu! Đừng có trů mạt!
-Hừ, vậy mà tưởng thằng nào đang mắc dịch mắc gió gì dưới ghe đó chớ. Bộ sắp chết sao mà rên khừ khừ vậy? Bây giờ không phải là lúc hát cái giọng mèo ướt đó nữa, nghe chưa?
Không có tiếng trả lời. Tiếng chèo khua mỗi lúc một xa. Lão Ba Ngù thở phì phì, bước vào quán cởi áo ra ném bên chõng cái xoạch. Anh Sáu tuyên truyền liếc sang ông Huỳnh Tấn và anh phân đội trưởng, cố nín cười. Khi thấy hai người này cũng đang nhịn cười như mình, anh Sáu tuyên truyền không nín nổi nữa, bèn phì một tiếng và một tràng cười ha hả vụt nổ ra.
-Chú Sáu, chú cười tôi cái gì?
-Lão Ba Ngù toan ngồi xuống ghế lại thôi, mắt lão dán vào đôi môi đang cười rung rung trong ánh đčn đỏ khé của anh Sáu.
-Ha! ha! ha!... Ai cười gì bác đâu!
-Bộ lão già này nói bậy à? Hừ, chú làm tuyên truyền chú há chẳng biết "Quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách", sao? Nước nhà còn mất, đến một thằng mẹ rượt như lão đây cũng còn có trách nhiệm mà!
Bây giờ thì ông Huỳnh Tấn, anh phân đội trưởng và cả dì Tư Béo vừa ở bếp quệt mồ hôi trán bước ra cũng đều cười lên thành tiếng. Khi lão Ba Ngù hiểu ra rằng đó là những tràng cười tán thưởng, lão bèn vuốt ria quay mặt vào trong tối lảm nhảm một mình:
-Có hơi lố bịch một chút! Nhưng tôi già rồi, thấy đâu thì nói đó vậy thôi. Nào, bà chị đã cắt tiết gà chưa? Tôi giúp một tay.
-Thôi, cám ơn. Cháo sắp dọn ra được rồi đấy!
Dì Tư Béo nói bằng giọng thanh thanh kéo dài làm duyên kiểu như còn trẻ. Bà ta sẽ sàng xắn tay áo lên, bàn tay béo núc cầm chai rượu rót liên tiếp ra bốn chiếc cốc. Bốn cốc rượu rót bồng mắt thỏ đều tăm tắp, xếp một hŕng ngay ngắn dưới ánh đčn lung linh, tưởng như rượu sắp tràn cả ra ngoài nhưng tuyệt nhiên không hề thấy có một giọt rượu nào rơi xuống mặt bàn...
Đęm hôm đó, măi đến mười hai giờ khuya vẫn không thấy xuồng lięn lạc dưới Thới Bình lên. ông Huỳnh Tấn sốt ruột không chờ được nữa, bčn cậy anh Sáu tuyên truyền tìm người đưa ông đi. Lăo Ba Ngù xung phong nhận lãnh chiếc tam bản của anh Sáu tuyên truyền chèo đưa ông Huỳnh Tấn. Anh phân đội trưởng lâu ngŕy gặp bạn cũ, vẫn còn nấn ná ở lại hàn huyên mãi cho đến lúc chia tay. Còn dì Tư Béo thì chẳng những dứt khoát không nhận món tiền bữa rượu, lại còn biếu ông Huỳnh Tấn và lão Ba Ngù mỗi người một đòn bánh tét nhân tôm thịt mang theo lót dạ dọc đường. Tôi thu dọn bát đĩa xong, vừa hạ cánh liếp xuống thì nghe tiếng Tư Mắm hỏi vọng từ dưới bến:
-Quán còn thức hả, dì Tư?
-Còn thức. Nhưng mà chẳng có gì ăn đâu... -Dě Tư Béo đáp cách miễn cưỡng.
-Không sao! Không sao! Rồi khắc có thôi mà!
Tư Mắm đă lên bờ, tự tay chống cánh liếp cửa, vào quán cầm đèn ra soi xuống bến cho mụ vợ hắn bước lên.
-Chào dì Tư! Khuya rồi mà chúng tôi còn làm phiền dì quá.

[hwakyungbc]

Vợ Tư Mắm chúm chím cười, nói một câu lấy lòng bà chủ quán, đoạn từ tốn nhấc chiếc ghế ra, rón rén ngồi xuống. Đúng như lăo Ba Ngù nói, cứ trông hai người này, khó ai tin rằng họ là một cặp vợ chồng. Tư Mắm thì vừa hôi vừa bẩn, vừa hà tiện vừa vũ phu. Còn mụ vợ hắn, tuy ăn vận mộc mạc ra vẻ một người lam lũ, nhưng từ cách nói năng cho đến dáng đi, cách đứng thě rõ ra là người hạng phong lưu đài các. Thấy tôi che tay lên miệng ngáp, mụ ta vỗ vỗ nhẹ vào lưng tôi:
-Chịu khó thức một chút. Rồi qua cho tiền sáng mai ăn bánh.
Tư Mắm xuống thuyền xách lên chai "cột nhà vuông" và một xâu cua biển. Hắn đi thẳng vào bếp, vất xâu cua xuống cạnh lò, mắt đảo một vòng ra tận sân sau. Tôi đi sau lưng hắn, thấy vậy bčn hỏi:
-Chú kiếm rổ hay cái gì, bảo tôi lấy cho.
-A! Không -Tư Mắm giật mình quay lại.
-Qua coi nhà còn gì nhậu được nữa không thôi mà.
Rồi hắn cầm chai rượu ra, rủ rỉ nói với dì Tư Béo đang loay hoay cầm khăn lau cốc bên bàn:
-Nấu nồi cháo cua ăn chơi đi, dě Tư!
-Cháo cua làm gì! Nhà vừa nấu nồi cháo gà cho mấy ông khách. Họ chỉ húp mỗi người vài muổng, vì trước đó đă ních hết rá bún rồi, còn ăn uống gì nữa. Trời, nồi cháo gà nấu đậu xanh, ngọt lắm. Để hâm nóng lại thôi!
Dì Tư Béo miệng nói, tay khoát ra hiệu bảo tôi vào nhóm bếp lò.
-Vậy thì nướng vài con cua nhá chơi! Còn bao nhiêu biếu dì!
Tư Mắm đảo mắt nói. Rồi hắn hỏi trống không:
-Chà, khẩu hiệu ai mới dán đây nhỉ?
Dì Tư Béo không đáp. Tính bà ta vốn như vậy, ai hỏi riêng bà thì bà nói, không thì thôi. Mụ vợ tên lái buôn cau mắt lườm hắn một cái, từ trong hai con ngươi phát ra những tia sáng quắc, nhọn như những mũi kim. Nếu tôi không chú ý mụ từ trước, thì không thể nào bắt gặp cái lườm dữ dội trong thoáng chớp ấy. Tư Mắm tức thời cười hề hề, nói lảng:
-Chèo rã cả tay mà bữa nay chẳng bán được mấy. Chỉ toàn bán chịu cho vài người mới quen.
Mụ vợ hắn hỏi xin quả chanh và một thìa đường trắng, rồi tự tay rót thứ rượu tây của mụ ra cốc, cho đường vŕo, hâm nóng cốc rượu trong bát nước sôi sau khi đă thả vào cốc một lát chanh rồi cầm cái đĩa đậy lęn.
-Cháu không biết uống rượu đâu! -Mụ cười chúm chím ngó dě Tư -Thuốc giải cảm đấy. Đi nhiều, mệt, uống một cốc nŕy nó ra mồ hôi, khoẻ người lại ngay!
Tư Mắm ngồi hút thuốc phì phèo. Hắn lại hỏi dì Tư:
-ờ, lúc nãy thấy bác Ba Ngù chèo tam bản đưa ông nào đi đâu vậy, hử dě?
Dì Tư Béo nhướng lông mày, làm mặt quan trọng. Bà ta không nhìn Tư Mắm, nghiêng người xuống gần bên con mụ vợ hắn, ngón tay trỏ đặt ngang mồm:
-Đừng có lộ bí mật nhá. ông ấy lớn lắm đấy. Cấp Nam Bộ mŕ! Chà, ông khỉ gì, quên rồi.
Đoạn bŕ ta quay vào cửa bếp hỏi tôi: "ông hồi nãy làm chức gì, mày nhớ không?" Tôi không muốn trả lời, nhưng buộc lòng phải đáp cho có đáp: “Cháu không nghe nói!".
-ối! Nó con nít, biết cái gì mà dì hỏi nó! -Tư Mắm cười hề hề, nhịp chân rung đùi. Mụ vợ Tư Mắm ngó ra bến, liếc hắn một cái, thong thả đưa bàn tay ngón búp măng vén mớ tóc mai:
-Bán mấy chỗ mà không ghi chép gì cả. Mai mốt đây quên đi, làm sao đòi được. Khổ quá!
Mụ móc trong túi ra quyển sổ con và cây bút máy, đặt lên bàn. Tư Mắm rời ghế đứng dậy, bước ra ngoài tối. Nghe hắn nói vọng vào: "Khuya rồi mà không mưa được, oi bức quá. Đứng đây một chốc cho mát. Dě Tư, hễ được cháo thě dì nhấc ra, nướng luôn vài con cua, nghe dì!" Thấy tôi lại ngáp, dì Tư Béo bèn bảo tôi xuống chiếc thuyền mui ống của dì vẫn đậu trong mương, đi ngủ trước đi. Mụ vợ Tư Mắm vẫy tôi đến, giúi vŕo tay tôi tờ giấy bạc năm hŕo. Tôi không lấy, đặt trả lęn bàn...
-Cầm đi mŕ! -Con mụ cười cười, nhìn tôi có hơi ngạc nhiên.
-ối! Nó không lấy thì thôi, kệ nó! Thằng này có phải như người ta đâu!
Dì Tư Béo có ý bực tức vì tiếc hộ cho tôi. Tôi bước ra ngoài, không nghe bà ta nói gì về mình nữa, bèn đi thẳng ra mương chui xuống thuyền, rúc vào nóp. Muỗi vo ve kêu dậy trong những lùm cỏ rũ ngọn xuống hai bờ mương. Tôi tưởng nằm xuống là đánh một giấc thẳng cẳng, hóa ra lại không ngủ được. Không hiểu sao cái lườm của mụ vợ Tư Mắm cứ như xoáy vŕo óc tôi, khiến tôi sờ sợ. Chưa bao giờ tôi thấy một người đŕn bà nói năng mềm mỏng, nhỏ nhẹ mà lại có đôi mắt lạ lùng, vừa đẹp vừa đáng sợ như vậy. Các bŕ bán cá trong chợ cãi nhau những lúc giận dữ, mắt long lên sòng sọc vẫn không có nét gì đáng sợ như mắt con mụ này. Độc lập hay là chết! Nước Việt Nam của người Việt Nam! Những dòng chữ rắn rỏi khắc gỗ in mộc bản trên các tờ khẩu hiệu mà anh Sáu tuyên truyền vừa dán vào vách từ chập tối bỗng lại hiện ra, nhảy múa trước mắt tôi. Trong tai tôi, nghe mơ hồ nhạc điệu buồn buồn của tiếng gió phẩy động ngọn dừa nơi một lŕng quê xa nào đó ở mạn Tiền Giang mà tôi không còn nhớ rõ... Tôi lại thấy ông Huỳnh Tấn toét miệng ra cười. Gương mặt ông đang cười bỗng tối sầm lại. "Anh em có ai rút lui đâu!" Tiếng muỗi vo ve mỗi lúc một xa dần. Tôi ngủ thiếp đi lúc nŕo không biết nữa.
3. ông lão bán rắn
Hai đęm sau đó, trời mưa lięn tiếp. Phần vì trời mưa, không mấy người đi chợ, phần vì có lệnh của thôn bộ Việt Minh cấm họp chợ đêm, đề phòng bọn Việt gian trà trộn và xã không kiểm tra được, nên xóm chợ Ngã Ba Kênh vào lúc quá đỏ đčn đă trở nên buồn thỉu buồn thiu. Chỉ còn quán cà phê dưới tán cây bã đậu, mấy tiệm hủ tiếu của người Hoa kiều ở chỗ dãy phố ngói nằm bên trong chợ ngó ra kênh và quán dì Tư Béo là có ánh đèn, lác đác bóng người lui tới. Chợ chỉ đông ban ngŕy, nhưng người cũng chỉ nhóm họp lưa thưa. Nhiều gia đěnh đă rục rịch tản cư xuống Thới Bình. Mấy hôm trước, những lúc trời im gió, đứng ở bờ kênh có thể nghe tiếng trầm trầm của súng đại bác bắn từ xa. Sáng nay, nhiều người còn nghe cả tiếng súng đại liên của tàu giặc ở hướng Ngã Năm. Dì Tư Béo đóng cửa quán, nghỉ một ngày để thu vén công nợ, đi đňi các món tiền rượu chịu của người quanh xóm.
Buổi trưa rảnh rỗi, tôi cũng mò vào chợ chơi, nghe ngóng tình hình. Phòng thông tin trước kia là nơi tụ họp đông người nhất. Vậy mà hôm nay cũng chẳng có mấy người vào xem tin tức, bởi chỉ toàn những tin tức cũ. Một đôi dòng tin mới, viết tay dán vội lên đó thì cũng chẳng hơn gì sự hiểu biết của mọi người, chẳng đáng chú ý và hấp dẫn bằng những tin đồn nhảm vô căn cứ, thậm chí nhiều khi cňn vô lý nữa kia. Lực lượng phòng thủ của ta thế nào? Ngày mai rồi sẽ ra sao? Phần đông người ta đến đó để tự đặt ra những câu hỏi vŕ tự nghĩ ra những câu trả lời. Bọn con gái bưng cả những rổ quả mãng cầu xiêm, vác cả những bó mía vào dựng trong phòng thông tin để ngồi bán. Chúng nó chơi đánh chuyền chuyền hoặc róc mía xả bừa băi, la hét, cãi nhau ỏm tỏi mà cũng chẳng ai rầy la gì. Tôi ngán ngẩm quá, bỏ phòng thông tin, lững thững đi dọc ra bờ kênh. Chợt thấy lão Ba Ngù đứng dưới gốc cây bã đậu to nhất ở gần mé nước, tôi bèn men đến.
-Bác về bao giờ đó? -Tôi hỏi cho có hỏi, chứ đă nghe dì Tư Béo nói đêm qua với con mụ vợ Tư Mắm rằng lão về từ chiều.
-Về từ lúc về ấy! -Lão cười khà khà, đáp giọng đă có chén.
-Còn mày, bà chủ của mày bữa nay đi đâu mŕ mày sút xiềng dạo chơi đó?
-Bà đi đňi nợ. Đâu như tối mới về...
-Vô nhà lão ăn thịt rắn một bữa chơi đi!
-Rắn đâu mŕ ăn? Bác bắt được rắn ŕ? -Tôi hỏi vậy, chứ nghe nói thịt rắn là tôi đã lạnh xương sống rồi.
-Rắn kia chứ đâu, mậy! -Lăo vỗ một cái vào lưng tôi, trỏ ra kênh
-Ghe chở rắn dưới U Minh vừa lên đấy! Tôi trông theo ngón tay lão chỉ. Một chiếc thuyền nhỏ, mui lá, đang đč sóng rẽ vào bờ. Trước mũi thuyền, một thằng bé trạc mười bốn mười lăm tuổi, mặc quần đůi, cởi trần đứng dún hai chân, hai tay cầm cây sŕo dài chống xuống nước. Bên chân thằng bé có con chó săn, sắc lông màu tro, đang chồm lên chồm xuống, đuôi ngoắt qua ngoắt lại, hóng mõm lên bờ. Đằng sau lái, một ông cụ già cao to, vạm vỡ, chít khăn đầu rěu màu đỏ, áo bà ba đen thả cúc, vạt áo bay phần phật, đang nghiêng người quạt mái chèo đưa thuyền cập bến.
-Rắn ăn được sao bác? -Tôi hỏi lăo Ba Ngù.
-Trời ơi, thằng này ná quá! Chưa ăn bao giờ à? Thịt rắn ngon và bổ số một đấy. Con nít ở đây đều nếm můi thịt rắn từ hồi còn trong bụng mẹ.
-Cháu chưa ăn lần nŕo!
-Ngon tuyệt! Ngon tuyệt! Rắn hổ đất nấu cháo đậu xanh nước cốt dừa thě phải biết nhá! Già bảy mươi tuổi ăn món ấy thấy trẻ tráng ra như con trai mười bảy. Sơ sài thì rắn nước, rắn bông súng ướp xì dầu, cặp gắp nguyên cả con mà nướng, bẻ từng khúc cầm tay xé ra chấm muối ớt nhậu. Thịt ngọt không gì bằng. Cầu kỳ thì rắn hổ đất, mèo mun chưng thuốc bắc, gọi là "long hổ hội". Thường thường thì hoặc băm xào xả ớt, hoặc nấu ca-ri nước dừa... Khối cách ăn. Nhưng gì thì gì, cũng không bằng nấu cháo. Món phổ thông nhất mà! Vừa bổ lại vừa mát!
-Nướng thì còn thơm, chứ nấu cháo không tanh sao, bác?
-An rồi mới biết, thịt rắn thơm như thịt gà, lại giòn dai, không bở như thịt gà. Có phải nấu suông đâu mà tanh! Này nhé, làm lông xong, chặt khúc thả vào nồi cháo luộc lấy nước ngọt. Rồi mình gắp ra chứ. Mình xé thịt ra, băm nhỏ ướp hành tỏi, hạt tiêu, nước mắm. Rồi mình bắc chảo mỡ cho sôi lên, thả tỏi vào. ấy, bấy giờ mình mới xào hắn ta! Xong, mình mới múc cháo ra bát, rồi mình xúc hắn ta, mình cho vào cháo khoắng khoắng mấy cái... Rồi mình rắc lên một ít hạt tiêu... E hèm! E hèm!... Thôi, mày sẽ khắc biết thôi. Ghe đã cập bờ rồi kia!
-Ra xem rắn, chúng mày ơi!
Một giọng trẻ con bỗng hô hoán lên. Tôi nghe tiếng quen quen, quay lại đã thấy thằng bé lùn lùn béo ục ịch đang dắt một đám trẻ con chạy băng qua sân chợ, lao xuống bến.
-Chào ông bạn già! Có con rắn hổ nào không? -Lão Ba Ngù vẫy tay hỏi. ông cụ già chít khăn đầu rěu màu đỏ đă ra đứng trước mũi thuyền. Nghe hỏi, ông liền đáp, giọng sang sảng:
-Kỳ này không có. Toàn rắn rằn ri cóc, rằn ri cá không thôi. Nhưng được cái rắn béo lắm! -Đáp xong, ông bảo thằng bé cầm sŕo ban nãy:
-Cò ơi! Lấy cái giỏ bự ra cho tía đi con.
Thằng bé chui vô mui, đẩy hai cái giỏ tre ra khoang trước. ông giŕ dặng hắng một tiếng, xắn tay áo, hé sạp thuyền thò cánh tay trần vào khoang. Bọn trẻ nhỏ tức thời kêu lên: "Eo ôi!" và xô nhau lùi lại, vừa lùi vừa tranh nhau ngỏng cổ nhòm tới. ông cụ già thong thả lôi từ trong khoang ra từng con rắn một, bỏ vào giỏ. Con nào con nấy to cỡ bắp tay ông. Có một con rắn gì to như bắp chân người lớn nó cứ rúc vào khoang khiến ông phải khom lưng thò tay vào, nắm cổ nó trì một lúc mới kéo ra được.
-ông già có bùa, tụi bay ơi!
-ớ... ớ... con rắn quấn cánh tay ổng kia kìa!
-Khéo nó cắn, ông ơi!
-Rắn người ta khâu miệng cả rồi. Cắn quái gì!
Bọn trẻ nhỏ chồm lên chồm xuống theo từng động tác cánh tay lôi của ông cụ già. Có đứa bì bõm lội xuống nước ngập ngang đầu gối, đứng ngó vŕo trong. Có đứa mặt tái xanh tái xám vě sợ, nhưng vẫn thích xem, cứ nhấp nha nhấp nhổm giẫm bùn sùng sục ở chỗ mé nước. Khi ông già bậm môi nâng cái giỏ nặng trịch vác lên vai thì con chó săn lập tức phóng một cái, nhảy lên bờ. Bọn trẻ con chạy giạt ra hai bên, làm nước bắn tung tóe. ông già lần lượt vác cả hai cái giỏ to tướng lên bến, đặt xuống gốc một cây bã đậu. Những người mua đă chực sẵn chung quanh. Ai trỏ con rắn nào, ông già thò tay vào giỏ bắt ra con rắn ấy. Nói bao nhiêu tiền, họ trả bấy nhiêu, không kỳ kèo ngã giá như kiểu người ở các chợ tỉnh. Mỗi con rắn bán xong được siết chặt cổ bằng một sợi lạt và trao cho người mua xách đi. Lão Ba Ngù chọn mãi mới mua được một con ưng ý. Chao ôi, nom con rắn mà kinh! Bụng dẹt to cỡ bắp vế, không dài lắm, non mét rưỡi thôi, mà cái đầu thì bé như một quả bàng khô. Lão hất con rắn nằm vắt ra sau gáy, một tay bóp ngang cổ, một tay nắm gần chót đuôi, đưa tới trước. Con rắn gồng měnh nổi vảy lên chơm chởm như gai mít, sống lưng uốn qua uốn lại trên vai lão Ba Ngù, khiến tôi phát khiếp...
-Đi! Theo lăo về nhà làm bữa cháo cho biết! -Lão nhướng mắt bảo tôi.
-Để lúc khác, bác ạ! Bữa nay cháu bận trông quán cho dě Tư... -Tôi kiếm cớ thoái thác.
-Hê hê! Mày trông cái chợ thì có, chứ trông gì quán! Thôi, không thích ăn thì thôi. Không ai ép mày! -Lão bước đi mấy bước còn quay lại nhìn tôi, cười khà khà:
-Chỉ lo chừng mày quen mùi rồi, không đợi mời, mày cũng xách bát xách đũa chạy tới thôi!
Tôi trở về quán nuốt vội ba hột cơm nguội, xem chai, cốc, bát đĩa có suy suyển món nŕo không, rồi quơ cái áo vét-tông khoác vào người, đóng cửa quay ra chợ. Trời đă xế. Mặt trời đă xuống ngang ngọn cây tràm bên kia bờ kênh. ông cụ già bán rắn vẫn còn ngồi dưới gốc cây bã đậu, tàn lá xanh um ngả dài bóng đen trên mặt đất. Bọn con nít ban sáng bây giờ cũng không thiếu mặt đứa nŕo, đâu như cňn có thêm mấy thằng mới tới. Chúng chen nhau ngồi trước hai giỏ rắn, mặt mày nhem nhuốc, đỏ lơ đỏ lửng vě bêu nắng, vì mồ hôi và bụi bặm. Đứa thì khoanh tay lên gối, dán mắt vào những con vật bò sát kinh tởm đang ló đầu ra mắt giỏ; đứa thě cãi nhau, tiếng nói tiếng cười chí chóe. ông cụ già vẫn ngồi đó, tay chậm răi nhồi thuốc lá vào nõ tẩu: cán tẩu vừa dài vừa quăn queo trông rất lạ. Gương mặt ông khoáng đạt, rất dễ mến. Lŕn da rám nắng hun hun màu đất thó vẫn còn căng như da mặt người trẻ, chỉ ở đôi khóe mắt vŕ trên vầng trán cao là có xếp mấy đường nhăn. Râu ông không dŕy lắm, nhưng chắc như rễ tre và đen nhánh. Đôi mắt to, sáng quắc, núp dưới cặp chân mŕy rậm đen. Khi ông cắn tẩu thuốc vŕo mồm, môi dưới hơi trễ ra, méo xệch một bên vì khối nặng của cái tẩu hình thù kỳ dị và hơi to quá cỡ, thì trông ông như có vẻ dữ tợn. Tôi ngồi sát vào gốc cây, bên ông cụ già lực lưỡng ấy. Bộ quần áo bà ba đen đă bạc thếch vì dãi dầu nắng mưa sương gió của ông còn mang nguyên mùi hăng hắc của lá cỏ cây rừng tận những vùng đất hoang sơ, và mùi khói nồng lửa bếp trong chiếc thuyền con lưu động. Thấy tôi mới tới, thằng bé lůn lùn béo ục ịch hất hàm nháy tôi, rồi ngó vào giỏ rắn:
-Sợ không?
Tôi cười, không đáp. Nói sợ thě nó chê mình nhát, mà nói không thì không đúng.
-A, nó sợ rồi tụi bay ơi!
Một đứa lập tức kęu lên. Hình như ông cụ già không biết có đám trẻ nhỏ ngồi chung quanh. Đôi mắt to, đen nhánh đăm đăm nhěn vào khoảng không trước mặt. Không biết ông đang nghĩ gì. Bọn trẻ nhỏ thấy ông dễ dãi, không rầy la gì, và nhân có tôi mới tới, chúng muốn tỏ ra bạo dạn hơn nên càng nghịch tợn. Chúng nheo mắt, thè lưỡi, có đứa còn giả vờ toan thò tay vào giỏ lôi rắn ra để ném vào tôi. Mỗi lần có đứa trẻ nào nhích lại gần giỏ rắn thì con chó săn nằm bên chân chủ lại nhổm dậy, vươn cổ ra nhe răng gừ... gừ... mấy tiếng. Rắn quấn nhau trong giỏ nằm im như ngủ. Nghe tiếng chó gừ, những con rắn đang ló đầu ra mắt giỏ vội giật měnh rụt vào, uốn éo cựa quậy làm cho rắn lớn, rắn bé trong giỏ chuyển lung tung. Mấy đứa lì lợm nhất, cởi trần truồng ngồi chầu hẫu bên giỏ rắn, liền co chân bật ngửa ra sau. Chúng nó cười hí hí một cách khoái trá. Nhưng cũng có đứa ngồi ở chỗ xa hơn lại mếu máo muốn khóc. Thằng bé lůn lùn béo ục ịch cầm cái que nhổm tới nhổm lui, quơ quơ ra bộ sắp chọc vào giỏ. Con chó săn lại vươn cổ ra gừ... gừ... mấy tiếng. Lác đác có vŕi chiếc xuồng cập bến, họp buổi chợ chiều. Năm ba người đŕn ông cởi trần, áo vắt vai từ trong dãy tiệm đi men ra, đứng lại dưới bóng cây hóng mát. Trời oi quá! Chiều rồi mŕ nắng vẫn chói chang. Không một làn gió động. Những chiếc lá bã đậu như dán chặt lên nền trời, tôi ngửa cổ nhìn lên đến mỏi mắt vẫn không tìm ra một chót lá nào nhúc nhích.
-Tàu bay bà con ơi! -Một người đàn ông bỗng hốt hoảng kêu lên, nhớn nhác ngóng chung quanh.
-Im! Để nghe coi nŕo! Im nghe chứ!
Mọi người nín lặng. ông cụ già bán rắn nhấc cái tẩu thuốc ra khỏi miệng, ngó xuống chân, cười mủm mỉm. Tiếng vu vu của một con ong bầu đít vàng bay trong vòm nhánh lá rậm rịt, nghe hệt tiếng máy bay.
-Mồ tổ con ong. Làm người ta giật mình! -Người đàn ông kêu lên ban nãy nhăn nhó nói một câu chữa thẹn. Từ hướng biển Đông dậy lęn những tiếng ầm... ầm... nối nhau, nghe rung rinh cả chân trời.
-Chắc là tàu giặc, bà con ơi!
-In như máy bay ném bom chứ!
-Mình nghe giống tiếng sấm...
-Để nghe mŕ... Làm gì mà ó lên như giặc tới vậy?
Mấy người đŕn ông cãi nhau một chốc rồi kẻ ngồi xuống gốc cây cầm áo quạt phe phẩy, người đi tới đi lui trong bóng râm hừng hực hơi nóng từ mặt đất xông lęn, lặng lẽ không nói gì nữa. Thằng bé lùn lùn béo ục ịch bỗng nhổm dậy.
-Tàu giặc, các chú ơi! Nghe ì... ì... đấy!
-Thằng con nít, đừng có nói bậy! Bộ mŕy ở ngoải vô sao mà dám nói đó là tàu?
Người đŕn ông tóc chơm chởm như gai trừng mắt quát. Rầ... ầ ầm! Rầm...! Rầm... Rầm ầ... ầm! Bốn tiếng nổ bất thần nghe điếc tai. Những tiếng nổ chát óc, rền rền như tiếng súng đại bác, gần lắm. Đám con nít thét lęn, cắm cổ chạy túa đi. Mấy người đŕn ông kia, có người cũng quýnh quáng toan chạy, nhưng cũng có người vẫn đứng yęn nghe ngóng. Tôi quen tiếng súng tiếng bom từ mấy tháng nay, nên chỉ co người thụp xuống; khi dứt tiếng nổ, tôi liền đứng lęn quan sát chung quanh. Nếu đó lŕ súng giặc bắn thì cũng phải trầm tĩnh xem chúng tới từ hướng nào rồi hẵng chạy tránh chứ! Dưới kênh, thuyền xuồng tranh nhau tách bến, giầm chèo va khua lộp cộp. Một vài chiếc tam bản nhẹ hai chèo đã rời đi xa lắc. ông cụ già bán rắn vẫn ngồi đó, phì phèo tẩu thuốc lá, mặt bình thản như không. ông đưa mắt nhìn lên nền trời rồi hỏi tôi:
-Cháu không về nhà à?
-Cháu ở gần đây thôi. Đấy, chỗ cái quán đấy!
Tôi đáp, giọng vui vui, bụng có hơi rạo rực một chút vì thấy ông già chú ý tới mình. ông cụ già thong thả đứng dậy, búng tay boóc... boóc... mấy cái. Con chó săn ve vẩy đuôi, chồm hai chân trước lęn sủa oang oang, vụt lao đi như một mũi tęn. Một lúc sau, con chó quay về dắt theo thằng bé cầm sào chống trước mũi thuyền ban sáng.
-Tìm được chú Võ Tòng không? -ông già hỏi.
-Người ta bảo chú đi rồi. Đęm qua trời mưa, có con beo vào bắt gà dưới xóm Sậy, chú Võ Tòng rình bắt được. Đâu như chú chở con beo ra bán ngoŕi Ngã Bảy...
Tôi đă toan về, nhưng nghe thằng bé nói vậy bèn đứng nán lại, nghe hai cha con trò chuyện.
-Cò à, khiêng giỏ xuống ghe đi, con!
-Không bán nữa sao, tía?
-Thôi! Khiêng đi...
-Tây tới gần rồi sao, tía?
-Tây đâu mŕ Tây. Dông sắp tới rồi. Dông lớn lắm đấy con!
-Lúc nãy có mấy tiếng sét nổ trên không, kinh quá hở tía?
-ừ, thôi nhanh nhanh lên, con.
Lúc bấy giờ, gió bắt đầu thổi rao rao nghe mát mát. Con chó săn đă phóng xuống thuyền, đứng sau lái ngóc mőm lên nhìn trời. Cha con ông cụ già bán rắn vừa kịp khiêng hai chiếc giỏ xuống thuyền thì cơn dông ùn ùn thốc tới. Mây ở đâu từ dưới rừng xa, lúc nãy còn không trông thấy, giờ đã đùn lên đen sì như núi, bao trùm gần kín khắp bầu trời. Từng tảng mây khói đen là là hạ thấp xuống mặt kênh làm tối sầm những ngọn sóng đang bắt đầu gŕo thét, chồm chồm tung bọt trắng xóa. Từng đŕn cò bay vùn vụt theo mây, ngửa mặt trông theo gần như không trông kịp. Xóm chợ Ngã Ba Kênh dường như bé lại, thu mình cúi rạp xuống mặt đất. Mấy chiếc xuồng ba lá, mấy chiếc tam bản của người trên phố buộc dưới chân cầu nước trồi lên hụp xuống theo lượn sóng nhào, dựng mũi ngóc lên như ngựa muốn bứt dây cương. Chiếc thuyền chở rắn của cha con ông già đã chèo giạt sang bên kia bờ, xuôi xuống một quãng xa, lắc lư chui vào một con kênh nhỏ, hai bên bờ mọc chen chúc những cây tràm vỏ trắng, cành lá rậm rạp. Tôi toan chạy đi thì chợt thấy dưới gốc cây bã đậu có một chiếc túi da beo. Thôi, đúng lŕ của ông già bỏ quên đây rồi. Tôi chộp lấy, cắm cổ phóng theo bờ kênh, vừa hú vừa ngoắt sang bờ kia. Không ai nghe tiếng tôi hú gọi cả. Gió thổi ầm ầm ù ù như có hàng nghìn chiếc cối xay lúa khổng lồ đang quay thẳng cánh trên trời. Bờ kênh chỗ tôi đứng trống huếch trống hoác không một lùm cây bụi cỏ. Nhiều lúc, tôi có cảm giác như gió sắp nhấc bổng tôi lên, thổi tung đi. Dãy phố ngó mặt ra kênh chuyển mình nghe răng rắc, cột gỗ hàng hiên lay lay như đưa theo một chiếc võng vô hình. Ngói bị cuốn tung lên, bay khua lảng cảng trên nóc nhà nghe đến phát sợ.
Không về đến quán kịp nữa rồi. Tôi vừa thở vừa khom người chạy vŕo cái miếu cô hồn nằm xê xế phía dưới chợ, chỗ cây đa cổ thụ cành lá rậm xùm xòa đang quằn lên vật xuống như sóng. Trời đất mỗi lúc một tối sầm lại. Vũ trụ quay cuồng trong cơn gió mãnh liệt. Những tia chớp xé rạch bầu trời đen kịt phát ra những tiếng nổ kinh thiên động địa chung quanh ngôi miếu. Tôi thu người lại như một con trút, ngồi sát vào chân bệ thờ. Tường miếu xây bằng đá tổ ong, mái lợp ngói trát vữa rất chắc nhưng tôi bắt đầu cảm thấy không an toŕn chút nào. Chà, giữa lúc trời sét mà lại dại dột tìm chỗ trú ẩn ngay dưới một gốc cây to...
Tôi vốn ghét những chuyện hoang đường quái đản, không bao giờ tin rằng có ma quỷ, nhưng không hiểu sao trong giờ phút nŕy bỗng thấy trong người rờn rợn. Pho tượng "ạng Tiêu" mặt vằn vện, đầu mọc ba cái sừng, chiếc lưỡi thè dài quá rốn, đứng ngay tręn đầu tôi. Mỗi lần trời chớp, tôi đều ngửa mặt nhěn lên pho tượng với một nỗi lo sợ và tò mò không cưỡng được. Tôi dặng hắng một tiếng rõ to, phủi đít đứng dậy bước ra ngồi ngay ở cửa miếu. Một vŕi hạt mưa bay chéo hắt vào mặt tôi lạnh buốt như nước đá. Bầy kiến đất bň ra bò vào cạnh chân tôi, chúng quơ râu trò chuyện gì với nhau một cách bình thản, lại còn rủ nhau lũ lượt bò ra ngoài thềm miếu chứ không cuống cuồng chạy rúc vào tổ như những khi trời sắp mưa to. Cái túi da beo đựng vật gì hơi nặng thì phải. Hình như một con dao, bởi cái sừng ló ra ngoài cồm cộm thúc vào hông tôi. "Thử mở ra coi cái gì trong này?". Tôi vừa nghĩ thế, bỗng nghe từ trong lòng mình văng vẳng có tiếng bảo: “Đừng động chạm đến của cải của người ta. Tň mò vậy, không tốt đâu!". Tôi ngồi im một lúc, bŕn tay ngứa ngáy không chịu yên lại nắn nắn cái túi. Bây giờ tôi lại nghe cái tiếng văng vẳng ban nãy cùng phụ họa theo ý nghĩ của tôi: "Xem chút thôi mà! Vả chăng, mình có định lấy gì trong cái túi này đâu!". Thế là cái túi da beo mà tôi đã nhét nửa trong nửa ngoài vào túi áo vét-tông, tự nãy giờ hãy còn nằm yên đã bị bàn tay tôi lôi phăng ra tức khắc.
-A! Cái dao găm!
Tôi chợt kêu khe khẽ và từ từ rút lưỡi dao ra khỏi chiếc bao da láng bóng vì đẫm mồ hôi người lâu năm. ánh thép xanh xanh của lưỡi dao sắc như nước lóa lên mỗi lần trời chớp. Cán dao bằng sừng, nạm khâu đồng đỏ có chạm hoa văn rất đẹp. Cán bằng sừng gě như sừng nai. Còn những gì khác nữa trong cái túi bí ẩn này? "Bề nào mình cũng đã mở ra rồi. Xem một chút thì có làm sao!" Sự tò mò náo nức càng thôi thúc tôi hăm hở lật ra. Đây lŕ một gói lưỡi câu đủ cỡ, mười hai chiếc cả thảy, gói trong một mảnh giấy dầu cỡ bŕn tay. Một cục đá vŕ một miếng thép dẹt dẹt to và dài, hơn mặt bao diêm. Đây nữa là một gói thuốc. Thuốc gì mà dẻo quánh, xin xỉn vàng vàng, mùi hăng hắc, đưa lęn mũi ngửi thấy buồn nôn. Tôi bỏ lại vào túi da beo tất cả các thứ linh tinh ấy, chỉ trừ cái dao găm, rồi thắt miệng túi thật chặt bằng sợi dây gân khô quắt và trơn tuột. Cầm chặt cán dao trong tay, tôi bỗng thấy người mình như cao lớn hẳn lên, dường như sức khỏe tăng lên vạn bội, tôi nghe mạch máu chạy râm ran trong những đầu ngón tay. Trời chớp nhoáng nhoàng. Tôi thong thả đứng dậy rồi bất thần quay phắt lại, trừng trừng nhìn vào ngôi miếu.
Pho tượng kinh khủng vẫn lặng lẽ đứng tręn bệ thờ, lè chiếc lưỡi dài màu máu xuống rốn, bốn chiếc răng nanh trắng lòa nhe ra như cười. Một lúc sau, gió dịu dần, rồi tắt hẳn. Trên ngọn đa tối sầm mà cơn gió cuồng vừa gào rú ghê người ban nãy, mấy con chim chào mào xôn xao chuyền cành nhảy nhót, hót líu lo. Nắng vàng màu da chanh phủ lên cây cỏ một thứ ánh sáng dịu mắt, trong suốt và lung linh dường như có thể sờ được. Tôi trở ra bờ kênh, đi dọc dài theo bến một lúc, hy vọng sẽ gặp lại chiếc thuyền con của ông cụ già bán rắn. Nhưng ngóng hoài mà vẫn không thấy tăm dạng chiếc thuyền và cha con ông già đâu cả. Nhìn về nơi tít tắp, chỉ thấy ánh phản quang của ráng chiều sắp tắt từ mặt nước dòng kênh hắt lên những lùm bụi ven bờ. Sực nhớ ra rằng dì Tư Béo sắp về, tôi bèn gấp bước trở lại quán để lo bữa cơm chiều.
4. Đêm kinh khủng
Từ ngoài góc sân sau, tôi đã thấy trong hơi khói bếp bay tỏa ra xa mùi cháy của cá kho khô ướp nước màu dừa, rưới mỡ béo ngậy và có rắc hạt tiêu thơm phức.
-ông con ơi! Cơm đă dọn sẵn rồi đây!
Dì Tư Béo mát mẻ nói vọng ra. Đáng lẽ phải đi nhanh vŕo và sẵn sàng chịu đựng những câu quát mắng của bà chủ đôi khi cũng bất thần nổi nóng với mình, thì tôi lại bước từng bước một hết sức chậm chạp. Mùi cá kho khô thơm lừng mà ban nãy vừa nghe thấy đã thèm rỏ rãi khiến tôi cảm thấy bụng đói cồn cào, bây giờ bỗng bay đâu mất. Tôi không sợ những lời quát mắng. Thậm chí những câu chửi rủa tục tằn cũng không làm tôi bực tức hay run sợ nữa. Bởi vì, đối với một thằng bé lưu lạc một thân một mình như tôi, thì bất cứ người nào cũng có thể hoạch họe, bắt nạt, trút sự giận dữ lên đầu tôi một cách hết sức vô lý được. Điều đó, tôi chẳng coi ra můi gì. Thực tình thì ban đầu, tôi cũng khổ sở đau đớn vě phải hứng chịu những câu mắng mỏ thô lỗ cục cằn kiểu bọn đầu đường xó chợ mà từ tấm bé, vốn sống được nuông chiều trong gia đěnh nền nếp, tai tôi chưa hề quen nghe. Tôi đă nghĩ rằng ngày nào cũng ngửa tai ra mà hứng lấy những lời xấu xa như vậy, thì mình đến vỡ óc ra mà chết thôi. Tôi tự nhủ: "Dại gì mình làm tờ giấy thẩm để có giọt mực nào rơi xuống cũng hút lấy? Hãy ném trả lại cho họ". Thế là tôi đã nhanh chóng tìm ra phương pháp chống trả tiêu cực một cách có hiệu quả. Một là tôi cứ lờ đi, sự phản ứng ngấm ngầm bên trong đã tạo thành một thứ vỏ thép mà những lời cay độc đến mấy bắn vào cũng sẽ lập tức bị bật ra quay về trúng lại họ. Chẳng vậy mà những người đã há vành cung miệng, dùng lưỡi bắn tôi đã lồng lộn lên trước thái độ thản nhiên như không của tôi đó sao? Nhưng trái lại, tôi rất sợ vừa sợ vừa căm ghét những câu mát mẻ, nói bóng nói gió xa xôi. Thái độ ấy thường gây cho tôi nhiều đau đớn, vŕ những vết thương trong tâm hồn thơ bé của tôi cứ tấy lên mỗi lúc nhớ đến giọng nói mát mẻ, ngọt như mía lùi nhưng lại có xát ớt mà một người lớn đã ném cho một đứa trẻ con... Thấy tôi lặng lẽ bước vào, dì Tư Béo càng bực tức:
-Bữa nay mày câm rồi à? Thụt lưỡi rồi hay sao?
Tôi chẳng nói chẳng rằng, cứ lẳng lặng đi lau đũa lau bát, dọn mâm ra bŕn. Bà ta nhấc nồi cơm, múc cá kho, xới cơm ra bát xong đâu đấy, bčn hứ một tiếng:
-Không ngồi vào mà ăn, còn đợi mời đợi thỉnh nữa sao?
Chưa có lệnh bà chủ, lẽ nào tôi dám tùy tiện, ngồi vào mâm trước? Mà đợi bà phải bảo thì tôi lại mắc vào cái tội chờ mời chờ thỉnh! Đằng nào, tôi cũng có lỗi cả! Mà nào tôi có tội gì cho cam! Bà ta bảo tôi rằng bà ta đi đňi nợ đến quá đỏ đčn mới về. Quái quỷ gì đã bắt bà về sớm từ chiều, tôi làm sao rõ được? Bà ngó nghiêng vào mặt tôi, có lẽ dò xem thái độ hơn là chờ câu trả lời.
-Cháu không đói! -Tôi đáp bằng cái giọng không phải của chính měnh.
-Mặc mày thôi. Cơm nhà tao cũng chẳng thừa!
Bà ta nói lúng túng, giọng khê đặc như nén lại giữa cổ, bàn tay run run vờ cầm đôi đũa, đôi mắt trừng trừng nhěn tôi. Từ bộ mặt giận dữ, chiếc cằm nọng mỡ lúc nào cũng ướt đẫm mồ hôi của bà ta, đến mọi vật quen thuộc trong quán, tất cả cứ mờ dần trước mắt tôi... Tít đằng xa kia, dưới gốc cây bă đậu ở chỗ ông cụ giŕ bán rắn đă rời đi, một vệt ánh sáng nhờ nhờ phủ dŕi trên mặt đất bắt đầu sẫm lại. Vẳng trong tai tôi, giọng nói ấm áp đầy trěu mến của ông cụ già xa lạ: "Cháu không về nhà à? " Từ trong ngực tôi như có một cục gì cứ dâng lên, tôi cố nuốt xuống mà nó vẫn trào lên nghẹn ngang giữa cổ. Tôi không nén xuống được nữa, đŕnh để cho nó thoát bật ra thŕnh tiếng nấc và tôi đã khóc. Hình như dì Tư Béo chỉ chờ đợi có bao nhiêu đó. Nụ cười hả hê, chiến thắng của bà ta lập tức nở ra như miếng bánh phồng tôm thả vào chảo mỡ đang sôi reo. Có lẽ bà ta tưởng rằng thái độ lạnh nhạt và những lời mát mẻ của bà ta đã có hiệu quả trông thấy. Mà như thế là đủ rồi. Thường thường, những người lớn sau khi thấy mình chiến thắng được một đứa trẻ con, hŕnh hạ cho nó khổ sở đến điều, lại hay muốn tỏ ra rộng lượng, nhân hậu một cách hết sức buồn cười.
-Chà, hôm nay dì... như con mụ điên ấy! Đừng có chấp nê tao làm gì! Mày mà oán dì thì mày phải tội đó. Chẳng qua là dì giận các lão già, rượu chịu thì cứ uống phứa đi như nước, mà tiền thì một đồng cũng không chịu nhả ra!
Bà chủ quán vừa nhăn nhó làm lành vừa gật gà gật gù thú nhận như vậy. Bà ta lăng xăng đi thắp đčn, cười nói bả lả, làm như không có chuyện gì vừa xảy ra, một hai bảo tôi ăn cơm đi kẻo nguội. Tất nhięn là tôi phải ngồi vào bàn cùng ăn với bà ta thôi. Suốt bữa cơm, dì Tư Béo không ngớt phàn nàn cho số phận hẩm hiu của mình. Rằng bọn đàn ông vô sỉ, thấy bà ta một thân một mình thì giở trò lừa đảo, có đứa cňn lợi dụng tình thế gay go giặc sắp đánh vào đến nơi, cứ ỳ ra không trả nợ, thậm chí còn toan bắt nạt bà... Cơn giận làm bà ta phát no, hay vì mải nói quên ăn không biết, bà ta cứ luôn tay gắp cá bỏ vào bát tôi, cho đến khi tôi ăn xong rồi mà bát cơm trước mắt bà ta vẫn chưa vơi được quá nửa.
-Chúng nó đừng hňng bắt nạt bà!
Dì Tư Béo kết thúc tràng kể lể của mình bằng câu quyết liệt ấy, trước khi cầm bát đưa lên miệng để và nốt lưng cơm còn lại.
-Đúng như vậy thôi! -Tôi buột miệng nói.
-Mà mày thấy có phải không? Đừng có đứa nŕo hòng...
-Dạ. Người oai tín như dì thì chẳng ai dám động tới chéo áo chứ trông gì bắt nạt!
Bà ta dặng hắng một tiếng, bộ mặt nom rất hả hê. Bây giờ tôi mới nghiệm ra rằng chẳng riêng gì bọn lau nhau chúng tôi, mà người lớn, người càng già lại càng rất thích được khen. Cho dù đó là lời khen xỏ của một đứa trẻ con! Của đáng tội, rộng ra thě chưa biết thế nào, chứ trong cái xóm chợ này, những tay sừng sỏ nhất cũng chẳng dám động đến cái móng chân bŕ chủ quán rượu cô độc lắm phù lắm phép này. Không có mấy người là không nợ tiền bà ta. Cứ một đồng thì một ngày năm xu lãi. Cần lúc nào, hỏi lúc nào cũng có. Ai gặp bà ta ngoài đường cũng chào. Bà ta lại là người chắt lót, tiện tặn, không đánh bài bạc gì, nên hai cái túi bóng mỡ cài nứt kim băng cứ căng phồng lęn, no tròn theo thân hình béo ních của chủ nó. Cuộc đời và uy tín của bà ta, nói tóm lại đều tập trung ở hai cái túi nặng trĩu giấy bạc này.
-Lão Ba Ngù ngày hôm nay có tới đây không? -Dì Tư Béo chợt hỏi tôi.
-Không thấy đến. Việc gì thế, dì?
-Không. Cũng chẳng có việc gì. Hỏi thế thôi!
-Lúc sáng, cháu có gặp bác ấy ở chợ. Bác ấy mua con rắn to lắm. Bác ấy rủ cháu về theo bác ăn cháo rắn chơi. Nhưng cháu không đi.
-Thảo nào! Chắc là nướng trọn mấy đồng bạc của người ta nhờ lão đưa trả cho tao rồi. Hứ hự!
Tôi cất dọn mâm bát xong, không biết làm gì, nhận thấy bếp còn hồng bèn đi lấy ấm nước đặt lęn. Dì Tư Béo thì ngồi nhai trầu tóp tép ngoài chiếc chõng tre, tay không ngớt phảy quạt xành xạch. Đêm oi quá. Không có lấy một chút gió nhẹ cho đỡ bức. Dường như cơn dông ban chiều đă phung phí quá trớn, giờ đây, đęm đến, hết sạch gió rồi, đŕnh hổn hển nén sự bực bội vào trong bóng đen dày đặc mỗi lúc một thêm nặng nề trùm xuống mặt đất mênh mang.
-Chào dì Tư! Gớm, mắc cơn dông hồi chiều, chèo suýt chết! Mệt rã người. Về tới quán dì, thấy khỏe ra ngay.
Tiếng cười lanh lảnh của mụ vợ Tư Mắm cùng với chiếc áo bà ba lụa màu xanh nước biển của y xuất hiện trong quán như xua tan bầu không khí ngột ngạt từ nãy giờ...
-Đă cơm nước gì chưa?
Dì Tư Béo bước xuống chõng, vặn to ngọn đèn, hỏi cách vồn vã. Mụ đàn bà uốn lưng như một con mèo cái, đưa mắt nhìn vào tận bếp rồi xòe đôi bàn tay trắng muốt đè lên mặt bàn. Mụ thong thả đặt đít ngồi xuống ghế, thở phŕo ra:
-Chừng này chưa có gì bỏ bụng thì có mà chết! An cơm rồi, dì ạ. Nhưng nếu nhà còn thứ gì mặn mặn thì dì bắc hộ nồi cháo hoa, chốc nữa húp vài bát cho nó tỉnh người.
-Bữa nay tôi đóng cửa cả ngŕy, có bán chác gì đâu. Nhà còn một ít cá kho tiêu thôi. Tôi thèm, kho ăn chơi một bữa, hãy còn nửa nồi đây!
Dì Tư Béo đáp. Tư Mắm khom người vào quán, nách cắp chai rượu tây, tay cầm mấy con cá mực khô.
-Nướng giùm qua chút, chú em!
Hắn nói vọng vào bếp, mắt nhận ra ngay tôi đang đứng trong bóng tối. Không chờ tôi bước ra, Tư Mắm đi luôn vŕo bếp giúi nắm cá mực khô vào tay tôi. Rồi hắn móc thuốc lá ra, nách vẫn cắp chai rượu, bật lửa lên đốt điếu thuốc hút tại chỗ. Đôi trňng mắt bé ti hí như mắt rắn đảo một vňng rất nhanh, khiến tôi phải sợ sợ, không dám nhìn hắn. Tôi quạt than đỏ lên, nướng mấy con mực xong, đặt vŕo đĩa kčm theo quả chanh và một ít hạt tiêu giã nhỏ, bưng ra bàn. Tư Mắm gọi một xị rượu đế, ngồi ngay ở đầu chiếc bŕn dài chỗ cửa ra vào, rót rượu ra cốc và lặng lẽ xé mực bỏ vào miệng nhai nhồm nhoàm. Mụ vợ hắn thì ngồi chỗ góc bàn nhỏ bên trong, kê sát vách. Thấy mụ mở nút một chai "cột nhà vuông" rót thứ rượu thơm thơm vào chiếc cốc nhỡ, cho thìa đường vào, tôi vội vàng lấy ngay ra bát nước sôi đặt lên bàn, trước mặt mụ ta.
-Thằng bé này ngoan quá! Em phải là đứa làm bồi các nhà hàng lớn ngoài tỉnh, chứ không phải là chú nhỏ hầu rượu chỗ này đâu!
Mụ cười cười khen tôi như vậy và chậm rãi thả cốc rượu ngâm vào bát nước sôi. Hai bàn tay ngón búp măng thoăn thoắt mở con dao xếp kiểu sáu lưỡi ra, cắt gọn nhẹ một lát chanh rồi cho vŕo cốc, úp đĩa lên đậy lại. Giống hệt như cái lần mụ đă "chế biến món thuốc giải cảm" bận trước.
-Hai ông bà ngồi chơi, nghỉ một chốc đi! Tôi đi tắm một cái cho mát đă,
Dì Tư Béo vừa nói vừa bước vào buồng lấy quần áo, và khi trở ra, không quên bảo tôi:
-Vo nắm gạo bắc lên bếp nấu nồi cháo đi, con. Nhớ nấu loãng nhá!
Trong một thoáng, tôi đă làm xong việc bà chủ bảo, rồi đến lặng lẽ ngồi bên bếp lửa, chỗ nghỉ ngơi và là nơi trú ẩn tốt nhất của tôi mỗi khi tôi muốn quan sát một người khách rượu nào đó ở bên ngoài. Từ trong bếp lửa nhìn ra, không có một cử chỉ nào của Tư Mắm lọt khỏi mắt tôi. Hắn uống hai cốc rượu liền, uống vội vàng, xong lại xé mực nhai nhóc nhách, mắt luôn luôn ngó ra cửa... Hành tung của đôi vợ chồng này có nhiều khác lạ, càng khiến tôi chú ý theo dõi. Những lần trước, quán đông khách, Tư Mắm vẫn đến uống rượu. Mắt hắn luôn luôn nhěn vào cốc rượu, dường như người đăm chięu nghĩ ngợi, hoặc có một tâm sự đau buồn gě. Hắn không mấy khi bắt chuyện với ai và không nhìn ai. Chỉ khi nào hắn đưa cốc lên uống, đôi mắt ti hí mới liếc ngang, nhanh như tia chớp, ném cái nhěn trộm ra chung quanh. Đęm nay hắn không nhìn vào cốc rượu, mà chỉ ngó ra cửa. Không biết con mụ vợ hắn làm gì ngoài góc bàn. Chỗ tôi ngồi, khuất tấm vách ngang không trông ra được. "Chà, con quỷ cái này là một tay rượu không vừa đâu!" Tôi nghĩ thầm như vậy. Mới cách đây có hai hôm mŕ nó đă mở thêm một chai "cột nhà vuông" nữa rồi.
Dứt khoát không phải là thuốc giải cảm như mụ ta nói. Thuốc thì người ta nhắm mắt, nhắm mũi uống một hơi chứ có đâu ngồi nhấm nháp từng ngụm, thưởng thức một cách khoái trá như những tay bợm rượu sành sỏi? Và bàn tay nó cầm thìa khuấy cốc, ngón út cong lên đầy kiểu cách, có phải là bàn tay của người lam lũ đâu. Giá như đó lŕ những con mụ che dù đầm từ ngoài tỉnh chạy vào, luôn mồm kêu là không có nước ngọt tắm, không có nước đá uống thì là chuyện dĩ nhiên, không nói làm gì. Vợ một tên lái mắm tèng xí mà cũng học đòi làm sang đến thế kia ư? Không! Dứt khoát là không phải. Bộ quần áo bà ba tầm thường của mụ chỉ là cái lốt bên ngoài, không che giấu nổi cốt cách mụ ta. "Con mụ quái quỷ này đang làm gì ngoài đó?" Câu hỏi ấy cứ lởn vởn qua hình bóng những lưỡi lửa nhảy múa trước mắt tôi. Tôi không thể chịu được nữa, bèn đứng dậy rón rén bước ra. Mụ ta đang cắm cúi viết tręn một mảnh giấy xé nhỏ ra từ quyển sổ ghi chép các món tiền thu nhập hàng ngày. Cốc rượu vẫn còn nguyên chưa đụng tới. Làm sao xem được mụ ta viết cái gì đây? Tôi lia mắt sang thấy bát nước hâm rượu không còn bốc hơi nữa, bèn nảy ra ý nghĩ sẽ vờ cầm ấm nước sôi đến rót thay vŕo bát nước nguội để có thể tới bęn bàn mụ ta ngồi. Tôi nén thở, bước rén bằng những đầu ngón chân và đến sát bên lưng, nhìn qua vai mụ. Trên mảnh giấy, những dòng chữ Pháp viết tháu vội vàng, nhưng vẫn đẹp như cắt, nghĩa như sau: "CB-15-5-1946.-Hai trung đội chính quy trang bị đầy đủ. Một súng máy Bơ-ren. Cạnh đền: Một đại đội dân quân vũ khí thô sơ. Đập Đá: Một trung đội hỗn hợp, mười cây súng trường,

[hungbaoco]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

- Thưa cô, bạn Duy bạn ấy bị cô Thìn phạt oan ạ. Cả lần trước cũng thế
ạ. Bạn Duy mới vào học nên không thuộc bài hát, không biết ngồi đẹp. Bạn ấy không chửi cô Thìn ạ. Cô Thìn chỉ nghe bạn Văn Giang, bạn Kim Phú nói sai thôi ạ.
Nước mắt tôi bây giờ mới ào ra. Cô Hoa đỡ tôi đứng dậy vŕ xoa đầu tôi, rồi cô nhěn bạn trai vừa nói : - Em Việt, vậy tại sao em biết bạn Duy bị oan mà em không báo cáo với cô Thìn ? Các em khác nữa ?
Việt ngửa mặt, rành rọt :
- Thưa cô, lúc ra chơi em có nói, nhưng cô Thìn bảo : mày trẻ con, biết gì.
Cô Hoa im lặng đặt một bŕn tay lên vai Việt. Bọn bạn gái cúi đầu, lặng lẽ đi ra cửa.
*
* *
- Các cháu cũ thì biết rồi, nhưng vì lớp ta có những bạn mới, nên cô tự giới thiệu lại nhé. Cô là cô giáo Hoa, chủ nhiệm lớp mẫu giáo lớn này. Vừa qua, cô bị mệt, phải đi nằm viện, nên cô Thìn dạy thay. Nay cô đã khỏi, cô lại về với các cháu. Cô cháu ta lại cùng học hành, vui chơi như ngày trước nhé.
ại, cô Hoa yêu quý của em ! Một vóc hình mảnh mai. Một mái tóc đen huyền gọn ghẽ. Một gương mặt vừa tươi như hoa, vừa thắm thiết như mẹ hiền. Một chấm nốt ruồi bên cặp má có nốt xoáy đồng tiền tôn thêm vẻ cao quý. Một giọng nói hậu tình.
Một tình thương san sẻ. Một thái độ công bằng như mặt trăng đęm rằm tròn đầy.
Bây giờ thì tôi mới hiểu rằng cô Quyên đã không nói dối tôi, khi bảo đã xin cho tôi học cô giáo khác, chứ không phải cô Thìn. Cô Hoa là cô giáo của tôi. Cô dạy chúng tôi học tính, học vẽ, học hát, tập múa, tập thể dục. Cô kể chuyện cho chúng tôi nghe. Cô dạy chúng tôi kính yêu ông bà, cha mẹ, giữ vệ sinh, thật thà, thương người nghèo khó, biết ơn các anh hùng liệt sĩ... Cô làm cho tôi nhận ra tôi. Hóa ra tôi không phải là thằng ngu, ông tẩm, là đứa đă dốt lại còn hỗn láo. Một lần dạy xong một bài hát mới, cô chỉ định tôi hát thử. Tôi cất tiếng. ›, ai hát thế nhỉ ? Ai hát mà cả lớp im phăng phắc, cả trường im phăng phắc, nghe được cả tiếng cánh hoa lan rơi trên sân chùa ? Cô Hoa và các bạn cùng vỗ tay rào rào. Thì ra tôi "thừa hưởng được giọng hát của mẹ tôi". Hôm tôi được
bầu làm quản ca, tôi kể cho bà tôi nghe, bà tôi bảo thế. Bà còn chép miệng than như là bâng quơ : Được thằng bé như hòn vàng thế này còn mong muốn cái gì nữa cơ chứ !
Cô giáo khen tôi nhiều lắm. Lần nào Việt cũng khoe hộ với bà tôi. Bà ơi, hôm nay làm tính cộng, cháu với bạn Duy cùng được thứ nhất, bà ạ. Buồn cười, hôm qua cô giáo bảo : Hãy nói một câu có chữ đỏ. Chỉ có cháu với bạn Duy giơ tay. Cháu nói : Mặt trời đỏ như lửa. Bạn Duy nói : Tham con đỏ, bỏ con đen. Cô giáo khen cả hai đứa, bŕ ạ. Bà gật. Bà biết, câu ấy tôi học ở bà. Nhà Việt ở khu A. Bố mẹ Việt là cán bộ lãnh đạo cấp sở, nhưng Việt chẳng khoe về bố mẹ mình bao giờ.
Chẳng bù với thằng Văn Giang và thằng Kim Phú. Hai thằng này hóa ra chỉ được cái mẽ bề ngoài, môn nào chúng học cũng kém. Chúng chỉ được cái láu. Cô giáo vừa ra câu hỏi, chúng
đă giơ tay đánh pắp, rồi đứng lęn huyên thuyên một hồi chẳng ra đâu vào đâu. Thằng Văn Giang cňn có tính tham vặt. Nó toàn lấy trộm kim băng của tôi. Lừa lúc tôi ngủ trưa nằm cạnh nó, nó thò tay sang tháo kim băng găm khăn tay ở ngực áo tôi. Một lần tôi vŕ Việt cùng rình, tóm được tay nó. Nó ngượng quá, lu loa là chúng tôi mất trật tự.
Từ hôm cô giáo Hoa trở lại lớp, rất ít tuần thằng Văn Giang vŕ thằng Kim Phú được nhận Phiếu Bé Ngoan. Thế là phải. Ngoan gì chúng nó. Nhất là thằng Kim Phú. Nó ăn tham, nói tục ghê người. Một hôm tôi và Việt đã kinh ngạc vì thấy hai túi áo ngực nó ních căng hai cuộn tiền lớn. Nó khoe : đó lŕ tiền bố nó cho nó. Bố nó ối tiền. Làm gì mà bố nó ối tiền ? Thằng Văn Giang bảo : Bố tao lŕ phó đại sứ, đi nước ngoŕi xoành xoạch, giàu hơn bố thằng Kim Phú. Nhưng bố thằng Kim
Phú lại oai hơn. Bố nó là đại tá công an mật.
- Bố tao muốn bắt ai cũng được.
ạng to đůng nhất nước, bố tao cũng có thể ký lệnh bắt được. Bố tao hoạt động ở khắp thế giới. Sang cả Cam-pu-chia. Toŕn đi xe bọc thép nhé ! - Thằng Kim Phú nói vậy.
Trừ tôi và Việt, cả lớp tôi, đứa nào cũng có vẻ sợ nó. Chẳng mấy đứa dám cưỡng lại ý muốn của nó.
Một hôm Việt nghỉ học, tôi đến lớp, thấy đứa nŕo vào lớp cũng len lén đi tới cái ghế có vẽ hình con hổ - biệt hiệu của thằng Kim Phú - và giúi một gói gì nho nhỏ vào cái túi vải treo ở lưng ghế. Tôi hỏi. Thằng Văn Giang trố mắt : ›, thế mày không đóng tiền cho đại tá ŕ ? Tôi đáp : Không !
Giờ ra chơi, thằng Văn Giang gọi tôi tới gốc cây hoa lan. Thằng Kim Phú
đă đứng sẵn ở đó. Nó đội mũ kę-pi, cổ đeo quân hŕm ba sao hai gạch. Tất nhiên là bằng giấy cả.
- Mày có biết ai đây không ? -Thằng Văn Giang hất hŕm hỏi.
Tôi dửng dưng :
- Thằng Kim Phú.
- Không phải. Đây lŕ đại tá Kim Phú. Đại tá SS, tức đại tá mật vụ. Đại tá có quyền phong quân hŕm cho mọi người từ hạ sĩ tới thiếu tá. Tao hiện thời đă là đại úy. Này, mày có muốn được đại tá phong không ?
- Có. Tao muốn được phong. - Tôi nói.
Thằng Kim Phú chìa tay :
- Thế thì đưa đây.
- Đưa cái gě ? - Tôi ngạc nhiên.
Thằng Văn Giang trợn mắt :
- Tiền chứ gì nữa.
- Sao lại tiền ?
- Ngu thế ! Có nộp tiền thì mới được đại tá phong chức cho, hiểu chưa ?
Tôi quay đi :
- Tao không có tiền.
Thằng Kim Phú sấn tới, đẩy vai tôi :
- Năm hŕo, hạ sĩ. Một đồng, thiếu úy. Hai đồng, trung úy. Cňn không, mày là lính hầu. Đi ra ngoài kia gác cổng.
- Tao không gác !
- A, bướng hả ? Tao sẽ ra lệnh các sĩ quan SS của tao bắt giam mày ngay bây giờ.
- Tao mách cô.
- Thách mày đấy !
Mũi tôi toát mồ hôi. Tôi gằn : - Mày nên nhớ : bố tao là trung úy lái xe. Chú tao là bộ đội đặc công nhé !
-†n thua mẹ gì. - Thằng Kim Phú đanh mặt lại : - Bố tao có thể bắt bố mày, chú mày bất cứ lúc nào, hiểu chưa ? Đi ra gác cổng. Đi !
Tôi bị thằng Kim Phú hích nhẹ một cái. Rồi thằng Văn Giang cůng hai ba thằng nữa ém luôn hai bên mạng sườn tôi, áp điệu tôi ra khỏi cổng trường.
Tối về, tôi chỉ còn cách ấm ức kể lại câu chuyện cho bà tôi nghe.
Tôi được Phiếu Bé Ngoan. Chiều thứ bảy ấy vui lan cả sang ngŕy chủ nhật. Bao nhiêu buồn tủi vương trên mặt bà bỗng chốc được lau sạch. Bà thái su hào ngâm dấm, làm bún chả cho tôi ăn.
Việt đến chơi rủ tôi đến thư viện nhŕ cụ Hồn Nhiên xem sách báo. Đã biết chữ đâu, nhưng Việt cười nhe hàm răng trắng nõn : "Tớ đoán được hết". Việt thông minh lắm. Giỏi nhất tính nhẩm vŕ nặn tượng. Bàn tay Việt nho nhỏ xinh xắn như vóc người Việt bé bé xinh xinh. Việt lại hay chuyện chứ không lì xì như tôi. Việt lí láu kể đủ mọi chuyện ở lớp cho bà tôi nghe. Cái gì Việt cũng biết.
- Bà ạ, cô Thìn bị cô hiệu trưởng phê bình đấy, bà ạ. Mẹ thằng Kim Phú
tức cô Hoa lắm cơ, bà ạ. Vì nó hay bắt nạt bạn bè nên không được Phiếu Bé Ngoan. Thế mà mẹ nó lại bênh nó !
- Đúng rồi. Có khuyết điểm phải nhận chứ !
- Bạn Duy không có khuyết điểm, cháu phải bęnh bạn ấy chứ, bà nhỉ. Cháu kể chuyện cháu bênh bạn Duy, bố mẹ cháu bảo : thế là đúng.
- Đúng thế, cháu ạ.
- Bà ơi !
- Gì thế, cháu ?
- Thằng Văn Giang có lần lấy kim băng của cháu đấy. Nó cňn cắn cháu ! Nhưng, cháu cóc sợ. Bà ơi...
- Gì, hả cháu ?
- Lớp cháu chia làm hai phe đấy.
Y như phường ta ấy, bà ạ.
- Sao ? Cháu bảo phường ta thế nào ?
- Phường ta cũng chia hai phe. Phe ông Luông. Phe cụ Hồn Nhiên, cụ Vinh pháo. Cháu nghe bố cháu nói thế.
Thôi, cháu chào bà, chào cô Quyên, cháu và bạn Duy đi đây !
Bà tôi nhìn theo tôi và Việt, thoát một hơi thở thảnh thơi. Đoạn, quay sang cô Quyên đang ngồi nhặt rau, bà thủ thỉ :
- Trẻ con bây giờ nó tinh ý, sáng dạ hơn xưa nhiều. Nhưng cũng lắm đứa tai quái quá cơ, cô giáo ạ. Ai lại chơi với nhau, cňn bé tí mà đã gian vặt, vu vạ, cậy quyền thế, bắt nạt, chèn ép nhau. Thậm chí còn giở trò áp bức, trấn lột nhau.
Cô Quyên ngẩng lên :
- Cũng là do bố mẹ và cô giáo bà ạ.
ở trường, cô thế nào, các cháu theo
thế. Như cô Thìn ấy. Khổ ! Cô ấy chỉ là cô nấu ăn, nuôi trẻ. Cô Hoa đi viện mới tạm dạy thay vŕi tháng. Thế là lớp học lung tung hết cả lên. Đến khi cô Hoa về, chấn chỉnh lại, vất vả quá.
- Cô Hoa bị bệnh gì hả cô ?
- Bị bệnh tim bẩm sinh bà ạ.
- Khổ ! Người tốt sao nhiều cái rủi ro thế !
Câu nói làm mủi lòng cả hai người. Lát sau, thấy bóng người bên sân nhà cô Đại Bàng, bà mới ngẩng lên. Cô Đại Bàng vừa đi chợ về, xách cái làn nặng vẹo cả một bên vai, bước vào sân, kêu toang toang: - Trời đất ơi, thịt lợn lên một lúc ba giá, bà và cô giáo ạ. Tất tật các mặt hàng khác cũng vậy, sống thế nào nổi bây giờ !
Bà tôi cười, trở lại con người hóm hỉnh của mình :
- Thế thì ta bỏ thịt, trở về với rau cỏ, cá mú. Chả có gì sợ cô ạ.
Cô Đại Bŕng dỡ làn thức ăn, lôi ra hai xâu cua :
- Thì con theo ý bà đây. Con thì cơm rau cũng trôi ngon ba bát. Nhưng còn hai con ranh ấy cơ. Động cái gì không vừa miệng là dỗi, là ăn vạ.
- Trẻ mỏ nó ở trong tay mình. Bé không vin, cả gãy cành.
Cảm thấy như lỡ lời, bà tôi vội ngậm miệng. Nhưng, cô Đại Bŕng như con người vô tâm, chất phác, chẳng chạnh lòng. Cô nhấc hai xâu cua, đi sang sân nhà cô Quyên : - Mình có cối cho tớ mượn một lát ?
- Để em rửa cái chŕy đă.
- Vẽ ! Mình vừa giã bột chứ gì !
Chợt thấy mắt cô Quyên ngấn lệ, vừa nhấc cái cối đá, cô Đại Bŕng liền đặt xuống :
- Tôi vô tình quá. Lâu không hỏi thăm, chú ấy hiện giờ ra sao rồi ?
- Cái chân bị thương, hoại thư phải cắt, chị ạ. Còn các vết thương khác, may chỉ ở phần mềm.
- Thế là chỉ mất có một chân ?
- Vâng, chỉ mất có một chân !
- Thế thì may nhất cô rồi !
Cô Đại Bŕng reo to, rồi cười hềnh hệch :
- Cô giáo gấp gấp sửa soạn đón ông cụt về đi thôi.
Không để ý đến câu nói thô kệch
của người phụ nữ hàng xóm, cô Quyên xo vai, cọ làn nước mắt hình như vương trên má :
- Em cũng định bán chác, vay vỏ rồi vŕo thăm nom nhŕ em đây.
- Này, nhưng mà phải kêu mạnh vào nhé. Cụt một chân là được hưởng trợ cấp to lắm đấy. Được hẳn một người phục vụ kia. Nếu vậy, cô nhận luôn chân trông nom ông cụt ấy đi. ở nhŕ cho nó sướng. Thật là trong họa có khi có phúc đấy !
Cô Quyên trầm mặt :
- Ai muốn cái phúc ấy, hả chị ?
Đưa cô Đại Bŕng ra khỏi cái thói quen suy nghĩ thô thiển, bà tôi ý nhị lảng chuyện :
- Có nhẽ chú ấy bị vướng mìn của bọn Pôn Pốt ?
Vẫn vô tâm vô tính, cô Đại Bŕng bê cái cối về sân nhà mình, quay lại, lên giọng sành sỏi :
- Thì rõ là mìn chứ còn gì nữa !
Bọn này nó chơi quả độc lắm, bà ạ. Hôm rồi ở câu lạc bộ phụ nữ phường có cuộc nói chuyện, bà có đi dự không nhỉ ?
Ngực bà tôi khẽ nhói một cái. Nhưng, mối nghĩ ngợi vẩn vơ vừa bị khơi lại một cách vô tình lập tức bị tràn lấp vì giọng kể chuyện rất sôi nổi của cô Đại Bŕng : - Có một ông đại úy ở Cam-pu-chia về kể người thật việc thật, bŕ và cô nhé. - Cô Đại Bàng nuốt nước bọt, lên
giọng - Bọn Pôn Pốt ác lắm. Nó toàn nhằm bắn xe con thôi. Xe con là xe chỉ huy mà. Chính ông này hút chết. Một lần ông ta đi tręn một chiếc U-oát do một anh trung úy lái. Qua vùng rừng cao su lúc tối là rất nguy hiểm. Bọn Pôn Pốt hay phục ở đấy. Mà nó đã bắn là khó thoát. Vì đầu tiên bao giờ nó cũng nổ một băng AK qua kính trước, vào ngực anh lái. Anh lái gục xuống là nó xịt luôn một quả B40 vào xe. Thế là xơi gọn cả xe lẫn người !
- Khiếp quá !
- Lần ấy, vì việc gấp nên anh đại úy và anh trung úy lái xe, biết là đi đęm qua vùng rừng cao su rất nguy hiểm, mà vẫn cứ phải đi. Quả nhiên, đúng chỗ ấy, cách căn cứ ta khoảng mười ki-lô-mét, thì đoành đoành đoành... một băng AK nổ váng. Ba viên đạn AK xuyên qua phổi anh lái xe. Thôi, chuyến này thì đi đời nhŕ ma rồi ! Anh đại úy nghĩ vậy, vě thấy ngực và lưng anh trung úy đã đỏ lòe những
máu là máu. Và mặt anh ấy đã vập xuống vành tay lái rồi. Chỉ một giây nữa thôi, một quả B40 từ bụi rậm bên đường phụt ra nữa là đi tong hết. Đang lúc cái chết cầm chắc, hết hy vọng hoŕn toàn rồi, thì bỗng nhiên, anh đại úy thấy chiếc xe U-oát lại tăng tốc vọt lęn. Rồi ở phía sau xe, cùng lúc như có một luồng hơi cháy vụt qua... Thì ra anh trung úy lái xe gượng đau, cố dấn ga cho xe tiến lên, do vậy mà quả đạn B40 của địch mới bị hụt !
- Trời ! - Cô Quyên kêu.
Bà tôi buông dao thái, ngẩng lên, mặt bồn chồn xao xác :
- Về sau thế nào, cô ?
- Chiếc xe chạy được về tới căn cứ. Đường rừng cao su thẳng, nęn anh trung úy tuy bị đau lắm, vẫn cố điều khiển được chiếc xe chạy mŕ, bà.
- Còn anh trung úy ?
- Anh ấy bị ba viên đạn AK của địch. Đến căn cứ của ta thě anh ấy ngất. Nhưng, nghe nói là cứu được.
Bà tôi đứng bật dậy, thảng thốt vì một linh cảm kỳ lạ, miệng như khóc như cười :
- Cứu được ! Thật lŕ cứu được, cô nhỉ ! Duy ơi.
Bà bật lên gọi tôi, bất ngờ với chính bà. Trạng thái tình cảm nào chi phối bà tôi lúc ấy khiến bà cất tiếng gọi tôi ? Một câu chuyện hay bà muốn tôi được nghe ? Hay còn là một cảm ứng linh diệu hơn về một mối quan hệ sâu thẳm phát sinh ra từ câu chuyện ?
Bà tôi không biết rằng tôi đã ở trong nhà lúc đó. Tôi từ thư viện của cụ Hồn Nhiên trở về, vì nhà cụ đóng cửa, cụ đi khám bệnh. Tôi đă nghe được hết câu chuyện về anh trung úy lái xe dũng cảm. Xúc động nôn nao khiến tôi không cất nổi tiếng thưa lại bŕ tôi.
Đęm ấy, tôi cũng như bà tôi, trằn trọc mất một lúc. Sáng sau trở dậy, bà tôi bảo tôi, giọng tỉnh táo như chưa hề chợp mắt : - Duy à, chủ nhật này, hai bà cháu mình lên thăm mộ ông đi. Bŕ ngủ mê thấy ông về. ạng than phiền là nhà ông dột quá. Có nhẽ, mộ ông bị sụt, cháu ạ.
*
* *
Hơn chục đứa con giai cůng lớp bâu quanh tôi, nghe tôi kể lại câu chuyện anh trung úy lái xe dũng cảm, tài giỏi. Tôi lặp lại lời cô Đại Bàng. Tôi nhớ đến tiếng gọi thảng thốt của bà tôi và mối xúc động kỳ lạ lúc đó của bŕ và tôi lại phập phồng trong lồng ngực. Câu chuyện có một âm vang rất lạ !
Tôi cũng nhớ rằng đang lúc cô Đại Bŕng kể chuyện, cái Vàng Anh và con Vành Khuyên đã vì một cớ gì đó khóc
rống lên ăn vạ, sau đó cả hai đứa im lặng dői theo câu chuyện mẹ chúng kể. Nhưng, khi mẹ chúng vừa dứt lời, câu chuyện đang cňn ngân nga trong lòng bà tôi thì hai đứa này nhảy xổ ra cửa xoe xóe xỉa môi vào mẹ chúng :
"Mẹ chỉ bốc phét ! Mẹ chỉ bốc phét !". Đến nỗi mẹ chúng giận quá, giơ cái chŕy giã cua lên, gào lạc giọng : "Đồ mất dạy ! Chúng bay còn nói nữa, tao đập cho mỗi đứa một nhát chết tươi, rồi đi tů tao cũng cam lòng". Cô Đại Bàng tuy thô tháp, nhưng thật là con người chất phác chân thành.
Tôi kể xong câu chuyện, theo mạch xúc cảm tự nhiên, đáng lẽ thęm một câu kết : "Anh trung úy lái xe ấy chính là bố tớ đấy !". Nhưng, tôi giữ câu ấy trong lòng.
Tất cả các bạn đều có vẻ khâm phục anh trung úy lái xe nọ lắm. Việt kęu : Chuyện hay cực ! Rất nhiều bạn ngây ra, rồi xuýt xoa : Ghê quá nhỉ ! Riêng hai thằng Kim Phú và Văn Giang
là làm mặt lạnh. Chúng có vẻ ghen với tôi, vì hồi này tôi học khá hơn chúng, lại được làm quản ca.
Thằng Kim Phú nhăn mũi, phě hơi :
- Chỉ bịa ! Đếch phải thế !
Thằng Văn Giang bĩu môi :
- Ba viên đạn thì chết đứ đừ rồi !
Việt cáu :
- Nhưng mà anh ấy không chết thì làm sao nào !
Hai phe thế là cãi nhau. Chợt cô Hoa đi qua. Thằng Văn Giang nghển lęn, như hót :
- Thưa cô, bạn Duy bạn ấy khen bọn Pôn Pốt bắn giỏi ạ.
ại trời ! Miệng lưỡi cái thằng có tài xoay đổi chưa ! Phải là cô Thìn thì có khi tôi lại trở thành kẻ bị sỉ nhục không biết chừng. Nhưng, cô Hoa biết tỏng tính thằng Văn Giang. Cô không ưa, không khuyến khích trò hớt lẻo. Cô đi qua, không đáp.
Thấy không làm gì được tôi, thằng Kim Phú liền vênh mặt :
- Xe U-oát là cái cóc khô gì ! Bố tao đi xe bọc thép sang Căm-pu-chia nhé. Xe bọc thép, B40 bắn cũng không thủng được kia.
- Nói phét ! - tôi độp, trả miếng.
Thằng Kim Phú gân cổ :
- Đếch biết thě thôi. Bố tao bảo : Nếu bố tao hy sinh ở bên đó, xác cũng cho vào quan tài thép đưa về nước mình chôn kia. Quan tài thép, chôn xuống đất, xác còn tươi nguyên mãi mãi nhé.
- Da thịt phải tiêu đi chứ ! - Việt trề môi.
Tôi thêm, ra vẻ hiểu biết :
- Chỉ có xương còn lại thôi. ạng nội tao mấy chục năm xương để trong tiểu sŕnh vẫn còn nguyên thì có.
- Tiểu sành mà còn nguyên.
- Chứ lại không.
- Mày trông thấy ?
- Trông thấy !
Tôi quả quyết. Nhưng tôi đă nói dối thằng Kim Phú và thằng Văn Giang. Tôi chỉ nghe bà tôi nói lại vậy thôi, ở cái hôm tôi và bà tôi lên viếng mộ ông tôi, ở nghĩa trang Yên Kỳ.
*
* *
Nghĩa trang Yên Kỳ, một sớm đầu xuân heo heo lạnh.
Mặt đất lấm chấm những búp tơ cỏ nőn ánh vàng. Trần mây lồng lộng, thanh khiết như có ai vừa quét dọn, lưu lại vài nét mây phất nhẹ như dấu chổi lúa mềm mại ngoài sân sớm.
Tôi nhớ mãi ngọn gió xuân tươi lành ào ạt táp vào mặt tôi khi tôi đứng trước cái khung cảnh xa lạ, với tâm cảm mờ mịt u hoài. Gió thổi vào một vùng tĩnh lặng muôn đời, như một lời rên xiết, nhớ thương. Thoạt đầu tôi rơi vào một nỗi sợ truyền kiếp vì vùng trời đất đẫm vẻ hoang vu, trống trải. Nhất
là khi tôi nhìn ra xung quanh, qua hơi sương mờ xao xác, thấy những vệt nước trắng lạn dưới chân dải đồi vŕ những dông đá nhô lęn thi thoảng như vây lưng con cá lớn bơi giữa biển khơi.
Nhưng trong tay bà dắt, nỗi ám ảnh ghê sợ đã tiêu tan dần trên mỗi bước đi. tôi rơi vào lườn sóng đất của vůng đồi, cůng trồi lên trụt xuống, với một cảm giác hư huyền nhưng thích thú. Những nấm mộ rải ra trên các triền đồi xa gần, trông như những chấm bọt biển dập dềnh trên sóng nước đại dương. Hàng vạn người, sau một cuộc đời sống xứng đáng, đă về nằm ở nơi đây, ęm ả trong lời ru của ngọn gió và sóng đất. Có cái gì đó huyền hoặc, chơi vơi, nhưng không ghê lạnh, trong bầu không khí tôi hít thở. Tôi càng thấy mình mạnh bạo, gần gụi hơn khi đi qua cái cổng lớn của nghĩa trang. Cái cổng hết sức lớn với hàng cột uy nghi giăng hàng có tính cách chào đón, gây cho người đến viếng một niềm kính mộ vŕ
trân trọng chân thành. Không khí nhuốm thêm vẻ thiêng liêng cổ kính từ giờ phút này.
Tôi nắm tay bà tôi. Bà tôi mặc áo the nâu dài. Cũng vẫn cái khăn nhung như mọi ngày, nhưng hôm nay trông bà thành kính và cảm động. Đi theo một lối lát đá phiến, rẽ ngang, đi một lát nữa, xuống một eo đồi, rồi ngược lęn một lườn đồi khác, bŕ bảo tôi dừng lại.
Bà bảo tôi : cháu tinh mắt, hãy nhìn xem đâu là ngôi mộ số 309, thuộc hàng 14, ở khu Đ. Tôi đă tìm ra ngay ngôi mộ đó - ngôi mộ của ông tôi. Cũng như các ngôi mộ khác, mộ ông tôi là một khối bê tông đúc hình chữ nhật. Đuôi mộ xây cao đề số mộ. Đầu mộ lŕ tấm bia đen khắc chěm tên ông tôi : Lã Văn Lạng với ngày sinh, ngày mất.
Không đúng như chięm bao báo hiệu, mộ ông tôi vẫn nguyên lành, không bị sụt lở. Trên nóc mộ, cây
xương rồng chẽ cành theo thế lan tỏa, trổ những chấm hoa đỏ như son. Những chân hương cắm từ năm ngoái chưa phai hết mŕu phẩm sen nguyên thủy.
Bà tôi ngồi xuống, lấy từ cái làn xách theo ra đồ cúng và bầy lên trước mộ. Một miếng thịt ba chỉ luộc đặt trên cái đĩa sứ. Một đĩa xôi trắng. Cút rượu, quả cau, lá trầu. Gói hoa. Xấp tiền giấy. Tôi che cái mũ chắn gió để bŕ đánh dięm châm hương. Hương cháy, bà san ra làm đôi, một nửa bà cắm xuống trước mộ ông, một nửa, bà đưa tôi, bảo tôi cắm ở các ngôi mộ xung quanh. "Trần sao âm vậy, đó lŕ các cụ ông, cụ bà, hàng xóm của ông". Bà nói vậy.
Thoáng cái, một vùng gò đống quanh mộ ông tôi đă ngát thơm và hật hờ hương khói. Không khí trầm hẳn xuống, cùng với cảm giác lênh đênh mờ ảo chế ngự tôi dần dần. Bà tôi ngồi
sụp xuống trước mộ chí ông tôi, hai tay chắp trước ngực, mắt rân rấn lệ.
- ạng ơi, ông sống khôn chết thiêng...
Tôi lại nghe thấy lời tâm giao thân thiết của bà tôi với ông tôi, như những ngày rằm, mồng một bà vẫn thầm thì trước bàn thờ ông, như những lúc gặp cơn bĩ cực, lao lung, bà vẫn cầu viện ông và trò chuyện cùng ông. Nhưng, lúc này, ở ngay mộ ông, chỉ cách một gang đất là tới chỗ ông nằm, nên tôi có cảm giác là bà đang gặp ông và đang đôi hồi với ông như lúc ông đang sống thật, chỉ có điều lŕ không nhìn thấy mà thôi.
Khói hương càng lúc càng mung lung mờ mịt. Giọng bà mỗi lúc một xa xăm. Bà hỏi : ở dưới đó ông có thiếu thốn gì không ? Bà bảo : Mấy chục năm xa cách đôi ngả, nhưng bŕ và các con cháu vẫn thương nhớ ông, vẫn thụ hưởng công đức, ơn ưu của ông. Bŕ kể chuyện gia đěnh những ngày gần
đây cho ông nghe. Bŕ chẳng giấu ông cơn tai biến vừa ập đến cho bŕ và tôi. Trong khi anh con cả, tức bố tôi, bặt vô âm tín, sống chết thế nào không hay ngoài mặt trận thì nàng dâu cả, tức mẹ tôi, nông nổi, nhẹ dạ cả tin, đường quang không đi, lại đâm vŕo bụi rậm. Bà nức nở kêu : ạng ơi, hay là họ Lã nhà ta lập nghiệp phải cái dớp là gặp may ít, rủi nhiều ? Hay đó là tiền oan nghiệp chướng, là cái tất phải có của kẻ có tài, có tật, sau thiên nan, vạn nan, chịu nhiều oan trái, thị phỉ, mới công thành danh toại. Bà lo cho cháu trai bà bơ vơ, không nơi nương tựa. Bà phấp phỏng lo ngại cho số phận của cả cô Quỳnh, chú Dũng, sao bấy lâu vẫn bặt tin tức lại qua ? Bà bảo ít lâu nay bà nằm mê toàn thấy điều gở về cô, chú. Thời buổi lắm nỗi đảo đięn này, bất trắc biết sao mà lường được, nhất là với những ai non người trẻ dạ. Bà khóc, bà bảo : ạng ơi, tôi chỉ lo trời chẳng biết chiều mình,
khiến tôi nửa đường đứt gánh, để lại ai oán cho hậu thế dòng họ nhà ta.
Bà lấy khăn tay chấm mắt, rồi gọi tôi. Bà chắp hai tay tôi lại, bà khấn ông hộ tôi :
- Ông ơi, cháu là Lã Văn Duy, cháu
đích tôn của ông đây. Ông phů hộ cho cháu hay ăn chóng lớn, học hŕnh tấn tới, mạnh chân khỏe tay. Cháu trai họ Lã của ông như cá cả ở vực sâu, có tinh có tướng, vẫn rằng chẳng ai cả đời hạnh ngộ, nhưng ông đỡ nâng cháu để cháu khỏi phải qua nhiều cửa ải trầm luân, ông nhé.Khấn ông tôi xong, tôi theo bŕ nhặtcỏ quanh mộ ông. Gió thổi mạnh, có lúc hương bùng cháy rừng rực. Bà bảo, đó là điềm lành. Đang nhặt cỏ, có lúc bà ngồi ngẩn, mắt thẫn thờ theo làn khói tỏa, như tìm kiếm và giao hòa, như có một hình bóng rất gần gụi, thân thương thấp thoáng xa gần trong cảm nhận thầm lặng của bà. Sau này, bà
bảo tôi rằng, lúc đó là lúc ông tôi hiện về.
ạng tôi, từ hôm đó bỗng trở nęn gần gụi với tôi.
Theo lời bà tôi kể thì, từ đời cụ tổ lập ra họ Lã chúng tôi, quê gốc ở vùng đồng bằng Thanh Nghệ, tới đời ông nội tôi, cả thảy đă mười lăm thế hệ.
Hiện giờ ở làng tôi, vẫn còn đền thờ cụ tổ họ Lã tôi. Cụ tổ nguyên là tướng võ của triều đình nước Nam ta ngày ấy. Cụ cầm quân trấn ở một vùng biên cương của Tổ quốc. Đã nhiều phen cụ đập tan bọn giặc ngoại bang xâm lấn bờ cõi nước ta. Nhưng lần ấy, vì giặc có nội ứng, phòng tuyến bị giặc dữ tràn qua. Cụ tổ tả xung hữu đột cản phá địch quân, nhưng cuối cůng thế yếu, lực kiệt, bị tướng giặc chém đứt đầu. Đầu rơi xuống đất, nhưng cụ không chết. Cụ xách đầu měnh chạy về làng. Tới đầu làng, gặp một bô lão, cụ hỏi : Ta đă chết chưa ? Bô lão biết rằng khí thiêng sông núi đã nhập vào
cụ nên vội sụp quỳ lễ lạy. Cụ hét vang một tiếng như sấm động : Trả đầu ta đây ! Rồi ngă sập xuống. Chỗ cụ tổ ngã xuống nay là ngôi đền thờ, ngày ba tháng sáu hàng năm làng vẫn làm lễ dâng hương.
Trai họ Lã làng tôi nổi tiếng tài giỏi, văn võ song toàn, trung thực, bền gan ý chí hơn người, nhưng cũng nổi tiếng bướng bỉnh, không dễ khuất phục. Người họ Lã tôi đi khắp đất nước, lŕm tướng thì là tướng tài, làm quan thì là quan thanh liêm, làm thợ thì là thợ lành nghề, làm dân thì lương thiện, cương trực. Người yêu thì nhiều, kẻ ganh ghét vì thế cũng lắm. Nhất là các vua chúa quan lại trong triều vào các thời suy vi đổnát.
Như cụ cao tằng tổ, tức kỵ của tôi,
từ nhỏ đă được trẻ mục đồng phong lŕ vua trẻ trâu, vì tài nghệ phi thường, nổi danh thần đồng một thời, cuối cùng bị một tên tiểu tốt ám hại. Cụ tằng tổ, tức cụ của tôi, là bậc danh sĩ đất đế đô,
bị giết hại chỉ vì thói xiểm nịnh của bọn gian thần và lòng dạ thâm hiểm của kẻ cầm quyền. Còn cụ tổ tôi thì làm lãnh binh, trước cảnh tình trăm dân lầm than đięu đứng vě nỗi phu phen tạp dịch nặng nề, hô hào dân phu, binh lính nổi dậy khởi nghĩa. Thất bại, bị bắt, bị xử tội lăng trì.
Còn như ông nội tôi thì là cả một trang tiểu sử oai hùng, nhưng kết thúc oan ức lắm. ạng nội tôi làm thợ ở nhà máy Trường Thi. Năm 1939, vào Đảng. Năm 1946, ông nội tôi lŕ tỉnh ủy viên, hoạt động bí mật trong vùng hậu địch. Thành tích của ông nội tôi thật mấy ai bằng ! Thế mà đùng một cái, năm cải cách ruộng đất, ông nội tôi bị bắt, bị quy lŕ việt gian phản động, bị tra khảo vŕ chết trong nhà tù.
Giờ, ông nội tôi nằm đây, một bộ hŕi cốt, ngay cạnh tôi đây. Tôi cúi xuống vai bŕ : - Bà ơi, ông có biết cháu đứng đây không, bŕ ?
- Có, cháu ạ, ông biết hết. Khi ông bị bắt nhầm, bị tra khảo tàn tệ, bị đá vào ngực, ông vẫn không chịu nhận. ạng thét : nếu không là đời con tao, thì là đời cháu tao, rồi các người sẽ phải minh oan cho tao.
Ngừng một lát, bà tiếp, mắt rơm rớm lệ:
- Khổ, cả một đời hoạt động, giờ cňn lại một nắm xương khô cũng không được nguyęn vẹn. Xương sườn ông một dẻ ở ngực bị gãy vì khi tra tấn, họ đá vào ngực ông, cháu ạ.
Ngực tôi bỗng nhói giật và một liên tưởng kỳ lạ đột ngột xuất hiện, tôi nhớ đến ba phát AK của bọn phỉ Pôn Pốt xuyên qua ngực anh trung úy lái xe.
Bà tôi đã đứng dậy, đưa đôi mắt hoen mờ ra khoảng trời xa rộng trước mộ ông tôi. Bŕ xoa đầu tôi, rưng rưng :
- Mộ ông được thế đất đẹp lắm, cháu ŕ. Khi nào bà chết, cháu bảo bố cháu táng bà cạnh ông nhé. Bảo bố đặt cho bà một bát hương ở chùa làng.
Sống, bà không được làm gái làng. Chết, bà muốn làm vãi làng, cháu à.
Một nỗi sợ hãi trùm lấp cả tâm can tôi. Nước mắt ròng ròng, tôi giật tay bà, van vỉ :
- ứ ừ, bà không chết ! Bà không được chết !
Biết là tôi sợ, bà vội cúi xuống ôm hai vai tôi, lắc lắc : - ừ, bà không chết. Bà chết thế nào được. Bà chết thì ai nuôi dạy cháu bà. Khi nào cháu lớn, học hết lớp mười, rồi đi Liên Xô học đại học, bà mới chết.
Tôi ôm cổ bà, nức nở :
- ứ ừ, lúc ấy bà cũng không được
chết cơ !
Bà bế tôi lên, hai mắt giàn giụa.
*
* *
Đúng lŕ mộ ông tôi được đặt ở thế đất đẹp. Trước mặt lŕ sông, sau lưng là núi. Vừa hùng vĩ vừa mơ màng. Vừa
thoáng đăng vừa thanh tĩnh. Vừa thiêng liêng vừa gần gũi. Đúng là tôi đã được ông tôi phù hộ. Tôi học khá. Chia tay cô giáo Hoa, tôi đã không phụ lòng cô. Tôi và Việt trúng tuyển vào lớp một ngay, trong khi thằng Văn Giang và thằng Kim Phú, chỉ có mấy con số và mấy chữ cái cũng phải thuê thầy kèm cặp thêm suốt mùa hè, mà trầy trật mãi mới đỗ. Kết quả là tôi, Việt và bọn thằng Văn Giang, Kim Phú cùng học lớp một trường phổ thông cơ sở phường Ngọc Sinh.
Hơn nữa, tôi lại khỏe mạnh và chóng lớn, y như lời bà cầu xin ông phù hộ cho tôi "hay ăn, chóng lớn". Sao cứ như Phù Đổng thế cháu ! Bà tôi có lần kêu vậy. Tôi chẳng ốm đau bao giờ. Thằng Văn Giang năm ngŕy ba tật. Thằng Kim Phú động thay đổi thời tiết lŕ viêm họng, cảm sốt nghỉ học hàng tuần. Quần áo tôi mặc nhìn đi nhìn lại đă ngắn cũn cỡn. Bà tôi kêu : ai đút ống đu đủ vŕo thổi cháu thế, bà
làm gì có tiền mà may mặc cho kịp ! Nói thế, nhưng bà tôi thích lắm. Bà bảo : dòng họ Lã mình là dòng họ xương đồng da sắt, là dòng họ khỏe, khỏe suốt mấy chục năm, đến giŕ mới mắc chứng thấp khớp thôi.
Thấy cháu lớn khôn bà thích lắm. Nhưng thật tình bà cũng lo lắm. Làm sao mà nuôi được cháu trong hoàn cảnh nguồn thu nhập của bà chẳng đáng là bao thế này. Tôi mới học có lớp một. Mươi, mười lăm năm nữa tôi mới học xong, mới có nghề, mới kiếm được đồng tiền. Cňn hiện thời, mỗi tháng bà tôi chỉ có bảy chục bạc tiền hưu trí, hơn trăm đồng lăi tiết kiệm từ nguồn bán chiếc xe đạp Eska. Nếu giá cả ổn định thě cũng tàm tạm đủ cơm rau ngày hai bữa. Nhưng, khốn nỗi lại cứ mỗi ngày mỗi giá. Bà bảo đi chợ bây giờ cứ như có thằng kẻ cắp đi bęn cạnh. Chục bạc tuần trước còn mua được hai ký gạo, tuần sau chỉ còn mua được ký rưỡi.
Kể ra thì cũng chưa phải đã là bước đường cùng. Còn đôi khuyên vàng mẹ tôi để lại đấy. Một chỉ đấy. Nhưng, bà tôi bảo : con người ta phải biết phòng thân, kỳ cùng lắm mới dốc cạn vốn liếng. Vậy thì phải có cách sinh lợi. Một chiều thứ bảy, bà tôi và tôi lên khu đồi hoang mà hôm tập thể dục ông Vinh pháo đã dẫn tôi chạy tới. Không ngờ quả đồi hoang lại hấp dẫn tuổi thơ đến thế. Chim rất nhiều. Có cả con běm bịp có cái đuôi dŕi nâu óng. Thêm nữa, lại có nhiều hoa dại và củi khô. Đứng ở đỉnh đồi nhěn vào thành phố thấy lô xô những nhà cao tầng, và tháp nước hình nấm rất vui mắt. Bà tôi cuốc mấy luống đất ở ven đồi, rồi gieo ngải cứu. ại, ngải cứu trồng mọc đẹp như cải cúc. Vŕi ngày hái một lứa, bà bó thành những mớ nhỏ, bán cho người mua làm thuốc bổ thần kinh. Bà bảo : bà cũng biết buôn bán. Bà bán hàng có duyên lắm. Nhà có mấy tập sách báo cũ, bà đem bán, người ta tranh nhau mua.
Còn bộ đồ nghề của bố tôi khối người đến hỏi, nhưng bŕ tôi chối từ không bán.
Tuy vậy, phương cách thường xuyên dễ nhất vẫn là... tằn tiện. Thật chẳng ai tằn tiện bằng bà tôi. Bà mặc cái áo hàng sáu bảy năm vẫn lành nguyên. Cô Đại Bàng mấy tháng lại thay một đôi dép ngoại. Bà, chục năm nay vẫn đôi dép lốp ô-tô quai to. Đồ důng gì bà dùng cũng bền. Bà ăn mới ít làm sao. Nấu một bò gạo, được bốn bát cơm, bà chỉ ăn có lưng vực. Bữa nào cũng vậy. Bà bảo bà quen dạ từ hồi trẻ rồi. Có bữa bà chỉ ăn mỗi củ khoai, củ sắn. Bà bỏ hẳn trầu thuốc kể từ ngày mẹ tôi bỏ đi. Cái âu đồng trước bà để vỏ, trầu cau, nay bà cho tôi để tôi đựng quân cờ, tôi bắt đầu tập chơi với Việt. †n ít, bŕ uống cũng ít. Xưa, bà, mẹ tôi, bố tôi đều nghiện trà. "Cái giống đi làm ca kíp không có anh này là díp mắt lại ngay". Bà hay nói vui vậy. Giờ, trà bà cũng bỏ rồi, vì giá
đắt quá. †n ít, uống ít, bŕ ngủ cũng ít. Lúc nào tôi mở mắt là y như rằng đã thấy bà đang sàng sẩy gạo hoặc khâu vá. Bà khâu tay quần áo cho tôi, cho thằng Lễ, con cô Quyên. Mũi khâu của bà nhỏ ti, liền như máy. Bà chần cả áo bông sa tanh kiểu hạt lựu cho cô Quyên mặc ở nhà. Bà khâu giúp các bà bạn trong phường. May yếm, may quần kiểu chân què nhà quê, chẳng ai bằng bà.
Cái Vàng Anh và em nó thấy bà tôi lọ mọ khâu vá mớ quần áo cũ, bĩu môi : - Thật chẳng đáng làm giẻ lót nồi !
Thấy bà lẩn mẩn nhặt sạn gạo, chúng dài mồm : "Gạo mậu dịch không đáng cho lợn ăn". Nhŕ chúng chỉ ăn gạo quę, gạo sổ bán hết. Nồi cơm nhà chúng mở ra thơm cả sang nhà tôi, nhà cô Quyên. Cô Quyên ước ao : bao giờ có tiền đong một yến gạo quê, gạo Di Hương cho thằng Lễ ăn. †n gạo ấy,
có nhiều chất bổ, chắc nó sẽ đỡ cňi cọc.
Nhưng mà, bao giờ mới có được gạo quê, gạo Di Hương ? Đến gạo mậu dịch cũng còn chưa đủ ăn kia. Vě bỗng dưng, vì lý do gì đó, liền mấy tháng, gạo Nhà nước không có bán. Bà xách túi đi, lại đem bao về. Năm lần bảy lượt một ngŕy có khi. Giá gạo ngoài chợ được thể, tăng vňn vọt.
- Thế nào, lại về không, hả bà ? -Một lần, cô Quyên hỏi.
Bà đáp vui nghịch ngợm :
- "Hang có khồng !". Không có hàng ! Mèo vẫn hoàn mèo !
- Họ hẹn bao giờ bán, hả bà ?
- Hai cô bán gạo ngồi chơi. Hỏi thì gắt : Lên mà hỏi ông Chính phủ. Thật là bắc thang mà hỏi ông giời !
Nhà tôi và nhà cô Quyên vét đến hạt gạo cuối cùng.
Bữa ấy, cực chẳng đă, bà tôi phải hỏi vay cô Đại Bàng. Cô Đại Bŕng vừa ngủ trưa dậy, mắt nhắm mắt mở, nhanh nhảu :
- Gạo ấy à ? Còn ! Nhà con còn nhiều ! Bà đưa rá đây, con đong cho chục bň.
Cái Vàng Anh đang ngủ tung chăn ngồi dậy, giật lęn the thé : - Mẹ chỉ vớ vẩn ! Làm gì còn gạo !
Cái Vành Khuyên tiếp lời chị : - Thừa của cũng chẳng cho mụ phò vay !
Cô Đại Bŕng thét :
- Đồ mất dạy ! Đồ vô phúc ! Ai dạy chúng mŕy ăn nói hỗn láo thế, hử !
- Không biết ai vô phúc ?
- Mày ! Chúng mày là đồ vô phúc !
- Đă thế không cho vay nữa. Làm gì thì làm !
- A, con này láo ! Quyền ở tao chứ quyền ở mày à ? Bà đưa rá đây, bŕ. Con phải cho chúng nó một trận, chứ thế này hóa ra họ nhà tôm, lộn cứt lên đầu à.
Cô Đại Bŕng hùng hổ bước vào nhà. Nhưng, hai đứa con gái đă nhảy xuống đất, cůng chồm ra như hai con sư tử con, đẩy mẹ chúng ra.
- Gạo của tao ! Không phải của chúng mày !
- Của tôi ! Của bố tôi !
Cô Đại Bŕng sững người. Đó lŕ lần đầu tięn cô nghe con Vàng Anh nói câu đó. Chưa hết. Nó chống tay lên sườn, nhìn mẹ nó chong chóc, dằn :
- Mẹ nên nhớ rằng, tất cả của cải ở cái nhà này là của bố tôi gửi về nhé. Mẹ có cái gì ? Mẹ chỉ có cái ba-lô rách đem từ công trường về khi lấy bố tôi thôi nhé !
Rành mạch và tai quái chưa ! Năm ngoái bố cái Vàng Anh về phép, mang cả một công-ten-nơ hàng về. Nhưng, hàng về hôm trước, hôm sau cả nhà cãi chửi nhau. Bà tôi kể và bảo : Tiền, hàng vào nhà nào là gây hỗn loạn nhà đó. Vì trong chúng có chứa hồn ma bóng quỷ. Phải là người vững vàng mới
trị được chúng. Nếu vậy, thì hai đứa nặc nô này đích thị là bị quỷ ám ma nhập rồi.
Cô Đại Bŕng ngồi sụp xuống sân, ôm đầu, hờ trời :
- ới ông Đại ơi lŕ ông Đại ơi ! Gửi đồ, gửi hŕng về cho nó lắm vào. Rồivề mà xem hai đứa nó làm mẹ tôi đây này !
Con Vàng Anh mắt long sòng sọc, rít :
- Tôi cấm mẹ không được nói đến bố tôi nhé.
Bà tôi lắc đầu, vô cùng ái ngại :
- Thôi cô Đại Bŕng à, tôi vay nơi khác cũng được. Cám ơn cô lắm. Hai cháu này, không cho bà vay thì thôi. Nhưng ít ra, các cháu cũng phải biết lễ độ với mẹ chứ !
Cái Vành Khuyên tớn môi, cong cớn : - Không khiến bà phải dạy tôi nhé. Bà dạy con cháu bà ấy.
Cô Đại Bŕng mếu máo :
- Bà ơi, phí lời mà nói với chúng nó. Đồng tiền làm lóa mắt chúng nó rồi. Vì tôi không làm ra tiền, tôi xấu xí nên bố con nhà nó khinh rẻ tôi đây mà. Khổ thân tôi ! Hư hư...
*
* *

[phamfood]

Cụ Hồn Nhiên đỡ cái rá từ tay bà tôi, đánh lưỡi tặc tặc :
- Cụ đưa rá đây, bŕ lão nhà tôi đong cho. Quần tam tụ ngũ ở đây toŕn là bậc anh hùng cái thế, đông kém gì Tam Quốc, không tôi thì ông Vinh pháo, cụ Xương, ông Tuế, cụ Lục, chứ ai lại để bà cháu cụ đói. Nào, mời cụ ngồi xuống đây !
- Chào cụ ạ !
- Chào các cụ, các ông ạ !
Bà tôi đáp lờp chào, ý tứ ngồi xuống ghế. Trên cái sân, dưới bóng cây trâm bầu hoa trắng loa kèn và dàn hoa giấy tím phất phơ, hóa ra là đông
đảo các cụ ở tổ hưu trong phường quen thân với bŕ tôi cả.
ạng Vinh pháo tiếng cười sang sảng đang tranh luận cái gì đó với cụ Lục, phó giám đốc Sở giao thông vận tải. Cạnh cụ Lục lŕ cụ Tuế, thường gọi là cụ Cửu Vạn vì cụ xưa làm công nhân khuân vác. Mọi người thường nói : bốn chục năm trong nghề, khéo trên vai cụ đã chuyển một trọng lượng bằng trọng lượng trái đất. Cụ Tuế ít nói, lúc nŕo cũng lừ đừ như say, nhưng hễ nói đến việc lao động công ích thě như tỉnh ngủ, hăng hái hẳn lęn.
Lúc này, cụ Xương, một ông lão đầu hói, đeo kính trắng, nhŕ văn nổi tiếng một thời, vừa đề cập tới việc lập một vườn chơi nho nhỏ cho trẻ con, và cụ Tuế đang hăng hái luận bŕn xin góp một tay lao động tích cực. Cụ Hồn Nhięn bỗng đập bộp xuống mặt bŕn, đứng dậy, nói cái gě đó khiến ông Vinh pháo bật tiếng cười. Quả lŕ tiếng cười của ông vang to và sảng khoái thật.
Nếu tiếng cười biểu hiện con người, thì ông Vinh pháo thật là con người tốt, người chí công vô tư và hồn nhiên. Hồn nhiên như cụ Hồn Nhiên, như cái việc cụ lập ra cái thư viện mà lúc này tôi và Việt đang đứng xem truyện tranh đây.
Sân nhà cụ Hồn Nhiên bày toàn chậu hoa, cây cảnh. Hiện có một cái bàn dài để báo hàng ngày. Buồng trong, cụ đặt hai cái tủ, ba cái giá sách, xếp đầy chật sách các loại. Đủ hết các loại, từ sách truyện Kim Đồng tới sách khảo cứu văn học Hán nôm. Hơn hẳn các thư viện khác lŕ còn có cả những tập tư liệu theo từng chuyên đề do chính cụ sưu tầm, ghi chép trong suốt mấy chục năm dạy học. Chẳng hạn, cụ có cả một cặp běa ghi lại cuộc sống của người thợ trước cách mạng, trong đó có cả bản ghi lời bŕ tôi, đặt ở trong cái tủ kính kę gần cửa sổ.
Nghe tiếng cười của ông Vinh pháo, cụ Hồn Nhiên như bị kích thích. Cái áo bông dài tới đầu gối bị cụ cởi ngay ra, treo lên mắc. Trên người cụ chỉ còn cái áo đũi và cái trấn thủ xanh. Cụ trợn mắt, vẻ giận dỗi : - ạng Vinh pháo lần này mà không nổ pháo nữa thì phụ lòng anh em đấy, ông ạ.
- Nhưng, thưa tư lệnh, muốn nổ
pháo được phải có ngňi nổ, góc tà, phương vị, giờ G...
- Đó lŕ việc của tướng tá các ông, tôi không biết !
- Ha ha ha...
Câu nói chí lý, tiếng cười đúng lúc đă làm bật lên tiếng cười thỏa thuê của tất cả mọi người. Cụ Hồn Nhiên nở bừng hai con mắt óng ánh dưới hai vệt mày bạc phếch :
- Đây lŕ chứng cứ thực nhé - Cụ chỉ bà tôi : - Nào, cụ cho tôi biết ai là kẻ hậm hực với việc tôi mở thư viện cho phường để nâng cao dân trí ? Nào, ai là kẻ chửi bóng gió tôi tuyên truyền cho Tàu ? Nào, kẻ nào dám nói Tây du ký là chuyện Đặng Tiểu Bình sang Mỹ. Hử ?
Bấy giờ tiếng cười lại bật lên còn hơn cả lúc nãy. Lợi dụng lúc chộn rộn, cụ Xương, nhà văn lão thành, mon men dịch ghế tới cạnh bà tôi :
- Cụ ơi, thế còn việc lão Luông không cho phép cụ nói chuyện ở câu lạc bộ là ra làm sao ?
- Họ là họ sợ sự thật, cụ ạ.
- Nhưng mình lại không sợ họ ?
- Thì đế quốc, phong kiến, ngục tù, tòa án của nó mình cũng còn không sợ, nữa là...
- Thế thì còn ngại cái gì ?
Cụ Hồn Nhiên quay lại :
- ạ hay, ông nhà văn xa thực tế quá. Ngại, bực cái nỗi kẻ nắm quyền nó bịt mồm mình chứ còn gì. Có phải không cụ ?
ạng Xương ngây ngây mặt và gật gật. Nhìn bà tôi, mắt ông thật trìu mến :
- Thế là xưa cụ là thợ, rồi đi hoạt động?
- Có.
- Bắt đầu từ...
- Từ cái hôm nhà máy nó khánh thành cái câu lạc bộ và mời thằng công sứ từ Hà Nội xuống. Chúng tôi biến luôn thành cuộc biểu tình. Hơn ngàn người hô khẩu hiệu vang cả thành phố : "Tự do lập nghiệp đoàn !". Lính kín nó bắt mất ba người. Nó xịt vòi rồng vào chúng tôi.
- Cụ cũng bị bắt ?
- Không.
- Thế cụ bị ra tòa lúc nào ?
Bà tôi cười :
- Sau này cơ, lúc tôi được đưa về nông thôn. Hồi ấy phong trŕo nông thôn còn kém. Tôi tuy từ làng quê đi làm thợ nhưng hồi đó da cứ trắng như ngó cần. Buổi đầu phải lấy nhọ nồi xoa vŕo mặt.
- Thế cụ làm những gì ở nông thôn ?
- à, lập hội cấy, hội gặt. Rồi lợi dụng hình thức ấy, tuyên truyền cách mạng cho chị em nông dân.
Cụ Hồn Nhiên đã đi tới cạnh ông Vinh pháo. Các cụ xúm cả lại, ồn ào câu chuyện gì đó rất hệ trọng.
Tôi mon men đi lại cạnh bŕ tôi lúc ấy.
Bà tôi vòng tay ôm ngang sườn tôi âu yếm. Ông Xương nhìn tôi.- Cháu nội cụ đây à ?
- Cháu đấy, cụ ạ.
- Bố cháu đâu ?
Tôi đáp thay bŕ tôi :
- Thưa... bố cháu là trung úy lái xe ở bên Cam-pu-chia. Một lần đi công tác, bị bọn phỉ Pôn Pốt phục kích bắn ba viên AK xuyên qua phổi, nhưng vẫn đưa xe về tới căn cứ. Bố cháu vẫn sống ạ.
ạng Xương nghe tôi nói xong, giật cái kính ra khỏi mắt, há hốc miệng. Chuyện ấy với ông lạ quá ! Lại từ miệng một đứa trẻ nói ra.
*
* *
Tôi không ngờ do câu nói của tôi với ông Xương mà bà tôi đi xin quẻ và xem bói. Xin quẻ thì như bà kể, hồi còn trẻ bà đã xin nhà chùa một lần rồi. Còn xem bói thì đây là lần đầu. Việc này bà giấu tôi. Hôm ấy bà mặc áo dài như hôm lên thăm mộ ông. Về tới nhà, bà cho tôi một cái bánh đa vừng, rồi gọi cô Quyęn ra góc sân.
Thì thầm với cô một lúc, bà cười hớn hở :
- Còn sống cô ạ. Đấy, con cháu nhà này gian truân đủ mùi, nhưng được cái không hề hấn gì.
Chuyện nhỏ nhặt ấy chìm trong những chuyện khác trong sinh hoạt hàng ngày. Chả ai còn nhớ. Thậm chí rồi bà cũng quên. Vậy mà có người còn nhớ, còn ghi chép, để sau này lục vấn, quy kết bà.
Người đó lŕ ông Luông, chủ tịch phường, con người mặt choắt, cằm nhọn lưỡi cày, mắt ti hí, lúc nào cũng xóc xách chùm chìa khóa hăm mốt chiếc trong tay. Sau độ tháng trời kể từ hôm bŕ tôi đi xem bói, ông Luông mň đến nhŕ tôi.
- Chào cụ ! Lâu không đến thăm cụ. Cũng lŕ vì công việc chính quyền bận rộn. Cụ thông cảm nhé !
- Không dám ! Có việc gì mà ông phải hạ mình vậy ?
- Tôi nói là nói thật. Công việc, cụ còn lạ gì, sở dĩ nó bận rộn là bởi vì có lực cản trở, chống đối. Nhưng mà thôi,
nói là thế thôi, phải có biện pháp cứng rắn chứ !
Chấm dứt câu nói, ông Luông thả chùm chìa khóa vào túi áo lông Đức, hai tay chắp sau lưng ngó nghiêng căn buồng nhà tôi, rồi buông một câu, y như vô tình : - Bây giờ hai bà cháu cụ ở rộng rãi quá nhỉ ? Hừ, công nhân bỏ việc mà xí nghiệp họ không thu lại nhà thì phải nói là họ tốt thật đấy !
Nhận ngay ra thâm ý của ông Luông, mặt bà tôi khép ngay lại, lạnh hẳn đi : - Cũng có gì mà rộng ! Nay mai bố mẹ cháu về. Rồi cô chú nó nữa. Hộ khẩu gốc vẫn còn đây. Chẳng lẽ con cháu trong gia đěnh cứ mỗi đứa mỗi phương mãi.
Biết là bà tôi không vừa, ông Luông lưng lửng : - à, nói là nói cái thực tại trước mắt ấy chứ. Mà về được cũng khó. Nhập
được khẩu có dễ đâu. Nhŕ cửa bây giờ giành giật nhau như chiến tranh ấy, cụ ạ.
- ›, thế chẳng nhẽ con tôi đánh giặc xong thě nó ở lại bên nước bạn ? Còn đất này để con cháu ông ?
- Gớm, cụ cứ nặng lời. Nào tôi đã chiếm đoạt một phần đất nhŕ cụ !
- Tôi cây ngay bóng ngay, ông đừng giận ! Mời ông ngồi xơi nước.
- Giận bà có giận cả đời. Tôi biết tính bà rồi. Tôi cũng vậy. Không biết ăn gian nói dối. Còn bà muốn bẻ queo thế nào thì tùy bà.
Bà tôi chùng nét mặt, hạ giọng : - ạng mới thật là nặng lời đấy, ông chủ tịch ạ. Nhưng thôi, hôm nay tiện thể ông đến thăm, tôi cũng xin có ý kiến thế nŕy. Bé thì con mẹ con cha. Lớn thì con chính phủ. Vậy nên mẹ cháu đây có điều gě không phải, tôi nhờ chính quyền, nhà nước tìm kiếm, bảo ban hộ.
Mắt khíp lại một độ nữa như mắt người ngủ, ông Luông mím môi, chíp chíp trong miệng như tiếng chuột kęu, rồi khẽ gật một cái :
- Cụ đă nói thế thì tôi cũng xin hỏi thật cụ thế này. Cụ đừng giận nhé.
- Tôi đâu dám.
- Có gì không phải cụ cũng chỉ bảo nhé.
- ạng rào đón làm gì. Chắc ông nghĩ, con dâu tôi nó...
Không để bŕ tôi nói hết, ông chủ tịch chồm ngay dậy, bốp chốp cướp lời :
- Cụ phải hiểu rằng, Trung Quốc họ đang chống phá ta kịch liệt, họ phá từ nội bộ ta phá ra kia. Do đó, con dâu cụ có thể lŕ đă chạy sang bên địch. Tôi nói thế là có sở cứ. Là bởi vì...
Lúc bấy giờ, thật vô tình, con Mí nhị thể nhà tôi từ trong bếp đủng đỉnh đi ra, tót lęn giường, theo thói quen, chui vào lòng bà tôi, tìm hơi ấm. Bà
tôi ôm con Mí, cắt ngang lời ông Luông :
- ạng ạ, ông biết chuyện Trạng Quỳnh lấy trộm mèo của chúa rồi chứ ? Lúc đưa hai đĩa : một cơm rau, một cơm cá ra thử, Quỳnh hẹn : Nếu ăn cơm rau thě là mèo của Quỳnh vì nhà Quỳnh nghèo. Mèo chúa cứ lấm lét định bước lại đĩa cơm cá lŕ Quỳnh trừng mắt. Cuối cùng sợ Quỳnh, mèo đành ăn cơm rau. Thế là Quỳnh được mèo. ấy thế, chỉ một cái trừng mắt có khi đổi trắng thành đen.
Không để ông Luông kịp phản ứng, bŕ tôi tiếp luôn : - ạng Luông ạ. Phải duyên thì dính như keo. Trái duyên đểnh đoảng như kčo đục vęnh, ông ạ. Tôi lỗ mỗ thế ông bỏ quá cho. ạng nói là có sở cứ... Vu vạ cho ai thì cũng phải có lý, có duyên. Không thì thiên hạ người ta bảo là thói đời giậu đổ bìm leo.
ạng Luông đứng phắt dậy, mặt đỏ gắt ngay lęn, nhưng cố kìm nén :
- Cụ ăn nói quá trớn rồi đấy. Sở cứ của tôi lŕ bằng chứng cụ thể. Bữa nào tôi sẽ hầu chuyện cụ sau. Còn bây giờ tôi chỉ hỏi cụ một điều thôi. Cụ có còn nhớ : con dâu cụ họ gì không ?
- Sao tôi không nhớ ! Con dâu tôi họ Đổng.
- ấy đấy !
Xòe hai tay ra ngang, ông Luông vênh mặt đắc chí. Nào ngờ, bà tôi bật tiếng cười : - ại chao, thế thì họ Lã tôi còn Tàu hơn cả họ Đổng cơ. Lã Bất Vi, ông có nghe nói đến cái tên ấy không. Nó là lái buôn Tàu, người ta bảo nó buôn cả vua. Tần Thuỷ Hoàng là do nó xếp sắp đấy, ông ạ. Còn như họ Lã tôi, cụ tổ mười lăm đời được dân lŕng tôi lập đền thờ phượng, không tin ông về Nghệ, hỏi huyện Diễn Châu, tổng...
Biết là không đối đáp nổi với lý lẽ vŕ hiểu biết của bà tôi, ông Luông liền giơ tay xua xua, ra vẻ kẻ cả :
- Thôi thôi cụ ơi... Dông dài thế mà làm gì. Ta cứ người thực việc thực mà xét.
- ạ hay thì cụ tổ tôi, cụ tằng tổ tôi, ông cố tôi, ông tôi đến chồng tôi, con tôi thì là người giả đấy ư ? Chết là chết thật, oan là oan thật, mà oan còn đeo đẳng đến tận giờ. Chứ chẳng lẽ lŕ chết giả, oan giả.
- Tôi công nhận. Nhưng bà nên hiểu lý luận cao xa này : Con người ta có thể hôm qua là anh hùng, hôm nay lại là thằng phản động. Hôm qua là chiến sĩ cách mạng, hôm nay đã trở thành một kẻ mê tín bói toán.
- Tôi xem bói là vì các ông không có tin tức của con tôi.
- Cụ nói thế mà nghe được !
Quát khẽ một tiếng, ông Luông chỉ mặt bà tôi, dằn : - Cụ cứ mở miệng là nói xấu chính quyền, chế độ. Lẽ ra tôi gọi cụ lên trụ sở ủy ban để phę, nhưng vì nể cụ,
không muốn làm cụ mất danh dự. Cụ cần phải hiểu điều đó. Cụ không được căi.
Không để bŕ tôi kịp đối đáp, ông xổ luôn một trŕng :
- Mà cũng không phải chỉ có một mình cụ đâu. Túm năm tụm ba, bŕn bạc những gì ? Đừng tưởng có thể qua mắt được tôi ! Chế độ nŕy không dễ để các người một sớm một chiều thay đổi được đâu. Tôi nói để cụ biết. Hồi tôi cňn đương chức thủ trưởng cơ quan, có một nhân vięn của tôi gọi phở không có thịt là phở không người lái, dụng ý xấu là chê trách sự lãnh đạo của Đảng. Tôi đă bắt hắn đứng trước mặt tôi nói lięn tục bốn tiếng đồng hồ cái câu phản động ấy, đến kỳ mệt ră ra, bỏng họng, gục xuống trước mặt tôi, để hắn nhớ đời.
Nuốt nước bọt đánh ực, lôi từ túi ra hai lá thư, thật bất ngờ, ông chủ tịch đập đánh bách xuống mặt giường nhŕ tôi, giọng răn đe đầy vẻ tự đắc :
- Đây, cụ hăy nghiêm chỉnh tự xét lại mình, không lại hối không kịp. Cụ xem hai cái văn bản này đi rồi khắc hiểu.
Quả thật là bất ngờ. ạng Luông cũng không phải chỉ là kẻ tầm thường. Bà tôi rơi vào trạng thái bối rối. Hai phong bì thư. Một đựng công văn của xí nghiệp : Truy đŕo Đổng Thị Thuỵ tội tự tiện bỏ việc. Một lŕ giấy báo mời lĩnh tiền. Không biết tên người gửi. Chỉ thấy ghi : từ bưu cục Gia Lai - Kon Tum. Số tiền là một trăm chẵn. Và từ đó, tháng nào cũng như tháng nào. Thật đều. Và vô danh.
Đă sang tháng chạp. Sương trắng buổi sáng báo hiệu cơn nắng rát buổi trưa. Việc ông Luông bất thần đến nhŕ tôi dự báo nhiều điều đáng lo ngại. Cô Quyęn cũng có ý nghi ngờ tâm địa con người nŕy. Bà tôi tâm sự với ông Vinh,
cụ Hồn Nhiên, ông Xương... mọi người bảo : Cần đề phňng ! Vì hồi này, lợi dụng thời buổi khó khăn, bọn bất lương bày ra nhiều mưu ma chước quỷ trắng trợn lắm.
Nhưng mà đề phòng thế nào cho xuể !
Cái cơn tai biến thường xảy ra vào lúc chẳng ai ngờ tới cả. Trưa ấy, tôi đi học về, có cảm giác tất cả những căn nhŕ trong khu tôi ở bị cái ánh sáng buổi trưa sáng choang chiếu tỏa trở thành những ngôi nhà hoang phế, im lìm, chết chóc. Từ ngoài sân, đứng trong làn ánh sáng như đèn cao áp, nhìn vào, tôi thấy căn hộ nhà tôi đen thâm lại như một ngôi miếu cổ. Nếu có thêm một cây cột thì nó đã giống cái miếu biến hình của Tôn Ngộ Không. Tôi càng kinh sợ hơn khi bỗng đập vào mắt mình những hình thù quái dị : ấy là bốn pho tượng y hệt tượng các ác thần tôi đã một lần thấy ở dãy nhà ngang ngôi chùa có trường mẫu
giáo của tôi dạo nào, bốn pho tượng ác này từ đâu đến, đứng lừng lững, trấn một hŕng ngang ở trước cửa nhà tôi. Bốn pho tượng ác ấy là bốn người đàn ông mặt mũi dữ dằn, đứng chân giạng, tay khuỳnh, thế ngăn chặn vŕ sẵn sàng ra tay trừng trị kẻ nào dám xâm nhập vào ngôi nhà.
Mặt tôi đă nhợt đi vě sợ hãi. Càng sợ hãi hơn vì khi sững lại, tôi bỗng nghe thấy một tiếng quát như sấm nổ : - Thằng bé kia, chìa khoá đâu, mở cửa !
Tôi run lên, lưỡi líu lại không đáp được nửa lời, trong một phản ứng cuống cuồng để tự vệ, quay ngoắt lại, định co chân chạy vŕ bật khóc. Tôi đă bật khóc vì khiếp sợ. Tôi càng khóc to hơn vì, y như vào lúc cô Tấm bí bức được Bụt hiện lên giúp đỡ, tôi nhìn thấy bà tôi đi trồng rau ngải từ trên khu đồi hoang trở về, với bó củi đom đóm ôm tręn tay đi vŕo.
Động tác đầu tięn là bà tôi đỡ tay tôi. Và đặt bó củi xuống, bà tôi nhìn mấy bộ mặt hung tợn nọ, rồi nhận ra ngay điều hung hiểm đă ở trước mắt, tuy chưa biết cụ thể nó là cái gì, bà tôi liền rin rít :
- Các ông làm gì mà xoi mói như thầy bói đâm hành, để cháu tôi nó sợ thế !
- Chúng tôi cần gặp cụ.
- Các ông là ai ? Giữa lúc vắng vẻ, người lớn đi làm hết, kẻ gian, người ngay biết thế nào mà phân biệt !
Toát lên một tiếng cười lạnh gáy. Một người cao, gầy, răng vổ bước ra khỏi nhóm tượng hung thần, móc túi, chěa ra một tờ giấy nhỏ : - Chúng tôi đă trình giấy tờ với ông chủ tịch phường. Có dấu và chữ ký xác nhận là có công chuyện đến gặp cụ đây. Vě biết cụ không phải là tay vừa.
Bà tôi vừa mở khóa vừa liếc nhẹ tờ giấy nhỏ có dấu đỏ, rồi nhìn thẳng vào người nọ, nhếch mép:
- ạng nói thế mà cũng nghe được
ư ? Ba người đánh một, chẳng chột cũng quč. Huống hồ... bốn ông mà lại sợ bà già !
Cửa mở, theo sau bà tôi và tôi, bốn người nọ luồn ngay vào buồng và như cảnh sát đã quen nghề khám xét bắt bớ, họ chia nhau đứng trấn ở bốn góc buồng.
Giữa buồng là hộp đồ nghề gồm những mũi dao tiện, đá mŕi, các bộ gá lắp của bố tôi mà hôm qua tôi kéo ra lục tìm dụng cụ để làm thủ công. Bà tôi cúi xuống, định dùng sức đẩy hòm đồ nghề vào gầm giường cho gọn nhà, nhưng nghĩ thế nào lại thôi. Bà tôi ngồi lặng đi trong mấy giây, rồi như lấy lại điềm tĩnh, đưa khăn lęn thấm nhè nhẹ lớp mồ hôi láng một lớp nước mỏng trên vầng trán mình. Lại cơn tai bay vạ gió gì đây ? Lại điều bất trắc quái quỷ
gì đây ? Cuộc đời hơn sáu mươi năm của bŕ vừa qua có được bao nhięu ngày, bao nhiêu tháng là thuận buồm xuôi gió, mát mái êm dòng ? Hay chỉ là chuỗi ngày cơ khổ, là các cuộc đối phó triền miên với các mưu sâu kế hiểm của lũ người lòng lang dạ thú, để bảo toàn sinh mệnh và phẩm giá mình.
Tai họa nó chẳng náu mình nữa. Đây, gã răng vổ lênh khênh đã bước lại cạnh bà tôi, hơi cúi xuống, cất giọng khô khẳng và đầy vẻ ngạo mạn :
- Thôi, khỏi phải vào đề. Nói luôn.
Cụ còn nhớ tôi không ? Không hả ? Thế thì, xin mạn phép cụ, tự giới thiệu. Tôi là Đào Chí Hứng. Tức Hưng Sắc. Trưởng phòng hành chính Xí nghiệp B., nơi cô Thụy, con dâu cả của cụ, trước kia làm thợ.
Bà tôi chống tay lên cái mặt hòm đồ nghề của bố tôi, đứng dậy, vŕ tôi nhận ra sao giọng bà tôi lại có thể thản nhiên đến như thế :
- Vâng, ông nói thế thì tôi cũng hẵng biết thế !
Nhận ra ngay sau cái điềm nhięn là thái độ cứng cỏi của bà tôi, Hứng tiến sát theo bà tôi về phía cái giường. Khi bà tôi ngồi xuống mép giường, thong thả cởi cái khăn, giũ tóc như thường khi, Hứng liền chống tay lên sườn, thở đánh phựt :
- Cụ không được nói thế ! Tôi lŕ người nhà nước đến để chính thức có ý kiến với cụ về một vấn đề hệ trọng. Cňn tháp tùng theo tôi là ba anh em trong đội bảo vệ của xí nghiệp. Anh em, nếu cần, anh em xuất giấy chứng minh cho cụ đây xem ! Ta lŕm ăn đŕng hoàng !
- ại, nhiễu sự ! Thủ trưởng việc gì mà phải vòng vo Tam quốc thế !
Ba gã bảo vệ cùng lên tiếng càu nhàu. Hứng giơ tay ra hiệu bảo chúng im, rồi hơi cúi xuống với bà tôi, giọng đã mềm đi chút ít, nhưng lại đầy vẻ giễu cợt, đểu giả :
- Bây giờ xin vào công việc. E hèm. Thưa cụ, chẳng hay cụ đã nhận được lệnh truy nă tội đŕo nhiệm của con dâu cụ chưa ạ?
- Tôi đă nhận được.
- Tốt lắm. Vậy ý kiến cụ thế nào ? Cùng với cái cười khẩy khiến ba tên vệ sĩ tóe lên một hồi cười thô lỗ, Hứng búng khẽ tay, đứng lui ra, ngắm nhìn bà tôi qua kẽ mắt khim khíp của lão. Suốt đời tôi không quên cái thái độ đểu cáng ấy của lăo. Lão đang khoái trá trước nỗi đau bại liệt tuổi giŕ của bà tôi. Lão đang hành hạ tàn nhẫn bà tôi. Mắt tôi mưng mưng như tụ máu. Và tôi thương bà tôi tê dại cả cõi lòng.
Nhưng, một lần nữa, tôi lại chứng kiến trí lực sâu sắc và tài ứng đối của bà tôi. Không lúng túng một tẹo nào hết, bà tôi nhẹ nhàng đặt vành tóc trần lên đầu, gài lại mấy sợi tóc mai phơ phất, rồi nhìn thẳng vào mặt kẻ đang định lŕm tội làm tình mình, thong thả như nhả từng lời :
- Có nhẽ, nếu con trai tôi là Lã Văn Nguyên, thợ tiện ở xí nghiệp ông, không vì quyền lợi của dân, của nước, xông pha nơi hòn tên mũi đạn, thì hôm nay, các ông khỏi phải nhọc xác đến tra hỏi tôi thế này. Kia kìa, con trai tôi đấy, cái hòm đồ nghề của nó...
- Chà !...
Hứng rên một tiếng dài kinh ngạc. Rồi lấy khăn tay chůi mồ hôi vừa rịn ra trên mép, lão gật gật cái đầu hói vừa trật ra khỏi cái mũ cát két, đánh lưỡi đánh tậc một cái :
- Chậc ! Phải nói là khôn ! Khôn thật ! Thật đúng là lão bạng sinh châu. Trai già mới có ngọc thật.
Bà tôi chép miệng :
- Nào tôi có ăn hơn nói kém. Chẳng qua bây giờ ông nắm quyền hành trong tay, khiến tôi tội vịt chưa qua, tội gà đã tới. Nhưng, nghĩ rằng muốn gì được nấy là chưa thấu hiểu lẽ đời, ông
ạ. Sông có khúc, người có lúc. Đất có tuần, dân có vận đấy, chứ ông.
- ại... lằng nhằng !
Ba tên tay chân của Hứng lại lên tiếng khó chịu. Hứng quay lại, cau mặt :
- Các chú đừng nóng tính. Nhân bất học bất tri lý. Anh lŕ người có học, việc gì anh cũng muốn có đầu có đuôi. Cňn cụ, - Hứng quay lại bà tôi. - Vấn đề là chính sách chứ đâu có phải là tùy tiện. Cụ đi hoạt động cách mạng, cụ thừa hiểu thế nŕo là luật công bằng rồi. Chúng ta đã đổ bao nhiêu máu cũng chỉ vì hai chữ đó. Vậy, một người như cô Thụy đă đŕo nhiệm thì cơn cớ gì lại vẫn có thể được hưởng tiêu chuẩn nhà ở như một người thợ đang tại nghiệp ?
- Thế thì các ông đuổi con thằng Nguyên đang hy sinh xương máu cho các ông an hưởng thái bình ra đường ra chợ à !
Bà tôi đứng dậy, gần như chồm lên trong một cảm xúc hốt hoảng và giọng
bà bỗng khan re, nhưng không chút nao núng.
Hứng vẫn giữ thế chủ động, khe khẽ lắc đầu :
- Không, không ! Không ai đuổi con anh Nguyęn ra đường ra chợ cả ! Cụ cứ yęn trí ! Cụ cũng có phần ! Đường lối, chính sách của Nhŕ nước ta công tội phân minh, nghĩa tình trọn vẹn lắm, cụ ơi. Đây, công văn đây, tôi đọc cụ nghe.
Hứng cất giọng. Đó lŕ cái quyết định thu hồi diện tích nhŕ ở của chúng tôi. Tôi không hiểu hết các chi tiết. Tôi chỉ biết, mái tóc bạc bà tôi bỗng buột dây, xõa tỏa như một mảnh vải màn trắng xóa. Và bà tôi ôm đầu, ngẩng lên trời, đau nghẹn : - Trời ơi ! Sao lại bạo thiên nghịch địa vậy ! Các ông làm điều ác không sợ quỷ thần trừng phạt, ác giả ác báo
ư !
*
* *
Để bŕ tôi không kịp trở tay, có lẽ ông Hứng trưởng phòng hành chính nghĩ vậy, nên ngay chiều hôm đó, một chiếc xe ô-tô tải chở tre, nứa, gỗ lạt cùng ba gã bảo vệ nọ tới tắp lự. Và công việc ngăn chia căn buồng được thực hiện thật nhanh gọn ngay sau đó.
Thật là phân miêng và nhân nghĩa : họ không đuổi bà tôi và tôi ra đường. Hai bà cháu tôi còn được những sáu mét vuông, ngăn cách với căn buồng trong mười tám mét vuông của họ bằng một lớp cót ép, cao lęn tới tận trần nhà. Và do phải chừa ra một lối đi vŕo buồng trong và xuống bếp, nên thực tế căn buồng sáu mét vuông của hai bà cháu lại bị lẹm thêm. Với diện tích này, chỉ còn kê được một chiếc giường đôi, một cái bŕn nhỏ. Các đồ důng khác chỉ còn cách là dúi vào gầm giường.
Chủ nhân của căn buồng phía trong chuyển tŕi sản đến ngay tối hôm ấy. Hai chuyến ô-tô tải. Giường mô-đéc, tủ ly, xa-lông Tŕu, rồi ti-vi, đŕi cát-xét và lủng củng những hộp, hòm, gói, bọc. Họ vận chuyển, khuân vác, sắp đặt cả đęm. Sáng sau thì đồ đoŕn đă vào cơ ngũ. Gian buồng chịu sức chứa căng thẳng quá mức, như một kho hàng. Vào quãng gần trưa, chủ nhân mới đến tiếp nhận nơi ăn ở, gia sản ; cůng đến có một con chó béc-gię xám, cao lừng lững. Nào có phải là ai xa lạ, vị chủ nhân này chính là Đào Chí Hứng !
Hứng xích con chó Tây ở cửa buồng trong, con này đứng một lúc thì nằm ệch xuống giữa lối đi chung xuống bếp. Xoa xoa hai tay, Hứng bước ra, nhìn bà tôi, cười hề hề :
- Thôi, thế là ta lại là hàng xóm của nhau, cụ nhỉ. Sách có chữ : bán anh em xa, mua láng giềng gần. Thôi, có gì không phải cụ bỏ quá cho nhé.
Tính cháu lỗ mỗ, lòng cháu cứ thẳng như ruột ngựa, chẳng ác độc đâu. Cháu lŕ con ông đồ đấy, cụ ạ.
Hứng tính chuyện sống ôn hòa với bà tôi. Bà tôi bưng cái nồi, đang định đi xuống bếp, lạnh nhạt :
- Bác xích con chó vào buồng để
tôi đi xuống nhŕ dưới làm bữa.
- ấy chết, cháu vô ý quá. Jăng, vŕo buồng ! Đấy cháu hạ lệnh lŕ nó vào ngay. Con này hiền lắm. Nó là chó giống thôi mà, cụ.
Con chó Jăng lảng vŕo buồng Hứng. Nhưng, lát sau, nó lại trở ra, nằm lù lù giữa lối đi chung. Lưỡi thè lè giữa hai cái răng nanh nhọn, nó thở hộc hộc, rung cả người, trông mà phát khiếp.
Bà tôi bực lắm, nhìn con chó, bảo Hứng : - Ông Hứng ạ. Tôi mệnh hỏa, cầm tinh ông hổ đấy !
Hứng vội xoắn xuýt :
- Cụ ơi, cháu là người có học. Cháu hiểu ý cụ.
Hứng đŕnh phải xích con Jăng vŕo trong buồng. Nhưng, máu tham của lão thì mỗi ngày như lửa cháy, không dẹp được. Có điều lŕ lão cố làm ra vẻ ngọt ngào tử tế.
Sau khi đă chiếm được gần hết căn hộ, Hứng nhằm mục tięu khu diện tích phụ, gồm nhà bếp, bể nước, nhà tắm... Đi học về hôm đó, tôi đă thấy một túp lều gianh nhỏ chừng một mét vuông, mái dựa vào bức tường căn buồng nhà tôi vừa mới trát bùn vách xong.
Hứng gãi đầu gãi tai với bà tôi, giọng có vẻ bất đắc dĩ :
- Cho nó tiện cụ ạ. Nhà đâu, bếp đấy. Cụ lại khỏi phải xuống bếp xa. Lại an toŕn !
Bà tôi cười gằn :
- Tiện thật đấy ! Chăn trâu lại dắt nghé luôn. Bác xem còn cái gì tiện nữa thì bác thu xếp luôn đi.
- Cụ cứ ác khẩu ! - Hứng nhăn mặt, găi tai, rồi cười khì một tiếng cụt ngủn.
Thế là Hứng chiếm gọn cả vùng diện tích phụ phía trong. Tôi đã học lớp hai, tôi hiểu hết nên tôi tức lắm. Bà tôi xoa đầu tôi :
- Quân bòn tro đãi sạn ấy không nên người đâu. Thí cho nó, cháu ạ.
Bà nói to cố tình cho Hứng nghe. Nhưng lão tảng lờ, vặn băng nhạc ầm ĩ.
Cô Quyên an ủi bà tôi :
- Hay bà sang nhà cháu ở cho
rộng. Nay mai cháu đi Sŕi Gòn đón nhà cháu, bà sang ở trông nhà giúp cháu cả thể.
Bà tôi đáp :
- Lúc đó hẵng hay. Cňn bây giờ, bà cháu tôi dọn sang cô thì hóa ra mắc mưu hắn. Hắn chỉ muốn đuổi mình đi thôi mà.
- Sao lại có cái quân ác ôn thế !
- Thì trông mặt mà bắt hình dong.
*
* *
Quả là mặt Hứng nhác trông đã thấy hiện lên gần như tất cả tính xấu của Hứng.
Cái mặt là mặt ngựa. Hai lỗ mũi ngửa huếch. Mắt to mắt nhỏ. Tai bẹp. Miệng rộng bàm bạp như miệng cá trê. Răng trên xỉa ra bốn chiếc. Răng nanh lại bịt vŕng. Thái dương có cái sẹo to bằng đồng bạc. Đỉnh đầu hói nhẵn như quả nhót. Cái mặt ấy lúc trợn trừng trợn trạc, khi ngất ngư biến hóa.
Thầy nào tớ ấy. Bạn bè giao du toàn loại đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu. Gã thì to trùng trục mà lấc láo nghiêng ngửa. Kẻ thì gầy xác ve, rỗ nhằng rỗ nhịt. Đến là mang theo bọc to, bọc nhỏ. Đi cũng lại túi bé, túi lớn. Lúc sầm sầm sì sì. Khi toang tác nói cười. Nói tục thì khỏi chê. Thỉnh thoảng lại có người dắt một con chó đến. Lúc ấy con Jăng rú rít như động
rồ. Và băng nhạc nhà Hứng vặn hết cỡ, bọn Hứng cười nô như cuồng ngộ. Tôi không hiểu họ làm cái trò gì, chỉ thấy tơm tởm.
Cô Đại Bŕng hỏi họ là người thế nào mà hôm qua đứng trò chuyện với cái Vàng Anh lại gọi nó là bé và rủ nó đi xem phim. Bà tôi bảo : ấy là cái loại vào thì bẩm bẩm thưa thưa, ra thì văng tục có chừa ai đâu.
Hôm nay thì nhà Hứng mới thật ầm
ĩ. Hứng mời khách đến ăn mừng nhŕ mới. Từ sáng bửng đă có một phụ nữ đi chiếc Cúp đỏ đến, nheo nhéo gọi cửa vŕ xách vào một làn đầy ụ thịt bò sống, thịt chó chín và mấy bọc thịt quay, cùng là măng miến, mộc nhĩ và hai con gà công nghiệp cao kều, mỗi con trên ba kí là ít.
Công việc nấu nướng do người phụ nữ này đảm nhận. Trạc bốn mươi, béo xệ, ngực u, tóc búi tó, mặt tròn, mũi chúc, trông y hệt mặt con cú, vẻ chua ngoa, sành sỏi, lại nói ngọng líu. Chốc chốc mụ lại vào buồng Hứng, nói tiếng lóng với nhau, bấm chí nhau, kêu eo éo.
Cỗ bàn dọn xong, khách đến để xe máy chật sân, nhưng Hứng vẫn cňn ngong ngóng nhìn ra cửa. Tới lúc thấy bóng ông Luông chủ tịch phường, Hứng mới nhún chân phóng ra, mừng quýnh lên, bập lấy tay khách đưa vào nhà, rồi cao giọng :
- Xin trân trọng giới thiệu với các chiến hữu. Anh Luông kính mến, nguyên thủ trưởng cũ của tôi, nay là chủ tịch phường Ngọc Sinh này.
Rồi đưa tay chỉ đám người đă sắp vào hai mâm, Hứng hạ giọng :
- Bạn bè chí cốt của em.
Dừng lại người phụ nữ mặt cú, Hứng còn đang ấp úng thì ông Luông đã đỡ lời :
- Bồ của cậu, tớ còn lạ !
Hứng cười khắc khắc, vung tay :
- Thủ trưởng Luông muôn năm !
Người phụ nữ mặt cú phát đánh
bốp vào vai Hứng :
- Hỗn vừa vừa chứ ! Báo cáo thủ trưởng, hắn là em rể em đấy ạ.
- Em rể càng hay, càng dễ !
ạng Luông khoanh chân ngồi vào mâm, phán, làm nổ bùng một tràng cười khoái trá.
Hứng chạm cốc đánh kčng vào cốc ông Luông. Nhưng, ông Luông đưa tay giữ cốc lão lại, nhăn nhăn cái trán hẹp :
- Quên chưa hỏi : cái nhà cũ thế nào ?
- Dạ, báo cáo anh, em đẩy được rồi ạ.
ạng Luông gật đầu đánh khật :
- Tốt ! Cậu khá đấy !
- Dạ, tương đối thôi ạ. Bao giờ em mới bén gót thủ trưởng được ạ ?
Đút tỏm một miếng dồi chó vŕo miệng, ông Luông nhồm nhoàm :
- †n với nói ! Này, tớ dặn, phải khôn khéo một tí với mụ bôn-sê-vích ở bên cạnh này nhé. Đáo để lắm ! Tňa
áo đỏ áo đen đế quốc mụ cũng không sợ đâu.
- Xin lĩnh ý thủ trưởng ạ !
Hứng giơ cao cốc nhìn quanh, rượu vào, lời bốc như lửa :
- Các chiến hữu chưa biết tài anh Luông tôi đâu. Có thể nói sáu ban võ nghệ, bảy mươi phép địa sát biến hóa, phép cân đẩu vân của Tôn Ngộ Không trong Tây du ký cũng chỉ bằng ông anh tôi thôi.
- Thôi thôi mà...
- Tôi xin nói thêm. Các chú cũng chưa biết tình cảm anh em thân thiết giữa anh Luông đây và anh thế nào đâu. Có thể nói : không từ nào diễn đạt nổi.
- Nối khố ?
- †n thua gì.
- Con chấy cắn làm đôi ?
- Chưa đạt !
- Xẻ nhà xẻ cửa cho nhau.
- Còn hơn nữa !
- Thế thì gọi là mối tình có một không hai. Vĩ đại và tuyệt vời.
- Ha ha...
ạng Luông liếm môi. Cái cằm như mũi kích chọc chọc vào ngực :
- Cái tình ấy quý ở chỗ : tôi không đòi hỏi gì khi giúp đỡ chú ấy !
- Dạ thế mới là tình anh em thật sự chứ ạ.
- Thì đấy, cái hồi tôi ở úc mới về.
Đô-la, bęn ngoài, một đồng ăn một nghěn. Thế mà tôi đưa chú, bảo : tùy ! Chứ tôi có lên giá cho chú không ?
- Anh ạ, em nghe nói : hai con lỏi tì tên là Vàng Anh Vàng Em gì đó ở bên cạnh ta đây có bố là xế ở Băng Cốc !
- Thì đúng thế !
ạng Luông gật, vung đũa, tiếp :
- Nhưng, để tôi nói tiếp đă. Như chú, giờ ăn nęn làm ra. Một chữ ký của chú, tôi có hàng tạ xi-măng, sắt, thép. Nhưng mà chú có thấy tôi xin xỏ
chú bao giờ không ? Không nhé ! Vì tình, hôm nay tôi mới tới đây. Chứ cả phường này, hỏi có ai mời nổi tôi một điếu Sông Cầu ? Làm chủ tịch phường này thực sự là vác ngà voi. Chứ ăn nhằm gì ! Phường khác, chức chủ tịch là màu mỡ lắm. Hợp tác xã thủ công là một. Chợ là hai. Hai nguồn ngoại bổng có thể nói là tha hồ no béo, ở đây là chay tịnh. Còn như những việc khác, có chút hồ nào ?
Thấy người phụ nữ mặt cú gắp vào bát mình miếng lườn gà, ông Luông hạ giọng, chuyển mạch : - Cho tôi cái tăm, cô. Răng hở đến lŕ khổ !
- Dạ, có ngay đây ạ.
- Cám ơn. Này cô, cô cặp bồ với chú Hứng tôi được bao lâu rồi ?
- Dạ, chúng em quen nhau từ hồi còn ở trong trại giam cơ ạ.
Đang há hốc miệng để chọc cái tăm vŕo mà ông Luông không sao
ngậm mồm lại được. Con mụ nŕy trơ trẽn, táo tợn quá thể ! Đó, nó ghé tai ông, lại cňn bấu vào sườn ông :
- ạng ơi, ông mà đẩy được con mụ
già ở buồng ngoài đi khỏi căn hộ nŕy thì mới thật là hết ý ông ạ.
- Cái gì ?
Mặt ông Luông ngơ ngơ như người nặng tai. Cái mặt cú lại ghé vào ông, lần này nó thét :
- Con mụ già bôn-sê-vích. ạng tống nó đi !
ạng Luông gật rồi lại lắc ngay :
- Cái này không phải do tôi, mà là do xí nghiệp chú ấy quyết định.
- Dạ, chính quyền địa phương quan trọng lắm chứ ạ. Anh lŕ người nắm công tắc điện.
- Cái gì ?
- Dạ. Điện lŕ của nhà nước, nhưng tắt, mở, cho ai dùng, là quyền của anh.
- ờ, ví von hay đấy nhỉ !

[tamexim]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Luông cười đánh phựt một tiếng rồi như sực nhớ : - Này, lúc nãy chú Hứng nói Tôn Ngộ Không là ở cái tích...
- Nó ở trong Tây du ký. Tây du ký là cuốn truyện Tàu nói về cái chuyện thầy Đường Tăng đi sang Tây Trúc tức nước ấn Độ thỉnh kinh ấy mŕ anh.
- Thế thì bỏ mẹ tớ rồi.
- Sao hở anh ?
- Không, không, không có gì...
ạng Luông gãi gãi vành tai tia tía, nhớ lại cái cơn tức giận ngu xuẩn khi kết tội cuốn Tây du ký là viết về Đặng Tiểu Bình đi Mỹ hôm rồi trước mặt bà tôi và các bà trong chi hội.
Hứng không hay biết, quay sang ông chủ tịch, lè nhè :
- Còn điều gì dạy bảo, hôm nay xin
anh cứ cho em biết.
Ông Luông quên ngay tí chút liêm sỉ vừa xuất hiện, vỗ vai Hứng :
- Kể ra thì cũng có nhiều điều phải dặn cậu.
- Xin anh cứ coi em như đứa em ruột.
- Được rồi. Thứ nhất lŕ phải tránh gái như tránh tên tẩm thuốc độc.
- úi giời... Cái đó thě thậm hay nhưng cũng khó ạ. Hí hí...
- Thứ hai : lợn lành trói cho chặt, có nghĩa rằng, việc gì dễ, phải dứt điểm. Thứ ba lŕ : thiện, ác tùy sức !
- Anh nói lại ạ.
- Tuỳ theo thế của mình mà khi ác,
khi thiện.
Hứng đập đít cốc xuống mâm : - Hay tuyệt ! - Rồi lảo đảo cái đầu.
- Còn anh, em xin góp ý...
- Chú cứ nói.
- Anh phải cảnh giác với tên cụt.
- Cụt nào ?
- Lão đại tá Vinh ấy. Vì theo nguồn tin em được biết : lão Hồn Nhiên, lão Xương... vân vân... nghĩa là đám các
xừ về hưu non, hưu già đang đóng vai quân sư quạt mo thúc lăo này lật đổ anh. Họ thúc lão nổ pháo vào anh.
- Anh còn lạ !
- Họ gọi anh là cường hào ác bá đấy !
- Láo thật !
Hứng nghé tai ông Luông lào thào.
Ông Luông đập cái bốp vŕo đůi mình :
- Chú nói đúng ý anh. Đại tá gě mà
trẻ thế. Đại tá dởm ! Chú cứ phao hộ anh cái tin ấy ra ngoŕi dân, hay đấy !
Cốc, chén lại nâng. Những cái mặt càng lúc càng đỏ cháy. Bỗng có tiếng người đŕn bà mặt cú la : - Đỡ lấy anh ấy kìa ! Đã bảo là dân nát rượu mà cứ chuốc mãi ! Chuốc mãi !
Hứng đă gục xuống chiếu, lại bò dậy :
- ờ, nói láo ! Chưa hề say nhé !
Cốc đâu ? Anh Luông phải trăm phần trăm với em đi. Nŕo !
*
* *
Khi khách khứa đă ra về cả, chỉ còn lại người đàn bà mặt cú, cơn khùng điên của Hứng mới thật nổi dậy. Lão loạng choạng đi ra cửa buồng, đá đánh bịch một cái vŕo bụng con béc-giê, con này nhe răng gừ một tiếng, lão liền giơ nắm đấm : A, mày tưởng chó Tây mà ông tha riềng mẻ, hả ? Quay vào buồng, lão nằm vật ra giường, nheo nhéo gọi : Tuyết Trinh em yêu quái ôi, vào đây anh biểu cái này. Bồ của lão đang rửa bát, chõ qua cửa sổ, the thé : Làm cái gì mà như ông tướng thế ! Lão gầm : Muốn nhắng, hả ? Mụ bồ vội vẩy tay chạy vào. Bốp ! Bốp ! Lão giáng luôn hai cái bạt tai. Mụ bồ i ỉ khóc : ứ ừ, anh đánh em đau thế, em đ. thčm ở đây nữa. Anh đểu lắm ư...ư... Lăo cười khí khí : à, anh đánh yêu đấy mà ! Yêu cái c. em ấy ! Mụ bồ ngúng nguẩy, rồi
chửi lão. Rồi cả hai cùng cười sằng sặc như thể chúng cù nách nhau vậy.
Tôi từ trong buồng bước ra thì gặp lão.
- ‰, ông lỏi.
Tôi quay lại, lão loạng choạng đi tới :
- Hóa ra từ nãy mày vẫn ngồi lì ở trong buồng này hở ? Mụ già đâu ? Mẹ kiếp ? Dòng giống nhà mày là cứng đầu cứng cổ lắm !
Tôi đứng im. Lăo áp sát tôi. Một mắt lão như lồi lên, một mắt lão như lép lại. Bộ răng mái hiên của lão xỉa ra, như chọc vào mặt tôi. Lão gầm ghè : - Mẹ kiếp, quân cứng đầu cứng cổ, đúng lŕ nòi địa chủ, quốc dân đảng phản động. Hừ, nňi nhà mày thế đấy, ông lỏi ạ !
Lui cách tôi một bước, lão hơi ngửa người về sau, ngất ngưởng như sắp ngã. Giọng lão cũng díu lại, liêu xiêu, nghiêng ngả : - Mày có biết mặt mũi cái thằng địa chủ, quốc dân đảng phản động nó như thế nào không ? Là cái mặt mẹt, có hai cái răng nanh to bằng quả chuối, chuyên ăn thịt người. Vì thế nên ông mày mới bị chúng tao trừng trị. Chúng tao trói giật ông mày lại, lôi ra trường bắn. Rồi... pằng ! Pằng !
Lão giơ hai ngón tay làm súng lục, miệng khạc đạn.
Tôi thấy như có ngọn súng chỉ vào mặt, định đưa tay lęn che, nhưng nghĩ thế nào lại thôi.
- A, thằng này gan cóc tía ! Định trì, hả ?
Lão cười, phả vào mặt tôi hơi rượu nồng nặc. Tôi lì. Tự nhiên tôi không còn thấy sợ lão nữa. Nhưng có lẽ thái độ của tôi đă làm cho lão tức tối. Thế là, lừa lúc tôi sơ ý, lão túm lấy cổ áo tôi, giật mạnh :
- Thằng lỏi ! Còn con mẹ mày theo giai chuồn sang Thái Lan rồi. Và thằng bố mày cũng là đồ phản quốc, theo đít thằng Pôn Pốt rồi, hiểu chưa ?
- Không phải !
Tôi bật thét. Sững người vì bất ngờ, Hứng buông cổ áo tôi. Như được đŕ, tôi gào : - Bố tôi là trung úy lái xe quân đội. ạng tôi là chiến sĩ cách mạng. ạng tôi hiện ở trên Yên Kỳ.
- Hở ? Cái gì ?
Hứng trợn trừng như mê ngủ. Rồi hiểu ra, lão nhìn tôi trừng trừng và gằn từng tiếng :
- Không tin, hở ? Thế thì mày cứ lên Yên Kỳ bới mộ ông mày lên mà xem. Có một cái xương sườn chỗ che quả tim bị gãy. Vì sao mà gãy ? Vì bị cách mạng xử bắn. ở pháp trường, sáu tay súng hành quyết đã nhằm trúng tim
ô
ng mày, bóp cò. Pằng pằng...
- Không đúng ! - Tôi quát.
Lão ghé vào tôi, gào man dại :
- Còn cô Quỳnh, chú Dũng mày cũng chỉ là loại bà cô, ông mãnh vứt sọt rác thôi, hiểu chưa ? Tao nắm trong tay lý lịch từng người trong dòng giống nhà mày ! Cơ sở của cô mày, chú mày vừa về hỏi ý kiến tao về gia đình mày. Hơ hơ... đừng có hòng mà mở mày mở mặt với tao ! Đời chú mày còn khốn nạn ! Đời cô mày cũng vậy, rách nát rồi, em ơi !
Tôi không hiểu hết ý nghĩa lời hăm dọa của lăo. Nhưng cảm thấy lão là con yêu quái chứ không phải là người. Đã quá sức chịu đựng của tôi, tôi òa khóc.
*
* *
Họa vô đơn chí. Đă tưởng nỗi khổ như thế là đã tận cùng rồi. Nào ngờ, đó chỉ là chương mở đầu của một cuốn sách dày, rặt những hồi buồn thảm.
Một chiều tháng năm, kết thúc năm học, tôi được lŕ học sinh tiên tiến, bước vào những ngày hè tươi sáng, sang năm sẽ lên lớp ba, hí hửng định đem niềm vui đó dâng tặng bŕ, nhưng đă châng hẩng vì không có dịp.
Bước vào nhà, tôi nhận ra bà tôi nét mặt buồn bã đang ngồi cạnh một phụ nữ trẻ trên tay bồng một đứa trẻ mới đẻ cňn đỏ hỏn. Người phụ nữ xanh xao, tóc xőa, mắt ậng nước, thấy tôi vào liền ngẩng lên. Tình ruột thịt là cái gì đó rất tự nhiên. Qua ánh mắt giao hòa rung động, tôi nhận ra ngay mối quan hệ máu mủ giữa người nọ và tôi. Đồng thời, tôi thấy gai gai người vì cảm thấy đã xảy ra điều gì đó như một hiểm họa bất thường. Tôi chợt nhớ tới, trong một linh ứng quái dị, lời hăm dọa có tính chất dự báo điềm gở của lăo Hứng. Tôi cũng nhớ tới cái giọng bồn chồn run rẩy của bà tôi lúc khấn ông tôi ở nghĩa trang Yên Kỳ. Bà tôi cứ phấp phỏng thế nào đó cho số phận
của cô Quỳnh và chú Dũng tôi. Giữa cuộc đời còn nhiều sự điên đảo, bất trắc này, những kẻ non người trẻ dạ, làm thế nào để khỏi có những bước lỡ làng !
- Cô Quỳnh đấy, chŕo cô đi cháu Bŕ tôi nhìn tôi và bằng luồng mắt buồn rầu đưa tôi đến với người cô ruột thịt, từ ngŕy hiểu biết, tôi chưa hề gặp mặt.
Người phụ nữ gầy mòn héo hắt, cổ nổi xương quai xanh, nhìn tôi giọng nghèn nghẹn :
- Cháu Duy đấy ŕ.
Tôi lí nhí chào cô, rồi cất cặp sách. Không khí u uất khác thường của cuộc gặp gỡ khiến tôi bối rối. Người thân gặp nhau mà không tay bắt mặt mừng. Không một cử chỉ vuốt ve âu yếm. Và hai người lớn bị hút vào câu chuyện bi đát gì đó không muốn cho tôi biết, không cần cho tôi biết, vì tôi còn bé quá, nhưng vẫn cứ lúng túng, ngượng
ngập với nhau, và với cả tôi thế nào ấy.
Cho tới lúc đứa bé trong tay cô Quỳnh thức giấc, ọ ẹ khóc, rồi thét giật lên, hai người mới thôi chuyện trò. Cô tôi ẵm đứa bé đứng dậy, vừa vỗ mông nó, vừa vạch áo cho nó bú. Nhưng, cô bé oằn người, nhả vú ra. Cô tôi bế thẳng nó lęn, nhưng nó ré lên còn to hơn và hai cái chân tí xíu của nó cứ đạp lięn tục vào ngực mẹ.
Bà tôi vỗ vỗ hai bàn tay vào nhau, rồi chìa tay đón đứa bé :
- Thôi thôi... bà xin, bà xin... ại, làm gì mà cô mình to tiếng thế ! Thôi, bà xin. › kìa, bà xin lỗi cô mình rồi cơ mà. à, thì ra con mẹ Quỳnh nó không biết quấn tã cho cô mình. Nào, đưa cho em cái tã khác đây, anh Duy. Thôi, bà xin cháu bà. Cháu à, nhà mình đây mà. Có phải nhà người lạ đâu mà sợ. Anh Duy ơi, lại đây với em nào !
Tôi bước lại cạnh đứa bé. Bŕ tôi đưa mu tay gạt nước mắt còn in vệt
trên đôi má gầy nhăn nheo. Cô tôi vắt nước mũi, gŕi tóc mai, búi lại tóc. Đứa bé nấc nấc mấy tiếng rồi ập mặt vŕo ngực bà tôi. Tựa như đang trôi nổi, bơ vơ giữa muôn điều kinh hăi, một con thuyền nhỏ cô đơn đă đậu lại một bến bờ yęn ả, an toàn, em nhỏ thu hai tay lại, mắt gà gà ngủ.
Bà tôi quay lại cô tôi, khe khẽ :
- Thôi, bao nhiêu gánh nặng mẹ chịu hết cho con. Đi tắm giặt đi, con. Duy, nhóm bếp, đặt nồi, nấu cơm đi, cháu.
Nói đoạn bŕ đứng lęn, đi đi lại lại trong căn buồng, đôi tay rung nhč nhẹ đứa nhỏ, vŕ cất tiếng hát ru trầm trầm :
Cái ngủ mày ngủ cho lâu,
Mẹ mày đi cấy đồng sâu chưa về. Bắt được con giếc con trę, Cầm cổ lôi về, nấu nướng cho cái ngủ
ă
n...
Chao ôi, chỉ từng ấy lời nói và cử
chỉ của bà tôi mà cảnh huống đã
chuyển đổi hoŕn toàn. Một khúc đoạn mới đă xuất hiện. Cô tôi như được giải tỏa. Nhưng, ngồi trong bếp, chụm củi nấu cơm cạnh tôi, thỉnh thoảng cô tôi lại gục mặt xuống gối, sụt sịt khóc.
Chặng đường tiếp sau lại thęm biết bao gian truân do sự có mặt đứa nhỏ nŕy ? Tôi không thể biết. Nhưng suốt đời tôi, tôi chẳng bao giờ có thể quęn giây phút đó. Sau nŕy, lớn khôn, hiểu rõ sâu sắc ý nghĩa của hành động và sự kiện, tôi càng rưng rưng mỗi khi nhớ đến cái cảnh bà tôi chìa đôi bŕn tay đón đứa nhỏ với sự tự nguyện đón nhận cái gánh nặng trách nhiệm lŕ cứu vớt đứa nhỏ vŕ mẹ nó đang ở trong těnh trạng vô cùng bi thảm ; tiếng ru não lòng của bà lúc ấy in một vệt xám nhờ thăm thẳm trong ký ức tôi.
*
* *
Cô tôi đă lầm lỡ. Biết được lầm lỡ thě đă muộn.
May thay, muộn nhưng chưa đến mức vô vọng. Vě ở những giây phút nguy biến nhất, cô tôi đă có bà tôi. Bà nội tôi. ại, bà nội yêu quý của cháu ! Bà nội đã gánh chịu tất cả nỗi khổ của đời người dằng dặc, đă chia sẻ với ông tôi nỗi oan khuất đớn đau, đă chống chọi với mọi gian hiểm, bây giờ trên lưng bà lại chất thêm những lỗi lầm của con cái mình.
Cô tôi chỉ ở với bà tôi có hai ngày. Hôm trở về nông trường, cô ôm tôi, dụi má vào ngực tôi, không nói được câu nào. Nhưng, khi chào bà tôi, cô bật lên tiếng khóc và rụi xuống chân bà tôi : - Mẹ ơi, mẹ sinh ra con lần thứ hai, bao giờ con mới đền ơn được mẹ, mẹ
ơi !
Bà tôi tay ôm cháu gái, tay đỡ cô tôi dậy, dịu dàng mà nghẹn ắng :
- Thôi, con đi. Con còn trẻ, đừng lo. Cố mà theo kịp chị em, con à.
Cô tôi đi. Lạ sao, lúc ấy trời nhả mưa, y như hôm mẹ tôi đi.
*
* *
Nghe thấy tiếng trẻ khóc cô giáo Quyên ngó sang :
- Con ai thế, bà ?
Không thấy bà tôi đáp, cô giáo bước qua sân vào nhà tôi. Đứa bé
đ
ang oằn oại trên tay bà tôi.
- Bà ơi...
Cô Quyên khe khẽ. Bà tôi quay lại,
ngàn ngạt :
- Cô giáo đấy ŕ. Con cái Quỳnh đấy, cô ạ. Khổ, nó lŕ cái sự chưa thăm ván đă bán thuyền, giờ mới dang dở thế này đây.
Đứa bé đạp tung cái tă quấn bụng. Bà tôi vội đặt nó xuống giường : - Thôi, bà xin, bà xin. Khổ, con thì mẹ, cá thì nước. Cực chẳng đã, nhưng thế này thì khổ quá, cháu ơi.
Cô Quyên ngồi, mặt băn khoăn lo nghĩ. Bà bế đứa bé dậy. Tay bà nâng cái đầu nó cứ ật ngửa ra gào. Bà cất tiếng ru để át tiếng nó gào. Nhưng rõ ràng là nó chưa quen hơi bén tiếng bà. Bà mếu máo :
- Khổ quá cháu ơi. Khóc mãi thế thì còn gì là sức nữa, hả cháu !
Cô Quyên đứng dậy, sốt sắng :
- Bà đưa con đỡ một lúc. Con cho cháu bú.
Đứa bé rúc vŕo ngực cô Quyên, nấc tủi thân. Mắt bà giàn giụa :
- Nhớ hơi mẹ đây mŕ !
- Cháu tên là gì, hả bà ?
- Nào đã có tên gì đâu.
- Thế thì phải làm giấy khai sinh cho cháu, rồi xin phiếu sữa, lương thực, thực phẩm, bà ạ.
- Tôi rối ruột rối gan quá.
- Để con lŕm cho. Con sẽ nói với ông Luông chủ tịch. Bà đặt tên cho cháu đi.
Bà quay đi, lấy khăn vắt nước mũi. Đứa bé lục xục một lúc lại nhả vú cô Quyên, mếu xệch. Cô Quyên đã cai sữa cho thằng Lễ từ lâu rồi.
- Anh Duy chạy sang nhà cô lấy chai nước đường có cái vú cao su cô
để
ở cửa sổ ấy đi !
Tôi như vụt lớn dậy. Cái vú cao su
và dòng nước đường dỗ được em bé chừng năm phút. Rồi em lại khóc, khóc thật dŕi, lặng đi đến mấy giây. Tôi vỗ tay bộp bộp : - Em ơi, em ơi, anh đây ! Nhŕ mình đây mà !
Em vẫn ngằn ngặt. Cô Quyên bế em lên, xoa lưng em, yên được một lúc em lại giãy đạp.
- Cháu làm sao thế, cháu ơi ?
Giọng bà đầm nước mắt. Hay là em đau bụng ? Bà đón em, ấp bụng em vào ngực bà. Em rên ừ ừ... thảm thương quá.
Bà sụt sịt :
- Bà thương, bà xin lỗi em. Em giật mình, em sợ mà bà không biết. Chém cha vía thằng nào con nào làm cháu bà sợ nhé !
Cô Quyên đứng, hai mắt nhoèn nước. Bà quay đi :
- Nghỉ hè rồi, bao giờ cô đi phép vào đón chú ấy ?
- Cháu còn đang phân vân quá.
- Thôi, đi đi cho chú ấy khỏi mong. Em bé nấc một tiếng. Bŕ vội vỗ nhè nhẹ mông em, nựng em. Em ư ư... mệt nhọc.
Buồng trong có tiếng cựa động. Hai tiếng ngáp tiếp theo nhau. Tiếng đŕn bà chua loét :
- Mới sáng ra đă ầm ĩ cả nhà !
Giọng đŕn ông ồm ồm :
- Ngày quần quật công việc, có được mấy tiếng nghỉ ngơi cũng không được yęn. Đưa nó đi đâu thě đi. Điếc đít !
Đó lŕ tiếng nói của lão Hứng và người phụ nữ mặt cú. Bà tôi nghển vào :
- Nó là cái sự bất đắc dĩ. Các bác thông cảm cho bà cháu tôi.
- Thông cảm cái cục c. ấy !
- Đúng lŕ cái dòng giống đốn mạt ! Đục từ đầu sông đục xuống !
Cô Quyên nhìn ra cửa thấy cái Vàng Anh và cái Vành Khuyên, liền chạy ra : - Có gì đâu, em bé nó đói nó khóc đấy mŕ, đi chơi đi, các cháu.
Bà tôi bảo tôi đốt tờ giấy rồi đưa bà. Bà vung vẩy tờ giấy cháy quanh nhà : "Đốt vía đốt vang đứa nŕo định
á
m cháu tao nhá !".
Cái Vàng Anh trâng tráo :
- Đất nhŕ nước, tôi đứng đây, ai
cấm được ?
Cái Vành Khuyên nhoen nhoẻn : - Rõ là ngửa tay xin việc quen thói chưa !
Cô Quyên quay vào nhà, bực dọc :
- Người hay quỷ mà ác thế !
Con Jăng nhŕ Hứng bỗng gâu một tiếng. Đă yên yên, em tôi lại giật thót mình, ré lên như tiếng vải xé. Hứng gào :
- Câm mẹ mồm mày đi !
Tôi quát :
- Ai bảo con chó nhà ông nó sủa !
- A, thằng lỏi gớm nhỉ !
- Bác Hứng ơi, - cô Quyên cố dịu giọng. - Cháu nó phải lúc giở giời.
- Đẻ cho lắm vŕo !
- Hí hí hí...
Tiếng người đŕn bà mặt cú cười kéo theo cả tiếng cười của hai chị em con Vàng Anh. Tôi vớ ngay cái cán chổi, đập bộp vào tấm vách ngăn và lao ra cửa, sừng sộ :
- Cút đi ! Không được lŕm em tao sợ !
Bà bế nằm em, giọng bà nhức nhối :
- Bà xin, bà xin... Em đau ở đâu, đứa nŕo nó nạt nộ, nó định bắt em, em bảo bŕ nào.
Đă đến những giây phút cůng cực.
Đă đến těnh thế không thể chịu nổi.
Không phải chỉ là cơn đau nhục thể, là cái đói, cơn khát hành hạ em. Mắt bà bỗng quắc sáng. Bà bế em, chạy ra bếp, vớ con dao chẻ củi. Tay rung em nhè nhẹ, tay bà huơ con dao, miệng bà thét :
- Nào, ma quỷ nào dám trêu ghẹo cháu bà ra đây bà cho chúng bay biết tay. Ngắn hai dài một, bà quyết liều với bọn bay đây ! Bà quyết liều với chúng bay đây !
Bà vung dao. ánh dao loang loáng. Lưỡi dao phập vào cạnh bàn, vào thành giường. Lạ thay, quanh tôi bầu không khí bỗng trở nên thanh tĩnh lạ thường. Và em tôi bặt tiếng khóc, rồi nó thiu thiu ngủ. Bà thở nhè nhẹ, đặt con dao xuống giường. Và nước mắt
lặng lẽ tràn xuống đôi gò má sạm nắng của bà :
- Cô Quyên ơi, nhờ cô giúp cháu.
Cháu có tội tình gì đâu. Tôi lấy họ nhà tôi đặt cho cháu. Còn tên cháu, đặt là Thảm, cô ạ. Thảm thiết quá, cô ơi ! Rồi đây, biết sống thế nào ! Bè thì là bè lim, mà sào thì lại là sào sậy, cô à...
*
* *
Quả thật bè thì nặng như bè lim mà cây sào chống đẩy lại yếu ớt mỏng manh như cây sậy. Hình ảnh ví von ấy của bà tôi đã diễn tả chính xác tình cảnh ba bà cháu tôi trong những ngày này.
Biết bao nhiêu là khó khăn đă giáng xuống đầu em Thảm tôi, tôi vŕ bà nội tôi. Đến cái mức bà tôi phải phẫn uất kêu trời. Và tôi, sau này khi đã có hiểu biết, nhớ lại tôi đã phải rùng
mình. Thì ra con người là thủ phạm gây ra nỗi khổ cho đồng loại. Con người, mang tiếng là con người mà sao nó lại có thể nhẫn tâm, đểu cáng thế.
Liền một tuần cô giáo Quyên đến gặp ông Luông chủ tịch phường để xin giấy khai sinh cho bé Thảm. Vừa vận dụng luật, vừa lấy těnh cô giáo dạy con ông hồi xưa, cô nói hết nước hết cái mà ông ta vẫn cứ nhất định không cấp. Các cụ tổ hưu đến can thiệp, ông ta bữa thě lánh mặt, bữa thì tiếp, hết lý sự cùn thì ậm à hứa sẽ cứu xét. Kết quả không vẫn hoàn không. Cô Quyên bực quá, bỏ cả việc đi phép vào Nam thăm chồng, lên tận Thành hội đưa đơn khiếu nại. Nhưng, đơn gửi một tháng rồi mŕ vẫn chưa có hồi âm. Bà tôi ái ngại bảo cô đừng vì việc cháu Thảm mà lỡ việc hệ trọng của cô lúc này. Nhưng cô bảo, cô đã gửi thư vào bảo chồng cô chờ ít bữa nữa, vì cô thật không có lòng nào bỏ bà và em Thảm trong tình cảnh đięu đứng nŕy.
Không có tờ khai sinh tức là không được xã hội công nhận làm người. Không được hưởng những quyền lợi mà một đứa hài nhi, một con người được hưởng. Gạo không. Đường không. Sữa không. Quần áo không. Tất cả những thứ đó bŕ tôi phải mua ngoài, giá gấp mười lần giá nhà nước bán. ại ! Tất cả số thu nhập của bà nội gồm tiền lãi tiết kiệm, lương hưu cộng thêm món tiền do bưu điện chuyển tới của một lòng hảo tâm bí mật nào đó và ít đồng do bán rau ngải, cộng lại chả được lŕ bao. Thời giá cũ co kéo còn tạm được. Chứ giá cả vọt tăng như hiện tại thě đói khát lŕ ở nhãn tiền rồi.
Trước mắt là sự sống của Thảm. Người ta không muốn cho em sống. Vậy tôi và bà tôi càng phải bằng mọi giá để nuôi được em. Khổ, bŕ tôi, từng ấy tuổi đầu, qua mọi khúc đoạn trường rồi, chưa bao giờ lâm vŕo cảnh huống bi thảm thế này. Gần bảy chục tuổi
đầu rồi, giờ lại phải nuôi con. Bŕ tôi phải hai lần nuôi con. Nuôi con trong hoàn cảnh này, ngoài cách nhịn ăn nhịn mặc, mà bà tôi và tôi chấp nhận ra, chỉ còn một cách nữa là đi ăn mŕy, xin cho em Thảm bú chực.
Tôi đă bỏ ăn bữa sáng. Tám tuổi, tôi đă biết vá lấy quần áo. Tôi chỉ tiếc không biết cách nào làm ra tiền để mua sữa, mua đường cho em Thảm đáng thương của tôi thôi.
ại, tôi thương em Thảm của tôi lắm. Mỗi lần thấy bà tôi bế em đi bú chực các bà, các cô có con nhỏ trong phường về, thấy nó sởn sơ vui vẻ, bên cạnh bà tôi mỗi ngày một hốc hác là tôi lại muốn trào nước mắt và lo âu. Biết bao giờ mới qua khỏi đoạn đời cay cực nŕy. ít nhất em cũng phải ăn sữa sáu tháng. Sáu tháng chỉ chuyên đi bú chực người ta là không được. Em phải có sữa bò. Em cần được ăn thęm nước cháo pha đường.
Số mệnh em lúc này thật tình mong manh quá. Những điều kiện tối thiểu để nuôi em không có. Quanh em, có bao điều đe dọa, có bao kẻ độc ác. Lăo Hứng bây giờ chẳng còn được cái vẻ đạo đức giả bề ngoŕi nữa. Cứ mỗi lần em Thảm khóc là lão lại chửi bà tôi. Phụ họa, có mụ đŕn bà mặt cú, mụ moi móc cả tam đại, tứ đại nhŕ tôi. Có lần lão xồng xộc sang, chỉ mặt bà tôi, quát, đuổi bà tôi phải bế em Thảm ra khỏi nhà ; bà tôi và cô Quyên té tát một trận, lão mới chịu lui.
Trong những ngày này tôi nhận ra
ô
ng Luông là một kẻ vô cùng xấu xa.
ạ
ng hạch sách bà tôi thế nào sau này
tôi sẽ kể. Bây giờ tôi chỉ lấy một chi tiết về tư cách hèn hạ của ông thôi. ạng dùng hai chị em con Vàng Anh làm hai con gián điệp theo dõi gia đình tôi. ạng đã gọi chúng đến và giao nhiệm vụ đó cho chúng. "Nếu cần, các cháu cứ ghi chép lại cho bác" - ạng nói vậy. Về hai đứa con gái nŕy, tôi
cam đoan lŕ chúng nếu không mắc bệnh tâm thần thì cũng thuộc loại quái kiệt, phát triển nhân cách không bình thường. Ai lại vô liêm sỉ đến mức biết lŕ em Thảm tôi thèm sữa, chúng cứ mỗi sáng mỗi đứa một cốc đầy quấy thěa leng keng, rồi leo lẻo ở ngoài sân :
"ối giời, sữa ngọt quá !". "Nhem nhẻm nhèm nhem, có đứa chết thèm". Rồi có bận nó nghiêng cốc đổ cả nửa cốc sữa xuống đất trước mặt bà tôi và nhâng nhâng cái mặt : "Có thừa cũng chẳng cho cái đồ đĩ !". Hai đứa nŕy gây bức bối cay uất cho tôi còn hơn là con chó Jăng. Tôi có cảm giác con Jăng đięn mỗi khi nó bất thình lình chồm lên, rít quẫy và cào cạt cạt những móng sắc xuống nền xi-măng. Em Thảm tôi lúc ấy giật měnh run lập cập như động kinh. Bŕ tôi lại vội ủ em vào ngực mình, vừa nựng vừa trấn an em. Còn hai đứa con gái quả thực bà tôi chẳng biết cách nào để bảo ban, răn dạy vŕ ngăn chặn chúng. Cô
Quyên sang nhà, bảo mẹ chúng. Mẹ chúng lắc đầu ảo năo : Tôi bây giờ là con bù nhìn giữ dưa cho nhà nó rồi, cô ạ. Mẹ chúng nói vậy rồi khóc. Thì ra bây giờ ông chồng cô và hai chị em con Vàng Anh đã đứng về một phe. Cô bị cô lập. Thậm chí bây giờ ông xế Đại gửi hŕng từ Băng Cốc về, cũng đề tên người nhận là Vàng Anh. Và con này đi nhận cái gì về là giấu biệt mẹ, giấu biệt em. Hai chị em nó, mỗi đứa có dấn vốn riêng. Tay mỗi đứa
đ
eo hai ba cái nhẫn mặt ngọc. Nhẫn
ấ
y chúng nhờ Hứng và bồ của lão
mua. Mối liên minh giữa Hứng và hai chị em con Vàng Anh mỗi ngày một khăng khít, nhờ các chuyến hàng ông tài xế Đại từ Thái Lan gửi về.
Con Vàng Anh đã mười lăm tuổi. Mười lăm tuổi nhưng ngực nó căng như ngực đứa mười sáu mười bảy. Lăo Hứng nhìn con Vàng Anh mắt cứ tít lại, hàm răng như mỗi phút một chìa thêm ra.
Một hôm tôi đang nằm cạnh em Thảm để em có hơi ấm cho bŕ nấu cơm thì bỗng thấy mụ mặt cú từ đâu về, sầm sập bước vào buồng lão Hứng. Sau đó là những tiếng la thét nguyền rủa, rít róng rồi là tiếng đấm đá, xé quần xé áo. Lát sau tọt ra ngoŕi sân, con Vàng Anh tóc tai rũ rượi, áo quần xốc xếch, mép có vết máu.
Em Thảm thức giấc, khóc.
Bà tôi ở bếp chạy ra, túm được con Vàng Anh, lôi nó vào cửa. Bà tôi nghiến răng quát : - Mày làm cháu tao thức giấc ! Mày vào đây, tao trị tội cho mày !
Con Vàng Anh lúc này đang khiếp đảm vě trận đňn thù của mụ mặt cú. Sự việc xảy ra dơ dáy quá. Lộ ra thì quá là bêu riếu. Mặt nó xám xịt. Nó cố giằng giật để ra khỏi tay bà. Vừa lúc đó mụ mặt cú xộc ra, tóm được con Vŕng Anh. Để mụ mặt cú đủ thời gian cho nó mấy miếng cŕo mặt, giật tóc,
bà tôi buông con Vàng Anh đẩy nó ra cửa, và nói :
- Thôi, chị tha cho nó trót dại. Từ nay cạch đến giŕ, cháu nhé !
Đoạn bŕ tôi ôm em Thảm, đặt lên võng, đưa vống lên, và véo von :
Thôi tôi chẳng lấy ông đâu, ạng đừng cạo mặt, cạo râu tốn tiền.
Sau sự việc này, lão Hứng cũng như con Vàng Anh một hồi không dám nho nhe nhóc nhách gây sự chửi bới gia đình tôi.
*
* *
Nhưng mà không phải chỉ là những nỗi buồn khổ tự bên ngoài đem đến cho em Thảm. Chính em Thảm, cái sinh linh bé nhỏ tội nghiệp, hěnh như cũng cảm thấy cái hẩm hiu, trớ trêu của số phận mình. Em không được
bình thường như những đứa trẻ khác. Em khóc nhiều lắm. Và một hôm tôi
đă
run cả người khi nghe thấy bà tôi
đ
ang bế em bỗng thảng thốt :
- Sao cháu lại thở dài thế, cháu !
ạ
i ! Mới có ba tháng tuổi, em Thảm
tôi đă biết thở dài. Có lẽ đó chỉ lŕ một hơi thở tự nhiên thôi. Nhưng, thật tình tôi nhận ra, đôi mắt nó, kể cả những lúc nó bình tĩnh vui vẻ vì dễ chịu, vì no nê, vẫn vương vương một nỗi tủi hờn.
Em Thảm hay tủi thân lắm. Em khóc nhiều hơn những đứa trẻ khác. Em khóc suốt cữ, và tiếng khóc cũng khác những đứa trẻ khác. Có khi đang ngủ, tự dưng em múm mím môi, rồi nhếch miệng hự hự mấy tiếng. Em mang một ấm ức xót xa trong ký ức non nớt của em. Bŕ bảo : em nhớ mẹ, em tủi phận. Và đêm nào cũng ít ra là một lần bỗng dưng em thức dậy với tiếng khóc hờn dỗi kéo dài khoảng gần một giờ đồng hồ. Khóc vì đói thì chỉ
cần cho em ăn lŕ em nín. Vì rét thì ủ thêm chăn. Vì nóng thì bế em ra sân cho thoáng. Còn vì tủi thì dỗ thế nào em cũng không nguôi.
ại, lúc ấy tôi cũng ứa nước mắt. Nỗi tủi nhục của con người bé bỏng kia sao mà sâu xa vậy và có cách nào chia sẻ giúp em ? Bà vỗ về em, bà ru dín em. Bà bảo tôi bày các trò cho em quên đi nỗi tủi ám ảnh tâm linh em. Xót đau vě bất lực, vì thương em, tôi và bà đã nhiều lúc khóc theo em. Chẳng có cách nào, nếu như em không vì quá mệt mà thiếp đi. Lúc ấy, nương nhẹ đặt em nằm xuống bęn tôi, bà gióng to lên câu hát ru để át cơn thất thần bất chợt của em. Và tay bà phật phờ cái quạt nan, cho tới sáng, bà chẳng hề chợp mắt một phút nào nữa.
Biết kể sao cho xiết lòng bà mênh mông thương xót cháu con !
Ai đếm được bao đęm bà thức trắng ? Ai ghi được số lần em Thảm
tôi khóc hờn ? Em gái tôi còn bé quá, nó chưa biết tỏ bày. Nó đau ở đâu ? Nó đói hay nó khát ? Nó bị ai dọa nạt ? Chỉ có tiếng khóc với sắc thái rięng từng lúc là bà đoán được. Tuy vậy, đă nhiều lần, em như một sinh thể bất thường. Có hôm em nín vì thấy ánh đčn. Có bận em khóc rồi chỉ trỏ lung tung. Tôi tìm được một con đom đóm ở góc nhŕ, vứt ra sân thì em nín. Nhưng lắm hôm làm đủ cách em vẫn khóc. Bà thắp hương trên bàn thờ, khấn ông, viện cả cụ cao tằng về mà em vẫn không thôi. Thấy em có cái thần thái khác lạ, bà vội lấy muối ném xung quanh nhà, vừa ném bà vừa chửi hồn thằng Liễu Thăng, thằng Phạm Nhan, lũ ma vương quỷ sứ định tręu chọc, hãm hại em. Em vẫn oằn oại. Lại như hôm nào bà đốt vía. Cuối cùng bà cầu viện đến con dao chẻ củi. "Một liều ba bảy cũng liều. Bà liều với chúng mày đây". Lưỡi dao vun vút chém vào không khí. Vừa chém, bà vừa quát :
Chém đầu thằng Chích ! Ních đầu thằng Chiếc ! Bęu đầu ngọn tre ! Rồi bŕ đặt con dao xuống dưới chiếu, ở đầu giường. Lạ thay, em bặt ngay tiếng khóc. Từ hôm ấy trên đầu giường bà lúc nào cũng để con dao rựa dưới lần chiếu cói. Cuộc sống của trẻ con vẫn là một vùng bí ẩn chưa được soi tỏ mọi ngõ hẻm kiệt cùng.
Nhưng, vào những ngày này, dẫu có đau xót cũng vẫn phải nói rằng : cái ăn vẫn lŕ nguyên cớ đầy đọa nặng nề nhất với con người. ở gia đěnh tôi lúc này nạn nhân xếp theo thứ tự chịu đựng là bà tôi, tôi, em Thảm.
Bà tôi và tôi, thôi khỏi phải nói. Tôi đã lớn. Còn bà, bà bảo bà quen chịu khổ rồi. ái ngại nhất là em Thảm trứng nước.
Cái mặc dẫu sao cũng còn gạn lọc vá víu được. Cô giáo Quyên lại mang sang cho một lô quần áo cũ của thằng Lễ. Bà cười, bảo : tuy là quần thừa áo
thải nhưng em Thảm mặc tới sang năm cũng chưa hết.
Cái ăn mới lŕ đňi hỏi sát sườn, liên tục hàng ngày. Người ta không thể ăn một lần cho sáu tháng, một tháng, một tuần, thậm chí một ngŕy. Vài ba tiếng con người lại phải ăn rồi. Con mèo Mí nhà tôi đẻ, hai con nó bú mẹ chòm chọp suốt ngày.
Em Thảm tôi thuộc loại háu ăn. Khi ngủ miệng em cũng núm núm, môi em cũng nhóp nhép. Tội nghiệp, lúc nào em cũng thèm ăn ! Có hôm trông em tu ừng ực chai sữa mà vừa thích vừa thương.
Em chịu khó ăn lắm. Nước cơm gạn pha tí đường, mŕ em nuốt ngon lành, nhanh đến nỗi bà bón không kịp. Có hôm hết cả chai sữa rồi, em lăn ra hờn. Bà bế em lên, bảo em ngủ đi mai bà mua nữa em ăn nhé. Em ngủ chưa đẫy giấc đă tỉnh. Cái đói thường trực lại lęn tiếng đňi ăn.
Bà thu nhặt những thứ chưa dùng đến bán sạch bách cả rồi. Cuối cùng,
còn đôi khuyên mẹ tôi để lại. Bà bảo, thôi người còn của còn, thế là cũng bán nốt.
Nhưng, đă có biết bao người lòng đầy ưu ái chia sẻ với gia đěnh tôi ngày ấy. Nỗi đau khổ được con người nhân hậu nghięng xuống lắng nghe, bày tỏ cảm thông cũng có thể được vợi bớt đi vŕ người ta vì thế có thể lại vui sống được, huống hồ ở đây lại cňn là sự ghé vai, giúp sức ! Bà tôi luôn dạy tôi rằng : "ở hiền thì gặp lành". Ngẫm ra, câu ấy thật đúng. Đầu tięn là những người hàng xóm xung quanh chúng tôi. Cô Quyên thì nhất rồi. Cô ẵm em Thảm suốt, cô thương nó như con cô. Cô Đại Bŕng thì đem sữa sang cho bé Thảm. Tất nhiên việc này rất hạn chế. Vì hai đứa con gái thần nanh đỏ mỏ một lần biết chuyện đă chửi cô và dọa viết thư tố cáo với bố chúng ! Cô không dạy bảo được chúng và bây giờ đang mất dần quyền làm mẹ, làm chủ gia đình. Các cụ tổ hưu cũng đến giúp đỡ. Cụ cho cái Thảm đôi bít tất. Cụ cho nó
cái chăn bông con, cái mũ len. ạng Vinh cho cả cái phiếu đường của ông. Quan trọng hơn, các cụ cử người lęn tận Sở thương binh xã hội xin tem phiếu cho nó. Lại có những trường hợp như là tình cờ. Chẳng hạn có hôm bà tôi đi chợ về dẫn theo một người đŕn ông trẻ, cao lớn, râu rậm, đi đôi giŕy săng đá cỡ đại. ạng vác một bao tải nặng vŕ tay xách một can mật ong đầy. ạng gọi bŕ tôi là mẹ. ạng biếu bà tôi cả bao tải thục và can mật. Thì ra, hồi kháng chiến chống Pháp đã có dạo bà tôi là mẹ chiến sĩ, đã từng nuôi ông khi ông bị thương phải ở lại dọc đường trong cuộc hành quân lên Tây Bắc năm 1952. Giờ, ông cùng vợ con khai hoang ở Sa Pa...
Tuy nhiên người gần gũi và san sẻ với tôi niềm vui nỗi buồn nhiều nhất là Việt. Việt thân với tôi, vẫn hay sang chơi với tôi. Chúng tôi cùng nhau đọc sách, học bài, bàn chuyện và chơi bi, chơi cờ, chơi tu-lơ-khơ... Từ ngày có em Thảm, Việt lại cùng tôi trông em.
Những lúc em Thảm hờn, Việt tìm mọi cách dỗ em. Việt rất khéo tay, nặn bằng đất sét màu được các con chim, con voi, con rồng... lại làm được cả mặt nạ. "Em ơi, em nín đi, anh cho em con voi có ngŕ trắng này !". Việt nựng. Nhưng, voi em cũng chẳng thiết, rồng em cũng chẳng cần. Thế mà Việt đeo mặt nạ Tôn Ngộ Không, nhảy choi choi giữa nhà, thét : "Ta là Mỹ hầu vương hóa từ quả trứng đá ở núi Hoa Quả, nước Ngạo Lai, thuộc Đông Thắng Thần Châu, tŕi nghệ hàng long phục hổ..." thì em cười nấc từng hồi.
Tuy nhiên, ấn tượng của tôi về những ngày này vẫn mang sắc màu
ả
m đạm lắm. Tôi nhớ măi chiều hôm
đó
khi bà tôi bế em Thảm đi bú chực
trở về. Mọi chiều bà tôi vẫn bế em Thảm ra chỗ ngã ba dốc đỏ chờ người đi chợ qua xin cho em bú nhờ. Em nhớ sữa mẹ lắm. Và nhiều bà mẹ thấy em thế, rất thương. Nhất là lúc nó mấp vào vú bà ta, nún lấy nún để, nức lên sung sướng đến nỗi sặc cả sữa, ho trớ một
hồi, rất tội nghiệp. Có bà vừa nựng nó vừa ứa nước mắt hỏi bà tôi : Mẹ cháu đâu ? Bà tôi nghèn nghẹn : - Cám ơn bác có lòng thăm hỏi. Tôi ăn mŕy cầm tinh bị gậy, bác ạ. Nói ra thì lòng những thẹn thùng...
Bà nọ đoán ra, hẹn chiều nào thì ra đây đón, bŕ sẽ cho em bú.
Nhưng không phải ngày nào cũng gặp may. Có hôm chẳng gặp được bà mẹ nào, như hôm nay, trời mưa gió, bà bế em Thảm về không. Bà bảo tôi pha cho em ít nước đường em uống tạm. Nhưng, em Thảm nhớ sữa, cứ khóc èo ẹo và đẩy bát nước đường ra. Tôi sơ ý buột tay, bát nước đường rơi xuống nền nhŕ vỡ tan.
Chẳng làm thế nào dỗ em được, bà cứ bế em đi vòng quanh sân. Thỉnh thoảng lại thất kinh : Hôm nay cháu tôi làm sao thế này ! Cho tới lúc cô Quyên
đi đâu cůng thằng Lễ về, sang bế đỡ bŕ và cho em một cái kẹo. Em ngậm một lúc thì nín, nấc nấc, rồi khíp mắt ngủ.
Cô Quyên đặt em Thảm xuống giường, chẹn hai bên em hai cái gối cho em khỏi giật mình, rồi nhìn bà, tần ngần :
- Bà ạ, nhà con vừa viết thư ra, báo tin sắp tới phải mổ lại. Kỳ hè của con cũng sắp hết. Con cũng đã bán ít đồ đạc có được ít tiền. Chẳng lẽ không vŕo với nhà con, nhưng ra đi lúc này, để bà và các cháu thế này, quả thật con áy náy quá...
Bà cảm động :
- Thôi, mười phần cũng được năm sáu rồi. Tấm lňng của cô thế nào, bà cháu tôi đều biết và ghi nhớ mãi. Bây giờ, việc chú ấy là trọng, không nên hoãn nữa, cô ạ.
Cô Quyên mở miệng cái túi xách tay, rút ra một xấp tiền. Tôi không nghe rõ lời cô nói. Chỉ thấy bà tôi cứ đẩy tay cô và miệng đay đi đay lại : ạ hay, sao cô lại lŕm thế. Bà cháu tôi còn gượng được. Cô vào đấy, lạ nước lạ cái, lại phải săn sóc chú ấy, biết bao nhięu cho đủ. Lẽ ra tôi phải đưa cô
mới phải chứ. Còn cô Quyên thì như dỗi : Bà không cầm, con không đi nữa. Cuối cùng, bà tôi đành nhận một ít tiền cô đưa và nói là vay.
Xong việc ấy, cô Quyên ghé tai bà tôi, tay chỉ vào nhà Hứng. Hình như cô mách bảo cho bà tôi biết điều gì hệ trọng lắm. Bà tôi nhằn nhằn môi : - Ra cái quân mèo mả gà đồng này nó chẳng từ việc gì là vậy.
Cô Quyên thở dài :
- Bao giờ cho nó hết cái thời kẻ ăn không hết người lần không ra ; bao giờ không cňn cái cảnh lộng hành, oan trái hở bà ? Khổ ! Rồi đời cái Thảm sẽ ra sao ?
Cô cúi xuống vuốt mái tóc đen dŕy của em tôi. Như chợt nhận ra điều gě khác thường, cô ập tay xuống trán nó, mặt vẻ hốt hoảng :
- Bà xem, hình như cháu Thảm nó sốt hay sao thế ? Con thấy nóng lắm !
Tối hôm ấy em Thảm nóng bốn mươi độ.
Bắt đầu một thời kỳ đau ốm triền mięn của em gái tôi.
*
* *
So với thời kỳ này, nỗi khổ của thời kỳ mới nuôi em Thảm thật chẳng thấm tháp vào đâu. Hết sáu tháng tuổi, hình như toàn bộ sức lực dự trữ của em đều đă cạn kiệt. Em là cái mầm non bấy bớt do ra đời trong muôn vàn thiếu thốn, là cái hệ quả của một cơn chấn thương não lòng. Em hay thở dài và tủi hổ vì hình như em nhận ra cái số phận trớ trêu và rủi ro của mình. Các chứng bệnh, chúng biết cả những điều đó. Chúng lợi dụng các mặt nhược yểu của em, vŕo hùa với nhau hành hạ tấm thân bé bỏng, yếu đuối của em. Khổ, em không có được một phần cái sức Phů Đổng của tôi !
Bà tôi và tôi đã sống những giây phút vô cùng căng thẳng, với cảm giác quyết liệt sinh tử, đă vận dụng đến kiệt cůng sức lực, để giŕnh giật lại sự sống
cho cái sinh linh mong manh chênh vênh bên bờ vực thẳm của em.
Trong những ngày kinh sợ đó, đă bao lần tôi thấy bà tôi rơi vào trạng thái hoang mang, bàng hoàng thốt lên cái câu đã một lần tôi nghe thấy :
Cháu ơi, cháu sinh ra vào cái thời buổi khốn khó, lắm nỗi nhiễu nhương này làm gì cho khổ cháu, khổ bà, cháu ơi !
Tiếng kêu đau đớn, xé lňng nói đúng sự thật ấy, không ngờ sau nŕy lại bị kẻ lòng lang dạ hiểm lợi dụng để bôi nhọ phẩm giá bà tôi. Nhưng thôi, đó lŕ chuyện sau này. Còn bây giờ là sức khỏe, là tính mệnh của em gái tôi.
Sau hôm cô giáo Quyên đi vào Nam thăm chồng, em Thảm sốt bốn mươi độ ba ngŕy liền. Sáng ngày thứ tư, thấy em vẫn mê man, bà tôi vội đưa em tới trạm xá. Người y sĩ trực ở đây chẳng nói chẳng rằng, cho mấy vięn pi-ra-mi-đông, rồi hẩy tay bảo về. Bŕ tôi giãy nảy. ạng ta mới trợn mắt, lẻm bẻm : không có giấy tờ gì, cho thuốc thế là phúc lắm rồi. Bà tôi bế
em đến nhŕ ông Luông, trình bày hoàn cảnh và xin ông giấy giới thiệu. ạng Luông đáp : Không thể vô nguyęn tắc thế được, con bé nŕy - tức em Thảm tôi - có là người thuộc phường ông đâu. Bà tôi đành nuốt nước mắt, bế em về. Nhưng, quả thật em tôi còn gặp may. Bà tôi đang sửa soạn cho em tôi uống thuốc thì cô Đại Bàng đi chợ về, rẽ vào thăm. Cô bảo : tự dưng sao cô thấy sốt ruột quá. Người phụ nữ vẻ ngoài và tính tình có phần thô kệch này còn giữ được bản chất thuần hậu, quan tâm đến đồng loại, chứ chưa biến thŕnh kẻ nô lệ của đồng tiền. Nghe bŕ tôi kể, cô vội giằng lấy mấy viên pi-ra-mi-đông vứt tạch ra sân, la hoảng : ại bà ơi, đang có dịch sốt xuất huyết. Đứa nŕo nó định giết cháu tôi thế nŕy ? " Nói đoạn, cô vừa bảo cho bŕ tôi biết những kiến thức sơ đẳng về chứng bệnh nŕy, vừa buồn rầu kể lại tấn thảm kịch của gia đěnh cô, hai đứa con gái hỗn láo thě ai cũng biết rồi. Gần đây cái Vŕng Anh lại bỏ học, chơi
bời đŕn đúm với một bọn du thủ du thực. Có hôm nó bỏ nhŕ đi cả đęm. Tuy vậy, điều đau buồn hơn lŕ chồng cô, do tập nhiễm quá nặng thói buôn bán lọc lừa và lối sống sa đọa, nęn vừa rồi đă bị kỷ luật đěnh chỉ công tác và đuổi về nước.
Em Thảm sốt sình sịch bảy ngày bảy đêm. Da thịt em lúc nào cũng nóng nung. Tôi cùng Việt lên khu đồi hoang lấy cỏ nhọ nồi về, giã ra, vắt lấy nước cho em uống. Cô Đại Bàng, giấu hai con yêu nữ, đem đá sang để bŕ tôi chườm cho em. Một tấm khăn bọc đá lạnh đặt tręn trán. Khoeo chân, gan bàn chân em mỗi bên buộc một mảnh xô ướp đá nữa, để hạ nhiệt. Trông em nằm thięm thiếp, mắt lờ ngờ, môi he hé khô nẻ, tái nhợt mà rớt nước mắt.
Sau trận sốt xuất huyết, em chỉ còn là những lóng xương bọc lớp da sạm. Bà mua sườn về ninh cháo cho em ăn. Độ nửa tháng em hồi sức, bŕ bảo : em như con lợn hồ, chóng sút, chóng hồi, đă có da có thịt rồi. Bỗng nghe đồn đă có mấy đứa trẻ chết vě bệnh dịch hạch. Bà sợ quá. Nhà ở chật chội vốn đã là cái ổ sinh muỗi. Đêm nào bà cũng phải dậy mấy lần đập muỗi trong màn, hai bàn tay bà sáng ra trạt đỏ máu muỗi, trông mà kinh ! Giờ lại chuột ! Gầm giường lủng củng đồ đoŕn, là nơi chuột to chuột nhỏ rúc rích cả ngày. Con mèo Mí và hai con nó chịu khó săn chuột lắm, nhưng cũng không chui vào nổi vì chật quá. Bà lại phải bỏ ra mấy buổi sắp đặt moi móc, quét quáy trong nhà ngoài sân. Lão Hứng lại được dịp cạnh khóe, cằn nhằn.
Tháng mười, em Thảm lại bị sốt vì viêm họng. Tháng mười một, em sốt siêu vi trùng. Liên tiếp trận ông chưa qua, trận bà đã tới. Hết khuẩn này đến trùng nọ rình rập làm hại em. Có căn bệnh nào nó không nhăm nhăm cái thể trạng yếu ớt của em. Bệnh bại liệt với những di chứng vĩnh viễn. Bệnh bạch hầu gây trụy tim mạch. Rồi lao màng não. Rồi ho gà. Rồi suy dinh dưỡng.
Những bệnh tật của con nhà nghèo, thiếu ăn. ấy là chưa kể những món nợ thế nào cũng phải trả như sốt mọc răng, sốt mọc tóc, đau mắt đỏ, tưa lưỡi... ở thời kỳ ấu nhi của bất cứ ai.
Nhưng, đến můa xuân năm ấy thě bà tôi và tôi mới gặp hồi thất điên bát đảo : em tôi mắc bệnh sởi.
Bệnh sởi, theo như bà tôi, cô Đại Bàng nói, là căn bệnh đứa trẻ nŕo cũng phải mắc, tối thiểu là một lần. Nó cũng là cái món nợ phải trả cho tự nhiên của đời người. Nó là bệnh lành. Chỉ cần kiêng giữ như tránh nước, tránh gió là có thể qua khỏi nhẹ nhàng. Bà tôi đã nuôi ba người con toàn vẹn, nên rất đầy đủ kinh nghiệm để săn sóc em Thảm tôi. Em sốt li bě mấy hôm thì bắt đầu ho. Ho như nạo phổi. Rồi hai mắt đỏ hoe lęn, và mặt lấm tấm nổi những hạt nhỏ như kê. Bà cho em kiêng nước và nằm trong màn. Cho em ăn trứng vịt luộc, theo kinh nghiệm dân gian, để thúc cho nọc sởi mọc hết. Bŕ lại đốt bồ kếp để thanh khiết không khí
trong buồng. Tiếp đó cho em uống bột sắn dây, nước rau rệu vŕ nước cam thảo, toàn những thứ mát.
Nằm cạnh em, sà sã tay quạt, nhưng bà mừng lắm vì em sắp qua khỏi.
- ờ, em khỏi bà sẽ mua bánh giò cho em ăn này. Bà nấu cháo sườn cho em ăn nữa.
Bà nói. Em kêu ẹ ẹ. Bà gật đầu.
- ừ, bà mua cả kẹo ngọt cho em
ă
n nữa.
- Bà... bà... ti, tô.
Em bập bẹ. Bà nghển dậy, cười
sung sướng :
- ừ, bà cho em uống nước đường.
Anh Duy, anh Việt dẫn em ra dốc đỏ xem ô-tô nữa nŕy.
Tôi ngồi dưới chân em :
- Anh bế em ra công viên chơi nhé. Công viên các cụ tổ hưu mới làm ở cạnh trường mẫu giáo ấy.
-
ừ, em đi học mẫu giáo, đứa nŕo bắt nạt em, anh Duy, anh Việt phải bênh em nhé.
Việt đang cầm vięn phấn vẽ chim bồ câu ở dưới sàn nhà, đứng dậy :
- Anh sẽ dạy em vẽ với nặn tượng nữa. Bà ạ, tay em xinh ghê, bà nhỉ.
- ừ, tay em là tay tháp bút đấy.
- Bà ạ, thấy cháu nặn tượng giỏi, thằng Kim Phú cũng bắt mẹ nó cho nó đi học ở Cung thiếu nhi, bŕ ạ. Nó hay gây sự đánh nhau lắm cơ ! Mŕ nó ngủ trưa lắm nhé ! Không bao giờ dậy tập thể dục. ạng Vinh pháo phê bình nó với hai đứa con cô Đại Bŕng mấy lần rồi bà ạ.
-
à, thế thì em lớn, anh phải xin cho em tập thể dục nữa cơ.
- ừ, anh sẽ gọi em dậy sớm nhé.
Việt bò lên giường, nói. Hình như em tôi hiểu. Mặt nó tươi rờn. Nó cười, lộ ra hai cái răng cửa trắng, nhỏ như cái mầm giá đỗ.
Thế mà khốn khổ, có ai ngờ cái bệnh sởi hiền lành ấy gặp cái cơ thể yếu ớt của em, lại gây ra một biến chứng quái ác ghê người. Liền sáu tháng em nằm liệt, suy sụp sức lực toàn thân. Mụn sởi bay hết, nhưng di chứng của nó còn đó. Nó gây viêm ruột. Nó phá lở khắp người em. Người em rộp những bong bóng nước. Bong bóng nước vỡ. Khắp thân em đau rát, lại nhược lử vě sức tàn phá của bệnh đường ruột.
Em nằm xẹp như một dải khoai héo. Đôi môi ho hó, bợt bạt, không buồn động đậy. Em thở khň khè. Trên vầng trán nhỏ của em, gân xanh nổi chằng chẵng. Tim em đập rất khẽ. Có lúc tôi đặt tay lęn tưởng tim nó đă ngừng. Cô Đại Bŕng sang với bà tôi, có đêm ngủ lại cùng em. Cô đã tận tình với em. Bao nhiêu thuốc kháng sinh tốt nhất của nhà cô, cô đã mang sang cho em uống. Lo sợ quá, hai người phụ nữ có lúc nhìn nhau lặng đi. Không có giấy tờ đưa em vŕo viện
được, bŕ tôi đŕnh thuê xích-lô đưa em
đ
i khám đông y.
Từ hôm ấy cái bếp nhà tôi lúc nào
cũng âm ỉ một ấm thuốc bắc. Thuốc bắc sao, hạ thổ rồi cho vào ấm đất, nấu, ba bát chỉ lấy một. Thuốc bắc đăng đắng, chua chua, khó uống lắm.
Tôi nhìn em âu yếm :
- Em uống đi, rồi anh mua chuối ngọt cho em ăn.
Việt hồn nhiên, giơ một cái kẹo bọc giấy vẽ hình con thỏ : - Anh cho em cái kẹo cao su này nữa.
Em như hiểu lời động vięn. Em cũng gắng sống. Em ghé miệng vào vành bát thuốc. Nước thuốc đen đặc. Em nhăn mặt, bụm miệng, nuốt một hơi liền ba bốn ngụm rồi há mồm, thč cái lưỡi trắng bợt, mếu xệch. Khốn khổ, em tôi.
- Anh Duy, anh Việt thấy em tài chưa ! Em uống một hơi nữa là hết thuốc cho mà xem. Nào, em uống
xong thang này là em dậy đi chơi được rồi đấy nhé.
Bà bế em dậy. Đầu em ngẹo bên phải. Em cố ngẩng lên. Lần này em uống một hơi hết chỗ thuốc. Bà đặt em nằm, lấy khăn mặt ẩm chấm môi cho em. Việt về nhŕ lấy búp bê cho em. Tôi đưa cho em cái kẹo cao su. Em lắc đầu :
- à à ...
- Bà đây ! Bà đây ! Bà bóc cam cho em ăn nhé.
- Uy ! Uy !
- Em gọi anh Duy đấy.
- ẹ ẹ...
- Em gọi mẹ đấy. Để bŕ gọi mẹ về cho em nhé. Con mẹ Quỳnh là hư lắm. Em ốm mà không về với em. Lần này mà về đây bà đánh cho.
Tôi nhìn mắt em. Mắt em hập hờ khép mở. Hai hàng mi dài ngắn không đều chập lại, rồi lại doãng xa.
- Bà ơi, em khóc !
Tôi thốt kêu run rẩy. Bà cúi xuống. Trời ! Đuôi mắt em vừa lọt ra hai giọt nước mắt tròn như hai hạt đậu. Mới tí tuổi đầu, em đă thương bà, thương anh, nhớ mẹ và khóc cho số phận mình.
Bà nâng em lên, cố giấu nỗi chua xót :
- Không phải em khóc đâu. Mụ khóc đấy !
Bà bảo : mụ ở trong người em, là cái tinh anh, cái linh khí thần thái của em. Mụ nâng đỡ em, bộc lộ hộ em. Chẳng hạn, em ngã, lẽ ra rất đau, nhưng nhờ có mụ đỡ, nęn không hề gì.
Tôi thương em gái tôi không biết đâu mŕ kể. Giá như lúc này tôi có thể
ố
m thay nó, tôi sẵn sàng ngay.
Một buổi, em gái tôi rơi vào tình
trạng cực kỳ nguy cấp. Tôi đang sắc thuốc cho em ở trong bếp, bŕ đi đâu vắng, bỗng nghe thấy tiếng em đạp chân đánh thách tręn giường. Tôi vội bổ lên nhà, bò tới cạnh em. Em nằm
giữa hai cái gối chèn. Chân khẳng kheo đi đôi tất cũ thň ra ngoài chăn.
- Em uống nước đường nhé !
Tôi hỏi. Hai mắt em đang mơ mơ bỗng mở to. Một ánh nhěn già dặn đọng lại trên mặt tôi. Nó đầy vẻ ái ngại, tiếc nuối thế nào. Rồi sau khi lắng cái nhìn đó trong một giây đồng hồ, em khép từ từ mi mắt lại. Tôi có cảm giác đó lŕ một bông hoa đang cụp cánh lụi tŕn. Sờ tay em, tôi càng kinh hãi. Tay em lạnh toát.
- Thảm ! Thảm ơi...

[tuanhien-button]

Tôi gọi giật. Mắt nó như dính chặt. Tôi lay tay nó, áp tai xuống ngực nó. Không có hơi thở, không có tiếng sự sống đập trong lồng ngực nó. Tôi lao ra ngoŕi sân, thất thanh : "Bà ơi". Cô Đại Bàng đang phơi chăn chiếu ngoŕi sân nắng vội chạy sang. Mắt em Thảm đang nhắm nghiền, bỗng mở toang, rồi trợn ngược. Cô Đại Bŕng vội ủ chăn cho em, bế xốc em lęn, hổn hển : - Giời ơi, cháu tôi làm sao thế này ! Duy ơi, bà cháu đang ở trên trụ sở ủy
ban phường, cháu lên đấy, bảo bà về ngay. Giời ơi là giời...
*
* *
ạng Luông bắt bà tôi ngồi trên cái ghế đẩu chơ vơ giữa gian buồng rộng. Còn ông, ông ngồi trước cái bàn sắt sơn xám, to rộng, oai vệ như ông quan tòa tra hỏi phạm nhân. Đã hơn nửa giờ đồng hồ rồi ông bắt bà tôi khai báo cặn kẽ tình hình mẹ tôi, cô tôi, từ tên tuổi, quan hệ đến nội dung sự biến. Rồi ông vặn vẹo hồi lâu về
số tiền của một người vô danh nào đó hàng tháng từ phía Nam gửi ra cho bà tôi. Có thế nào, bà tôi cứ ngay thật trả lời thế. Do vậy, ông chủ tịch không thấy thỏa mãn. Cuối cùng, ông đập đánh xoảng chům chìa khóa hăm mốt chiếc lên mặt bàn, chống tay đứng dậy, chĩa cái cằm nhọn như mũi cày về phía bà tôi, hùng hổ và đanh thép :
- Đó có thể lŕ tiền của bọn gián điệp nó trá hěnh để trợ cấp cho cụ, cụ có hiểu không ? Tôi chưa kết luận rằng : họ Lã chồng bà, họ Đổng con dâu bà, nguồn gốc Tàu. Nhưng, tôi bỏ ngỏ khả năng bọn phản động quốc tế móc nối với các phần tử mŕ nó định gây dựng thŕnh cơ sở chống đối.
Nghe dứt lời ông chủ tịch, bà tôi mới khoan thai : - Trình ông, trẻ thì bé dại thơ ngây. Già thì lẫn lộn biết ngày nào khôn !
ạng nói vậy, giờ tôi mới biết. Tôi cũng không ngờ thằng gián điệp nó biết cái
câu tốt lễ thì dễ van. Con người thì bé mà cái mắt thì to. Ra quân nó đểu cáng quá.
- Đúng thế !
- Nếu vậy thưa ông, tôi xin góp ý để phường ta lŕm thử xem. Tương kế tựu kế. Ta cho toàn dân giả vờ móc nối với bọn gián điệp, bọn phản động quốc tế, để moi tiền của nó, moi măi nó sẽ kiệt quệ. Thế là ta chẳng cần đánh nó cũng tan. Thôi, xin phép ông tôi về...
- › kìa !
Thấy bà tôi đứng dậy, phủi đít, quay đi, biết lŕ bị bà tôi lỡm, ông Luông vội đập tay liên tiếp xuống bàn, luống cuống :
- Tôi chưa nói hết. Tôi chưa cho phép cụ về.
Bà tôi ngồi lại :
- Vậy còn tội gì xin ông hạch nốt
đ
i cho !
- Cụ ăn nói lăng loŕn vừa vừa chứ !
- Dây thẳng mất lòng cây gỗ queo là vậy, ông ạ !
- Chém tre phải dè đầu mặt. Bà nên nhớ trước mắt là chính quyền chuyên chính vô sản. Còn bà, con bà... tôi nói thẳng cho bà biết, chúng tôi đã ghi vào sổ đen. - Hồi xưa chỉ có nói lỡ một câu phở không người lái ông còn trị người ta đến ngã gục, ngất đi. Huống hồ thời buổi này, loại bố cu mẹ đĩ nhảy lên bàn độc như cóc tháng bẩy...
- Pình ! Tôi cấm cụ ăn nói bậy bạ vô tổ chức như thế. Nếu như tôi không chiếu cố đến thŕnh tích hoạt động cách mạng cũ của cụ thě tôi đă yêu cầu công an họ trừng trị cụ thẳng tay rồi.
Thốc tháo trấn áp một thôi một hồi tính ngang ngạnh của bà tôi, xem chừng đã mệt, ông Luông mới ngồi xuống ghế, nhấm nước bọt vào đầu ngón tay giở loạt soạt cuốn sổ tay ông vẫn đặt trước mặt měnh. ạng quyết không dung tha bà tôi. Bà tôi đã ăn
miếng trả miếng với ông, đă làm bẽ mặt ông nhiều phen, đó cũng là một cái cớ nữa. Theo cái kinh nghiệm xử thế mà ông đã truyền đạt cho Hứng : lợn lành trói chặt, ông phải ra tay diệt trừ tận gốc cái tính không chịu khuất thân của bà tôi vì rất có thể bà tôi sẽ tố cáo ông ta thông đồng, che đỡ cho lăo Hứng chấp chiếm nhà tôi.
ấn cái kính lão mắt tròn vào sát mày, chõ xuống trang sổ tay, ông chủ tịch phường tiếp tục giọng bề trên :
- Cụ về kiểm điểm trước tổ hưu về những điều ăn nói xằng bậy sau đây : Ngŕy hai tháng ba, cụ nói : "Cháu ơi cháu sinh ra vào cái thời buổi khốn khó, lắm nỗi nhiễu nhương này làm gì cho khổ cháu, khổ bà, cháu ơi !". Ngày hai tháng tư, ngày bốn tháng tám, cụ lại lặp lại câu nói đả kích chế độ đó. Thường xuyęn cụ kêu ca đói khổ, bất công. Cụ ca ngợi thời đế quốc, thợ sung sướng, được ăn cả ý dĩ, hạt sen, thịt vịt. Ngoŕi ra, còn hai điều quan trọng nữa : một là, hãy dè chừng các
cuộc tụ họp để bŕn việc lật đổ chính quyền ; hai nữa, thực chất chuyện con gái cụ vŕ đứa con hoang lŕ cái gì ? Tôi hiện đang theo dõi con gái cụ đây...
ạng chủ tịch ập cuốn sổ lại như che giấu một điều gě mờ ám. ạng đă tiết lộ rằng ông có nắm được thông tin về cô Quỳnh tôi. Nhưng, lúc đó bŕ tôi chẳng còn tâm sức nào mà tỉnh táo để dõi theo câu chuyện nữa. Sau tiếng gọi khiếp đảm của tôi, bà tôi mặc ông chủ tịch ngồi đó, đẩy cái ghế đẩu đổ, vượt ra cửa phňng, rồi vừa chạy về vừa mếu máo : "Cháu ơi là cháu ơi, bao giờ mới qua cơn bĩ cực này, cháu ơi !".
*
* *
Chính là tại cái gã y sĩ đã cho em tôi mấy viên thuốc pi-ra-mi-đông khi nó bị sốt xuất huyết và may mà có cô Đại Bàng, không thì nó đã xanh cỏ rồi. Cái gã ấy trông nho nhã, cao lểu đểu, uể oải đặt cuốn Tây du ký đang xem dở
xuống bàn, ngáp dài một cái : "Có phải chuyện Đặng Tiểu Bình đi Mỹ đếch đâu mŕ cái lão Luông...", rồi như chợt tỉnh, ngậm miệng giữa câu, hất hàm vào bà tôi. Sau khi bà tôi lập bập trình bày tình trạng hiểm nghèo của tính mệnh em Thảm, y vẫn ngậm mồm, chỉ tay ra hiệu bảo bà tôi đặt em tôi xuống cái giường con trải một chiếc chiếu rách vẫn để bệnh nhân nằm.
Y là gã người câm.
Y câm tiếng nói, câm các giác quan xúc động. Em Thảm tôi hôn mę bằn bặt, mặt nhợt không cňn hạt máu, đối với y, cũng chỉ như một thể xác sinh vật vô nghĩa nŕo đó thôi. Mặt y vô cảm, lạnh như tiền. Y vạch mắt em. Y đặt ống nghe vŕo ngực em. Rồi y lặng lẽ tháo ống nghe, xịt một tia nước bọt và trượt ra khỏi vành môi một thứ tiếng nói vô hồn lạnh lẽo :
- Hai trăm !
Đúng chỉ có hai từ. Hai trăm ! Cái gě là hai trăm ? Bà tôi thoạt đầu chẳng hiểu ý nghĩa gì chứa đựng trong cái số
từ nọ. Số đo áp huyết, mạch, nhịp, hay liều lượng thuốc ống, thuốc tięm ?
Bà tôi cúi gập người xuống, dò đón :
- Thưa bác sĩ... hai trăm...
- Hai trăm !
Lần này hai từ nọ bắn từ miệng y với âm lượng to gấp bội. Và cặp mắt trợn trạc của y nhìn bà tôi đã giúp bà tôi hiểu ra nội dung sự đòi hỏi của y
ẩ
n ở trong hai số từ cô đọng nọ.
Hai trăm đồng một ống thuốc trợ
tim, trợ sức cho em gái tôi.
Hai trăm đồng một sinh mạng con trẻ. Thật lŕ quá rẻ (!) Giá một ống thuốc loại này mua ở hiệu thuốc chưa đầy chục bạc.
May mà trong túi bà tôi có xấp tiền cô Quyên cho vay. Hai trăm đồng, nếu không, biết bán cái gě cho đủ số tiền to thế. Cái gě có thể bán được thě bán cả rồi. Có lẽ chỉ còn cái quạt trần là đáng giá - cái quạt vẫn mắc trên trần,
mấy năm nhŕ Hứng cắt điện, không quay, bụi bám đầy.
*
* *
- A, em dậy rồi đấy ŕ ? Anh Duy
ơ
i, vào chơi với em nào.
ấy là một buổi sớm trong mát, tiết
thu mới lập, cuộc sống như sang trang. Tiếng bà tôi reo lanh lảnh như tiếng nhạc. Tôi từ chỗ tập thể dục, dưới sự hướng dẫn của ông Vinh pháo, chạy vào thì em Thảm đã ở trên đôi tay rung rinh, sung sướng của bà. Em vừa dậy. Như tất cả những trẻ con nhà nghèo, không hề xụng xịu vòi vĩnh, lè nhè đòi hỏi. Em ngáp một hơi, đưa nắm tay xinh xinh giụi mắt, rồi ngơ ngác nhìn ra khung cửa tràn một màu xanh dịu dàng.
Đă có những ngày xám xịt các cảm giác u ám. Đã có những đêm bóng ma kinh dị len lỏi trong giấc ngủ chập chờn. Đã bao lần thất hồn khiếp đảm. Trong ý nghĩ thầm nhiều lúc cộm lên
cơn hoảng sợ về một cơn tai biến hiểm nghèo. Nỗi kinh hoàng nhiều phen đã chẹn ngang ngực, đè nặng trái tim tôi.
Muôn đời tạc dạ ghi lňng công ơn bà nội tôi. Bà nội tôi quả cảm chèo lái, bế ẵm, ru dín em, cùng em, giúp em chống chọi lại cái chết ác độc bủa vây trùng trùng. Bà nội là nữ thần hộ mệnh, là Phật bà lòng đầy ân ưu, bênh vực, phù trợ tới cùng sự sống của hạt máu ruột thịt, kẻ không may rơi vào cảnh hẩm hiu, khốn cùng.
Sự sống đă chiến thắng. Em Thảm đă sống nhờ cái nội lực tiềm tàng, nhờ cái nghị lực chống trả phi thường và nhất là nhờ nỗi lòng khát khao muốn cho đời hiểu rằng : sự sống của kẻ bị vůi dập là bất diệt chăng ?
Khổ, trận ốm dài dằng dặc nghĩ mà kinh !
Trận ốm vắt qua các giai đoạn tuổi ấu nhi. Em thiếu hẳn một đoạn đời nho nhỏ. Em không biết phun mưa, không biết lŕm mặt xấu, không biết đánh tay đi chợ. Bŕ bảo em trốn lẫy, trốn ngồi,
trốn cả bò. Vào tuổi thứ ba của cuộc đời em mới tập đi vŕ bập bẹ nói những tiếng nói đầu tięn.
Em nói ti tức là uống. Em nói tô tức là ăn. Nhưng chỉ mấy hôm sau em đă nói được bŕ, anh, Duy. Lại có lúc em hét tướng lên, như là hát vậy. Em mon men theo thành giường tập đi. Bà đứng khom lưng đón em ở ngoŕi cửa. Mắt bà nheo nheo đón đợi. Em phải vượt một chặng đường xa xôi. Công việc thật vất vả. Vě đôi chân bấy bớt của em. Nhưng em hăm hở một ý chí quyết vươn tới. Em nghiến răng, rời bỏ cái thŕnh giường. Tay em huơ huơ. Người em đảo trái, đảo phải. Cái váy đỏ bập bůng. Em ngã đánh ạch. Bà nâng em dậy. Bà đánh cái đất : cha bố mŕy làm ngã cháu tao. Em lại mím môi mím lợi điều khiển đôi chân. Con Jăng bỗng gầu lên một tiếng. Em quay lại, trẹo chân, ngã ạch cái nữa. Nhưng em không khóc, em đảo mắt nhìn quanh.
- Anh Duy ơi, xem em đeo nơ đẹp không, nŕy !
Bà gài cái nơ lụa đỏ hồng lên tóc em. Tóc em lơ xơ, đen óng. Hai mắt em tròn xoe, mỗi ngày một thêm lay láy.
Cô Đại Bŕng ngó vào, nắc nỏm : - Chóng lại người quá, cháu tôi. Hai mắt thao láo như cáo trông giăng thế kia kìa. Bà nhỉ, nói dại, cái hôm thấy cháu nằm vắt trên vai bà, ruồi đậu mép không buồn đuổi, đă tưởng khó nên người. Giờ, sắp đi học được rồi !
Bà cầm hai tay em rung rung : - Cháu còn ăn bảy bồ cám tám bồ bèo nữa thì đi học được, bác ạ.
Cô Đại Bŕng gạt tóc mai, xịt mũi :
- Có nuôi con mới biết công cha mẹ. Bao nhiêu công sức là thế mà lớn lên nó chửi giả mình, thật lắm lúc con nghĩ mà nản quá.
- Dạy con từ thuở còn thơ. Dạy vợ từ thuở bơ vơ mới về, cô ạ.
Hai người phụ nữ thốt im lặng, theo đuổi ý nghĩ rięng của mình. Lão Hứng từ trong nhà khật khưỡng đi ra. Mắt lão đứt kẽ, đỏ ngầu. Lăo vừa cãi nhau với người phụ nữ mặt cú trong buồng, gặp câu bà tôi nói, vận luôn vào : - Sách có chữ : Trước dạy vợ, sau sẽ trị nước. Nhưng, thế là sai. Vợ, không dạy được đâu, cụ ạ.
Cô Đại Bŕng vẫn căm Hứng, không muốn nhěn cái mặt ngựa gớm guốc của lão, bỏ ra về. Trong buồng, chợt cất lên tiếng nói léo nhéo của người phụ nữ mặt cú : - Này, đừng có cả vú nhé. Định ăn rồi quệt mỏ, hở ? Được, đă thế thì bài ngửa với nhau đi. Rồi của anh anh mang, của nàng nàng xách. Thiết đ. gì mà phải đèo bòng. Đấy ăn chả thě đây cũng ăn nem, sợ quái gě !
Hứng quay ngoắt lại, đứng cạnh con Jăng, vặc : - Nŕy, loài chó nó cũng còn không biết phản chủ...
- Mày bảo ai là chó ?
- Có còn nhớ cái thời đứng cột điện không ? Hay lŕ thích trở lại cái thời liếm lá ở chợ, hả ?
- Đồ ba que !
Tôi vội xốc nách em Thảm tôi đứng dậy. Tôi bế em lęn quá đầu tôi. Tôi hát váng, hát lăng nhăng vě muốn át đi những tiếng chửi bới thô tục của lăo Hứng và nhân tình của lão, để em Thảm khỏi sợ.
Thảm tồ, Thảm tẹt Thảm tẹt, Thảm tồ Thảm tồ đi lái xích-lô
Bỏ quên cái nón ở ạ Chợ Dừa...
Bà hét :
- Khéo ngã em !
Tôi bế em lại. Bà đỡ em, đặt em ngồi tręn giường. Bà vuốt sống mũi em :
- Mũi tao đẹp thế nŕy mà bảo tao là tẹt à ? Tao tồ khối ra đấy. à, để bà xoa tai cháu bà cho khỏi hăm nhé !
Em Thảm so vai, rụt cổ, cười sằng sặc. Nó có máu buồn. Cười một lúc
em bỗng hét tướng lên. Em cũng muốn bày tỏ niềm vui ứ đầy trong lòng. Em cất tiếng nói. Em ca hát đấy.
- Em hát đấy, anh Duy ạ, - bŕ nói. - Lớn lên, em sẽ hát hay, học giỏi hơn anh Duy cơ.
- Anh sẽ dạy em học, dạy em hát nhé !
-
ừ,- bà nói thay em. - Em học giỏi, em còn đi Liên Xô học cơ.
Em Thảm thích chí vớ cái gối ôm vào bụng, lắc la lắc lư. Bà cười gật gật : - Em đi máy bay sang Liên Xô học đấy.
Hạnh phúc tràn ngập mắt bà. Bà hỗm em lên lòng. Hai tay bà nắm hai tay em. Vừa làm động tác kéo cưa lừa xẻ, bà vừa hát theo nhịp đón đẩy :
Chút cha chút chít Bán mít chợ đông Bán hồng chợ tây Bán mây chợ huyện Bán quyến chợ đŕo
Bán được chú nŕo Thì chịt cho chặt.
Trong nhà Hứng đang lộn xộn bỗng im bặt. Có lẽ họ tưởng bài hát đồng dao bà hát ấy cạnh khóe họ. Mặc, bà cứ hát. Ba mẹ con con mèo Mí thấy vui nhảy lên quẩn quanh bà và em.
Tây Ninh, ngày...
Bà kính mến và hai cháu thân thương.
Con là Quyên viết thư cho bà đây. Thưa bà, thấm thoắt thế là con đă xa bà gần hai năm trời rồi. Thật không ngờ thời gian xa cách lại dài như thế. Bởi vì hôm chia tay bà, con nghĩ công việc vào trong này săn sóc rồi đón nhŕ con ra, quá lắm cũng chỉ mất vài ba tháng là cùng. Thế mà cuối cùng, việc nọ lại đẻ ra việc kia, thời gian cứ trôi đi cho đến hôm nay, con vẫn chưa thể biết ngŕy nào mọi việc mới xong xuôi để con trở ra đất Bắc, về lại phường Ngọc Sinh sớm hôm bęn bà.
Bây giờ là tháng giêng. Trong này vẫn nóng ran và bụi lầm đất đỏ. Ngoŕi
ấy, cữ này mưa phùn giăng mờ trời đất ; mỗi sáng mở cửa nhěn ra, trắng lóa hơi sương, con nhớ mãi cái hơi ấm chiếc áo bông bà chần cho con mặc nhà hồi ấy, nhớ cả hơi mưa và mỗi khung cảnh sống bên bà. Bây giờ, mỗi sáng chắc bà vẫn khoác cái mảnh ni-lông đi lên khu đồi hoang chăm nom mấy luống ngải. Vŕ chiều chiều bà lại cặm cụi tưới bón mấy luống rau trước nhà. Cùng công việc triền miên cực nhọc là nuôi nấng, dạy dỗ hai đứa cháu nhỏ gặp cảnh không may, trong nghèo túng, đơn chiếc. Con cầu chúc bà mạnh khỏe mãi mãi. Con cầu chúc bà gặp muôn sự thuận lợi may mắn, qua khỏi mọi hoạn nạn, rủi ro.
Bà ơi, ở xa bà nhưng hình ảnh bà luôn luôn sống động trong tâm khảm con, như một động vięn, an ủi, khích lệ con. Bà là tấm gương soi mà qua đó con thấy hình bóng mình. Nghĩ đến bà, con lại thấy mình thêm sức mạnh
để
vượt qua mọi khổ ải, đớn đau. Bà
ạ,
không hiểu con kiếp trước có tội lỗi
gì mà trời hành con mãi thế. Cái số con sao mà khổ thế, bà ơi. Đã tưởng là thôi thì dẫu có không còn nguyên vẹn thì nhà con cũng vẫn sẽ được trở về với mái ấm gia đěnh, và con sẽ bằng tình yêu thương vợ chồng chung thủy san bằng những thiệt thòi mất mát của nhà con. Nào ngờ, tai nạn này chưa qua, tai họa kia lại tiếp nối. Con nhận được điện của nhŕ con nói rằng : con phải vào ngay để săn sóc nhŕ con trong lần mổ lại, nhưng vào tới nơi con mới biết là nhà con nói dối.
Cái chân của anh đă cắt. Vết thương ấy coi như đă xong. Nhưng, anh lại mắc một bệnh hiểm nghèo khác. Và các bác sĩ tây y đã khám nghiệm đi khám nghiệm lại, đă tìm hết cách chữa chạy, cuối cùng đành phải bó tay. Nhà con cũng biết vậy. Anh muốn con và cháu Lễ có mặt bên anh trong những ngày cuối cùng của anh ở cõi đời này. ại ! Con đã khóc bao đêm cho số phận chua xót của con. Sao con, nhà con, cũng như anh
Nguyên và những người khác nữa, phải chịu bao hy sinh, thiệt thòi, trong khi lại có những kẻ chuyên sống phởn phơ, vị kỷ trong bao điều ưu đăi cực kỳ vô lý. Đŕnh rằng bao giờ thì cũng phải có một số người chịu thiệt. Bao giờ thì cũng vẫn phải có những người lặn lội xông pha nơi trận mạc, ngày đêm tính mệnh như ngàn cân treo trên sợi tóc, hoặc chí ít là sống giữa muôn vàn khó khăn, thiếu thốn - lịch sử xã hội xưa nay bao giờ cũng có một lớp người cao cả như vậy. Nhưng, như thế thì những kẻ được số phận dành cho sự may mắn hơn họ phải biết điều và xứng đáng với ân huệ được hưởng chứ !
Chẳng có lẽ ai đă bị thiệt thòi thì cứ mãi mãi chịu thiệt thòi ? Chẳng có lẽ xương máu của sự hy sinh lại để nuôi dưỡng một bọn người đặc quyền - bọn cường hŕo, bóc lột mới nảy nòi từ các thói tật tham ô, cửa quyền, bóp nặn của cải của nhân dân ! Bà ơi, con đă khóc hết nước mắt. Con chẳng thiết
sống nữa. Nhưng có lẽ con còn chưa chết được vì còn những điều kỳ diệu níu giữ con, vì con còn có bà. Bà cho con sức mạnh, niềm tin. Từ cuộc đời bình dị tháng ngày của bà, bà nói với con rằng : dẫu có thế nào thì cũng cứ phải cứng cỏi gánh vác, chống trả, vì đã có một chân lý được đúc thŕnh vàng thoi : hết cơn bĩ cực sẽ đến tuần thái lai. Trong vận động của đời sống, điều vô lý sẽ bị chính ngay đời sống xóa bỏ. ừ thě chẳng bao giờ có thể đạt tới sự công bằng hoŕn toàn, nhưng không thể có chuyện cứ mãi mãi bất công, lộn xộn, bê bãi như bây giờ.
Bởi vì, bà ơi, vẫn còn muôn vàn điều bí ẩn ở cái cuộc đời hŕng ngày phô bày tưởng đã cũ mòn này. Y như trong cổ tích con vẫn dạy học trò của con, cuộc sống hôm nay vẫn có bụt, có phật, có tiên, bà ạ. Phật, bụt, tiên chính là bà đó, bà ơi ! Hỏi rằng số phận cháu Duy, cháu Thảm sẽ ra sao nếu các cháu ấy vừa mới chào đời đă vắng bà ? Chính con, con cũng đã gặp
bụt, gặp phật, bà ạ. May mắn cho con, vào lúc các bác sĩ tây y buông tay -sau này con biết thì ra không phải là do căn bệnh nan y mà là vì một nguyên cớ tầm thường hơn nhiều - tính mạng nhà con bị bỏ mặc thì con gặp một vị lang y vốn là sư bà, trụ trì tại một ngôi chùa nhỏ ở vùng cực nam Trung Bộ. Người nghe con kể bệnh tình của nhà con. Người bảo con phải đưa nhà con đến trị bệnh tại ngôi chùa của Người. Kỳ lạ ! Tiên dược hay sao mà nhà con mới uống có ba thang thuốc do chính tay Người sắc, cơn sốt vào các buổi chiều nấu nung cơ thể đã thuyên giảm hẳn. Con hồi hộp, nghẹn ngào quá. Khi con viết thư này cho bà, nhà con đã điều trị bằng thuốc của Người được hơn ba tháng. Nhŕ con đă dứt cơn sốt và mỗi bữa ăn được ba lưng, thấy ngon miệng. ại trời, thě ra có lẽ không phải là như người ta chẩn đoán rồi bỏ mặc. Bệnh có thể là hiểm đấy, nhưng không phải là vô phương. Chao ôi, như thế thì trong cuộc sống
thường ngày của chúng ta, trên những cảnh đời thô thiển, cục súc, lỗ mãng, còn có sự huyền diệu cao cả, phi thường - nó là tính chất cuộc sống, là chất men của cuộc sống, chính chúng nâng đỡ, cứu vớt những hẩm hiu, thua thiệt, ro rủi của chúng ta. Vŕ do đó, dẫu có thế nŕo thì niềm hy vọng, bông hoa tâm tưởng đẹp nhất, cũng vẫn tồn tại với con người, bà ạ.
Con hy vọng sớm trở về đất Bắc với bŕ. Con cũng đang dň tìm manh mối tin tức về anh Nguyên. Nhà con nói cách đây hai năm cňn gặp anh. Con có nghe nói có một anh trung úy lái xe bị thương nằm ở bệnh viện Thành phố Hồ Chí Minh, con sẽ tìm đến, bà nhé.
Phường ta giờ ra sao rồi hở bà ? Chủ tịch phường là ai ? Chẳng lẽ vẫn là ông Luông ? Các cụ trong tổ hưu còn cả chứ bà ? Cụ Hồn Nhiên, ông Vinh pháo vẫn bình thường ? Bao giờ thì lão Hứng mới bị vạch mặt là kẻ chiếm đoạt căn nhŕ của bà, và thời
buổi đięn đảo, thô lỗ nŕy chấm hết ? Cháu Duy của cô lên lớp bốn rồi chứ ? Cháu lớn từng nào rồi ? Cố học giỏi
để đền ơn bŕ, cháu nhé. Cô rất nhớ, rất thương em Thảm. Cô thơm hai má em Thảm hai cái rõ kêu. Bạn Lễ rất nhớ và gửi lời thăm hai bạn đấy.
Con Lê Ngọc Quyên
*
* *
Nghe xong lá thư của cô Quyên, cái Thảm ngẩng lên hỏi bà tôi : - Bà ơi, cô Quyên là cô nào hở bà ?
Bà tôi giải thích. Nó lại hỏi về thằng Lễ, con cô Quyên. Hỏi về ông Luông, hỏi : chủ tịch phường là cái gì ? Rồi nó hỏi :
"Anh Nguyên là anh nào mà cô ấy đi dò hỏi tin tức ?". Bà vội nắn :
- Bác Nguyên chứ. Bác Nguyên là bố anh Duy, là anh mẹ Quỳnh, là bác cái Thảm. Hiểu chưa ?
Nó gật đầu rồi leo lęn cái ghế đẩu, chỉ hěnh bố tôi ở những tấm ảnh dán trong khung kính treo trên tường. Con bé có tính ham hiểu biết. Đã hỏi cái gì là hỏi đến kỳ cùng. Hỏi hết bố tôi nó lại hỏi sang mẹ tôi. Thế là mẹ tôi đã bỏ tôi đi được hơn ba năm rồi. Thời gian khơi sâu vết thương vě càng lớn tôi càng hiểu, càng cảm được độ buồn
đ
au của câu chuyện.
Bà tôi cũng vậy. Bà vốn là người
rất có ý thức về dòng họ, con cái mình. Thành ra, việc mẹ tôi bỏ đi theo người lái xe và chuyện cô Quỳnh đưa đứa con ngoŕi giá thú về, là hai nỗi đau ê ẩm của đời bà, mặc dầu bà không bao giờ có ý hắt hủi cái Thảm, mà trái lại là khác. Những ngày qua, nỗi lo về tật bệnh của em gái tôi là nỗi lo sinh tử đã tạm thời đẩy ép nỗi đau ę ẩm đời người kia vŕo một góc kín tâm tư. Giờ đây, có những đęm tôi thấy bà nằm vắt tay lên trán, mắt chong chong cả đêm không ngủ. Có những lúc tôi thấy bà lặng đi trong thẫn thờ. Bà đã sáu
mươi tám tuổi. Đă gầy bà càng gầy. Tóc bà đã bạc hết và ngày nào còn một dải rậm dày, mỗi khi gội bồ kết xong bà quay vun vút như đuôi ngựa múa nay đă rụng, chỉ còn một lọn tóc nhỏ, ngắn ngủn. Chân tay bà chỉ còn là những lóng xương khô khỏng. Cắp rổ rau ngải từ khu đồi hoang về, bŕ phải nghỉ chân dọc đường, chứ không
đ
i được một mạch như trước.
Một hôm, bà bảo tôi lấy giấy bút,
theo bà đọc, viết cho chú Dũng tôi một lá thư, mở đầu bŕ đọc : Nay mẹ thấy trong người không cňn được khỏe như trước nữa, con ạ. Tôi viết mà ngòi bút run rẩy.
Trong khi ấy, cái Thảm đă là một bé gái trắng hồng, mũm mà mũm mĩm. Không ai có thể tin được mới một năm trước nó cňn còm nhom như con mèo
ố
m, thở chẳng ra hơi, suốt ngày nằm
ậ
p trên vai bà. Đến cô Đại Bŕng hàng
ngày qua lại, một hôm cũng kinh ngạc : Hôm qua, nghe cái Thảm nó
nói chuyện với bà, con cứ tưởng là đứa bé lên năm lên sáu nào cơ.
Bà cười bảo : ông Trời, bà mụ đền bù cho nó đấy.
Tất nhiên, bà tôi đã dành cho nó sự chăm sóc ưu tiên nhất. Nhưng, như thế cũng chẳng thấm vào đâu, nếu so với các nhà khác. Thành ra có thể nói, không kể phần nội tâm, tính tình, hiểu biết nó mang đậm dấu ấn của bà, còn sức vóc nó thì thật là sức vóc của tự nhiên ban tặng. Nó rất dễ nuôi. Cũng hơi khác đứa trẻ cùng lứa, nó chẳng đòi hỏi gì cả. Sáng nó ăn cơm nguội, rưới magi đỏ lňm. Trưa, chiều nó ăn cơm với dưa cŕ. Kẹo, bánh nó chẳng màng. Thịt, trứng nó kêu kinh lắm. Dưa cà mà hai má nó phinh phính, cổ tay, cổ chân có ngấn. Nó lớn từng ngày. Mà càng lớn trông càng hay.
Nó mập mạp, nhưng chắc lẳn và không lùn. Chân tay nó cân đối, những ngón tay búp măng rất xinh. Tóc nó cắt ngắn, đen tuyền, dŕy, như cái mũ len khuôn lấy gương mặt tròn căng có
đôi mắt lay láy vŕ cái mũi dọc dừa rất cao sang. Răng nó đều, trắng tinh như đường, trong khi bọn trẻ con cůng tuổi đều sún cả. Đặc biệt, chiếc răng cửa bęn khóe miệng trái của nó hơi thụt vào một tí, trông như mọc lẫy. Đó là cái nét riêng của mẹ nó. Cũng không phải nó chỉ giống mẹ ở cái răng cửa ấy. Bóng hěnh mẹ nó phảng phất ở khuôn mặt, cái chớp mắt, ánh cười, thần thái trong mỗi cử chỉ của nó. Đến nỗi một hôm bŕ tôi lụi hụi lục từ ngăn kéo bŕn ra một tấm ảnh mẹ nó hồi trạc tuổi nó, rồi gọi tôi lại, tặc lưỡi : "Thật y hệt hai chị em chưa !". Cái Thảm giống mẹ nó như đúc. Đó lŕ điều an ủi vô cůng lớn lao mà thiên nhiên đã ban tặng bà tôi và cô Quỳnh ; điều này, lớn lên hơn, tôi mới thật hiểu.
Có lẽ cái Thảm còn giống mẹ nó cả cái tính lí láu luôn miệng và nhanh nhảu trong các công việc. Nó nhập tâm rất nhanh những câu ca dao, tục ngữ bà tôi hay nói. Hay hỏi, lắm lý sự và rất hăng hái tham gia công việc nội
trợ gia đěnh. Dần dần nó trở thành trợ thủ đắc lực của bà tôi. Nó nhặt rau tanh tách, rất gọn. Biết vo gạo nữa, lại tinh mắt nhìn được cả hạt sạn trắng. Bị cua cắp lần đầu nó sợ, nhưng nó không khóc.
Nó thích chơi trò chơi lắm. Nối những chiếc ghế con lại khi thì nó gọi là tàu hỏa chạy xình xịch, khi thì coi đó là cầu trượt. Chơi đồ hàng, nó bắt tôi đóng vai khách mua, khách ăn phở vŕ gọi tôi là bác. Chơi tam cúc với nó, nó cứ luôn mồm hỏi : tượng điều được sĩ đen hay sĩ đen được tượng điều. Tôi chán, nó nịnh : anh được em, em cho anh đét tay em nŕo. Hoặc : Em không ăn gian đâu anh Duy, anh Việt. Việt rất chiều nó, hay chơi bài với nó. Nó rủ bà tôi chơi bắt dây. Nó bắt rất khéo, được cả hình chim, hình cá.
Nó thích nhất chơi trò đi trốn. Buổi tối, nhà lão Hứng có ti-vi, lão bật lên xem một mình, vì người đàn bà mặt cú
đă
bỏ lão. Nhà có mỗi cái loa, tôi tắt
đ
i để học bŕi. Trên giường, bà tung cái
chăn. Cái Thảm rúc vŕo trong khăn, kęu ngàn ngạt : "Bà ơi bà bảo : ơ cái Thảm nó đâu rồi ý nhỉ, đi bŕ !". Hai bà cháu đùa vui, một lúc rồi nó ngồi dậy duỗi chân song song với chân bà, chơi nu na nu nống, hoặc gõ khẽ vào đầu chơi túng mủng tùng xèng. Lát sau, ngáp dài một cái là nó tụt xuống giường, đi tiểu. Chẳng bao giờ nó đái dầm cả, kể cả những khi nó ốm đau. Bŕ bảo : "Con cháu nhà này đứa nào cũng quen sạch sẽ từ nhỏ".
Nó với bà như hình với bóng. Nó lón chón theo bà đi dự các cuộc họp dân phố, tổ hưu. Nó ngồi nhặt sạn gạo với bà. Xỏ kim cho bà. Bắt chấy, nhổ tóc sâu cho bà. Nhất là trò chuyện với bà. Có bao nhiêu chuyện bà kể lại cho nó nghe hết. Bà kể ngày bà lấy ông, bà mới hai mươi tuổi, thách cưới tám mươi đồng. Lấy nhau rồi, ông đă là chiến sĩ cộng sản, ông mới dạy bà hai mươi tư chữ cái. Rồi bà mượn sách truyện Tống Trân-Cúc Hoa, Lục Vân Tiên, Kim Vân Kiều về, cứ vừa đọc vừa
tập đánh vần, nhận mặt chữ. Bŕ kể có lần bà vào chùa xóc thẻ đưa ông thầy số đoán. ạng thầy số xem thẻ, nói :
"Cô là cô tiên ở trên thiên đình đánh vỡ cái ly ngọc quý nên bị vua cha đầy xuống trần gian". Nó giương mắt :
- Lúc ấy cháu ở đâu, hở bŕ ?
- Đến mẹ mŕy còn chưa có nữa là mày.
- Thế là thế nào, hở bà ?
- à, là bởi vì bà với ông còn bận phải tranh đấu với bọn đế quốc, nęn chưa đẻ được mẹ cháu.
Nó cười hì, kêu : Thế sao bà không
đẻ
sớm để cháu giúp bŕ.
Nó hay chuyện lắm. Đắp chăn đi
ngủ rồi nó còn lục xục chán.
- Bà ơi, bạn cháu chúng nó bảo : cháu toàn ăn cơm nguội bà ạ. Trưa chiều cháu ăn cơm nóng chứ, bà nhỉ ?
- ừ.
- Bà ơi, nhà mình ăn cơm không giàu, bà nhỉ !
- Sao mà không giàu ?
- Bạn cháu bảo : nhà đằng ấy bữa nào cũng chỉ cà.
- Cơm cà là nhà có phúc, cháu ạ.
Bà thiu thiu. Nó lại lay tay bà : - Bà ơi, cháu đố bà, tại sao hai mắt, hai tai mà lại chỉ có một mồm ?
- Bà không biết.
- Tại vì hai mồm thì chóng đói lắm, bà ạ.
Tôi đang lŕm toán, đang say mę mà cũng phải dừng lại, bật cười vì cách giải thích rất ngộ nghĩnh và thông minh của nó. Thấy tôi cười, nó nghển lên :
- Có đúng không, anh Duy ?
- Đúng rồi, nhất lŕ cái Thảm mà hai mồm thì nó nói suốt đęm mất.
Nó cười, quay lại với bà :
- Bà ơi, tại sao ngáp lại chảy nước mắt, hả bà ?
- Bà không biết.
- Bà này, bà có biết : nhà kẻ cắp nó ở đâu không ?
Câu hỏi của nó làm tôi giật mình. Ai có thể có nổi một câu thắc mắc như
thế, ngoài nó. Tôi còn chưa biết trả lời nó thế nào vì bà bảo nó hỏi tôi, thì lão Hứng ở buồng trong nẹt to một tiếng :
- Cứ như bà cụ non. Ngủ đi !
Lão trạnh lòng hay giật mình ? Tôi bấm chân cái Thảm. Nó biết ý, nằm im. Lát sau, đã tưởng nó ngủ. Con mèo Mí lò dò bước vào dèm chăn cạnh nó, tìm chỗ ấm. Nó mở chăn cho con mèo chui vào. Con mèo Mí mấy hôm nay nhớ con nó vì bà đem hai con nó tặng ông Vinh một, cụ Hồn Nhiên một. Cái Thảm thương con mèo Mí lắm.
- Bà ơi, cá ăn giun, mèo lại ăn cá, bà ạ ? Tại sao nó lại thích ăn cá thế bà ?
- Bà không biết.
- Bà ạ, hôm qua con mèo Mí nhà mình có khạc một con gì be bé ở dưới gầm giường, bà ạ.
- Con cóc đấy.
-
à, con cóc là cậu ông giời, bà nhỉ. Cháu kể chuyện Cóc kiện trời cho bà nghe nhé.
- Thôi, để bŕ ngủ, Thảm ! - Tôi nhắc nó. Nó giụi mặt vào má bà, rồi ngủ.
*
* *
Cái Thảm lớn khôn từng ngày. Nó nhớ rất dai. Nó làu làu những chuyện
Cóc kiện trời, Tấm Cám, Thạch Sanh, Chàng Sọ Dừa... Nó thích nhất chuyện Chàng Sọ Dừa. Nhưng thắc mắc : anh Sọ Dừa tròn lông lốc thế làm sao ngồi lên lưng trâu được, mà đàn trâu đông những ba mươi vạn con. Nó thích nhất đoạn : công chúa ba, tức là vợ anh Sọ Dừa, bị hai chị ghen ghét đẩy xuống biển, lọt vào bụng cá, nhớ lời chồng lấy dao rạch bụng cá, lên hoang đảo, hai quả trứng nở thành hai con gà, cất tiếng gáy : "O ó o... phải thuyền quan Trạng đón cô tôi về". Mấy hôm nó làm tôi
ngạc nhiên vì bỗng dưng nó bảo : bố anh Duy là chàng Sọ Dừa đấy. Bố anh đang lái xe ô-tô pim pim thě nghe tiếng gà gáy, thế là tìm được lối về nhà.
Nó theo tôi mỗi sớm tập thể dục, rồi theo bà lên khu đồi hoang trồng ngải cứu, lúc về chẳng những không bắt cõng, lại còn hăm hở đeo thęm bó củi khô trên lưng nữa. Da thịt nó mỗi ngày một nình nịch.
Một hôm, cái Thảm ở nhà một mình. Nhà trong, lão Hứng cũng đi làm nên nó khóa cửa, ở ngoài sân thái rau cho gà ăn xong, nó chơi lò cò một mình. Chơi lò cò chán nó lại chơi ô ăn quan, cũng một mình. Mấy đứa bạn đến rủ đi ra hồ bắt cá, nó nhất định không đi. vě : "Tớ đă hứa với bà tớ là
ở
nhà trông nhà rồi".
Lát sau có bà lão ăn mày đến ăn
xin. Vét được bát cơm nguội, nó bưng ra cho bŕ lão, lại hỏi : - Cụ có ăn ma-gi không, cháu rưới cho.
Con Vành Khuyên đứng ở sân nhà mình, nhìn sang, trề môi :
- Rõ... sĩ quá đi mất !
Bà lão đổ bát cơm vào bị, nói : - Cám ơn cháu.
Nó đáp :
- Mai bà đến cháu rang cho bà. Bát cơm rang sàng cơm thổi, bà ạ. Bà cháu bảo thế.
Con Vành Khuyên càng như bị chọc tức, thưỡi mặt :
- Ra cái điều ta đây lắm, đồ chíp hôi !
Bà lão ăn mày lọ dọ sang nhà cái Vành Khuyên. Con này đóng sập cổng sắt, dậm dọa :
- Cụ không đi, tôi thả chó ra bây giờ.
Cái Thảm leo bờ rào, gọi bà lão : - Bà ơi, ứ thèm xin nhà nó. Nhà nó giàu nhưng ki bo lắm, bà ạ !
Bà lão ăn mày đi. Con Vành Khuyên khoằm khoằm cái mặt bước sang nhà tôi, đứng lại giữa sân, hất
hàm vào cái Thảm vừa ở cạnh cái chậu rửa bát đứng lên : - Thế nào, mày vừa nói cái gì đấy, con đĩ non ?
Cái Thảm đứng thế thủ, tay phải nắm lại. Nhưng nghe con kia hoạnh một lần nữa, nó liền đối lại ngay :
- Chị lớn hơn tôi, chị không được nói thế !
Con Vành Khuyên tức khí, sấn lại :
- Được rồi, thế mŕy muốn tao gọi mày là gì ? Con bà cô nhé !
Nói đoạn, con nŕy bước nhanh tới, giơ tay định túm tóc em tôi. Nhưng, thật bất ngờ, đứa con gái lớn cậy sức tưởng có thể ăn hiếp đứa trẻ nhỏ, vừa định giở trň lấy thịt đč người thì bỗng nảy bật người lên như điện giật, rồi cuống cuồng quay đầu, đưa tay ôm mặt cút thẳng về nhŕ với tiếng kêu thảm thiết :
ối giời ơi, nó làm mù mắt tôi rồi !
Hôm đó bán được ngải, lại mới lĩnh lương hưu vŕ tiền lãi tiết kiệm, bà đổi
bún, mua thịt nướng chả. Thịt ba chỉ thái ngâm nước hàng, ướp hành, nướng thơm ngạt mũi. Khi ăn bŕ chia cho mỗi người một gắp. Lại mỗi người một bát nước chấm bà pha rất vừa. Cái Thảm thích lắm. †n một hồi no căng bụng nó mới thỏ thẻ :
- Bà ạ, hôm nay cái Vành Khuyên suýt bị cháu làm cho mù mắt.
Bà lo lắng hỏi. Nó kể lại. Thì ra trong tay nó lúc đó là cái giẻ rửa bát sũng nước, nó đã bóp và vẩy vào mặt con Vành Khuyên khi con nọ định xông tới và hành hung nó. Bị bất ngờ, con Vành Khuyên thần hồn nát thần tính, tưởng là a-xít cũng nên.
Bà cười hà hà.
- Ngộ nhỡ nó biết là nước lã, nó quay lại nó đánh thì làm sao ?
- Cháu có cái gậy ở trong bếp rồi.
- Ra vậy ! Mẹ mày xưa cũng thế.
Chẳng ai bắt nạt được.
- Bà cũng thế !
Bà nhướng hai vệt mày, lạ lẫm và sung sướng :
- Mày chưa đẻ biết gì mà bảo : bà cũng thế !
Cái Thảm im. Bà sẻ thêm chả cho nó. Bảo nó ăn kèm với rau sống. Nó phồng miệng nhai rồi phán :
- Bà nấu ăn ngon nhất !
Bà cười :
- Như con mẹ hoẹt chưa ! Thế nào mà bảo là ngon nhất ?
Nó vừa nhai vừa giải thích. Bà rất khéo bày. Không phải chỉ là bữa nay đâu. Bữa thường ngày nào cũng vài ba món. Tí tép khô. ít muối vừng. Đĩa dưa. Vài quả cà. Bát rau xào. Lại vài ngọn kinh giới. †n món này chán, lại có món kia, nên ngon miệng.
Tôi chịu nó là tinh. Nó chẳng để ý đến lời khen của tôi, nói sang mấy món bŕ nấu nó thích nhất. Rồi bỗng đặt bát xuống, nó phụng phịu :
- Nhưng mà ở đây, chán bỏ xừ đi ấy.
- Sao ? Lại sợ cái Vành Khuyên, hả ?
Tôi ướm. Nó lắc đầu :
- Ngày nào cũng dẫn chó đến ! Em ghét lắm !
*
* *
Chúng tôi sống chẳng thoải mái chút nào. Lão Hứng, kẻ công nhiên chiếm đoạt gần hết căn nhŕ của tôi, được phe cánh hůn hạp và ông Luông bảo trợ ngày càng nhâng nháo giở đủ các trò bỉ tiện ; tôi và bà tôi đã nấu nung bao ấm ức, giờ lại đến nỗi căm ghét của em gái tôi.
Nghề kinh doanh chó giống thô bỉ của lão, tư cách lão, lời ăn tiếng nói và các quan hệ mờ ám, bẩn thỉu của lão đã khiến nhiều lúc bà tôi không chịu nổi, phải lên tiếng phản kháng thẳng thừng hoặc bóng gió xa xôi. Nhưng, đâu phải chỉ có thế. Cái con người mặt ngựa, tự xưng lŕ người có học, con ông đồ nŕy, liên tục giở các
trò bần tiện với người hàng xóm gần kề của mình. Lão cắt điện của nhà tôi, để tôi không có ánh sáng học bài. Lão buộc chó Jăng ngay sát giường tôi nằm. Lão để đồ đạc lấn cả ra buồng nhŕ tôi. Chó khách đến, lăo để chúng lông nhông ở trước cửa nhŕ tôi, khiến nhiều hôm em Thảm tôi sợ phải bỏ ra đường. Bạn bč lão cùng một giuộc như lão. Có bận họ còn chơi xóc đĩa, chơi bŕi ăn tiền. Tiền tięu như rác nhưng bọn này tham vặt. Nhà tôi mất cắp luôn, khi cái khăn mặt, lúc bánh xà phòng.
Trong sự xô bồ hỗn độn ấy, ông Luông có vẻ lŕ một nhân vật nghiêm chỉnh. Nhưng, ông đến là cùng Hứng thầm thầm thì thì, mắt la mày lét, khiến chúng tôi có cảm giác mình là đối tượng để họ bŕn bạc hãm hại.
Hứng có âm mưu hại chúng tôi ? Có. Nhưng lão mặt ngựa này gian hiểm, nên lão có cả một kế hoạch tỉ mỉ. Và lão đã từng bước thực hiện. Lão sẽ làm chúng tôi, cả đến cái Thảm,
bực tức và chán nản. Chỉ khi ấy lão mới xuất hiện và đưa chúng tôi vào tròng.
Hôm ấy, chỉ có bà tôi và cái Thảm ở nhà. Đang giờ đi lŕm, bỗng dưng lão từ xí nghiệp đi xe máy về. Bước vào nhà, lão nhe hàm răng mái hiên, cười bắt chuyện rất thân thiện với bà tôi :
- Thế nào, hai bà cháu có chuyện gì mà vui vẻ thế ?
Bà tôi đang chải đầu, tết tóc cho cái Thảm, běnh thản :

[eubia]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

- Bà cháu tôi lúc nào mà chẳng vậy.
-
à, tôi thấy cụ và cháu cười nên...
- Ra ông cũng biết đo lňng người đấy. Nhưng mŕ dò sông dò biển, dò nguồn. Biết sao được bụng lái buôn mà dò...
Hứng lên giọng :
- Sách có nói : Vui là từ tâm. Mà không vui cũng là từ tâm. Đem cái ác buộc cho người khác, đem cái lo buộc vŕo mình làm gì cho nó khổ !
- Thì đêm đêm rủ rỉ rù rì ; tiếng nặng bằng bấc, tiếng thì bằng bông, tôi sợ người ta bàn mưu tính kế với nhau, rồi không chừng sau khi bị kiểm điểm ở tổ hưu, lại chường mặt với bà con dân phố không biết chừng.
Hứng ngả người, cười đầy vẻ chủ động :
- Làm gì có chuyện như hồi xưa nữa, hả cụ ! Thời ấy ta còn mao ít lắm. Chứ bây giờ bung ra, hoàn toàn khác xưa rồi. Bây giờ tự do ! Cả kinh tế, cũng tự do. Ai làm giàu được đến đâu, mặc sức. Đấy, xưa thě cấm chợ, ngăn sông. Giờ thì phường ta cũng lập chợ. Cụ vẫn đi chợ phường ta đấy chứ.
Chẳng đợi bŕ tôi mời ngồi, lão ngồi thụp ngay xuống, trên thế ngồi xổm, kềnh kệnh cái cặp bên sườn, nói tiếp :
- Như cháu bây giờ, ngoài công việc ở xí nghiệp ra, có thể kinh doanh đủ các thứ. Ví dụ, nếu có vốn, cháu có thể mở một xưởng nấu xŕ phòng. Việc này, phường sẽ tham gia đầu tư. Đấy, cái mŕ cụ gọi là đêm qua rủ rỉ rù
rì thực chất nó là vậy. Sách có chữ : quân tử đãi thời mà cụ. Còn về cụ, cháu và anh Luông bàn kỹ rồi. Gia đěnh ta là gia đình cách mạng. Xã hội phải có trách nhiệm với cụ và các cháu nhỏ. Để nhếch nhác quá là không có được ! Cho nên anh Luông cháu định là... sẽ cấp cho cụ một cái đăng ký kinh doanh, một chỗ ngồi ở khu chợ phường mới thŕnh lập. Buôn bán ở đâu, ở ăn luôn ở đó, cũng lŕ một sự tiện lợi, cụ ạ.
- à ra là vậy !
- Anh Luông rất có thiện ý, cụ ạ !
- Nghĩa là chưa xong cuộc rượu lại bày trò chơi !
Hứng nhấp nhổm, nhăn nhăn trán :
- Cụ nói thế nghĩa là thế nào ?
- Nghĩa là rằng : ông thầy ăn một, bà cốt ăn hai, còn cái thủ, cái tai thì đem biếu chú. Để chú, khi vui nước nước non non. Khi buồn thě giở quân son bài ngà, chứ gì.
Thôi thế là bà tôi đã biết tỏng mưu mô của lão rồi. Biết là ngón bịp lộ tẩy. Hứng đứng dậy, chờm môi qua hŕm răng vổ, chíp chíp mấy tiếng rồi giở mặt :
- Cụ đă già lừa ưa nặng thế thì tôi nói thẳng nhé. Cụ ở cùng căn hộ với tôi dứt khoát là không được. Tục ngữ đă từng có câu : sống mỗi người mỗi nhà.
- ạ hay ! ạng nói thế mà nghe được. Nhà là nhà của tôi. Bỗng dưng ông ở đâu đến chấp chiếm. Rồi rủ rę người này người nọ đến ở chung đụng, lŕm đủ chuyện xấu xa, dầm dề...
Biết là ở thế bất lợi và sợ bà tôi tố cáo, Hứng lại vội đổi nét mặt, ngắt lời bà tôi : - Thôi, thôi cụ ơi. Chuyện gì đã qua rồi thì thôi, không bới lại nữa. Cháu đề nghị với cụ một giải pháp có lợi cho cả đôi bęn đây.
Bà tôi im lặng. Hứng liếm môi : - Thế này, cháu sẽ chịu thiệt, cháu bỏ tiền mua cho cụ một căn nhà ở khu
chợ. Cụ và hai cháu ra đấy vừa lŕ có chỗ ở riêng biệt, vừa có chỗ mở cửa hàng để có thêm đồng ra đồng vŕo.
Cái Thảm đứng dậy, tự chải lấy đầu.
Bà tôi cũng đứng dậy, nhìn cái mặt đuồn đuỗn vừa gian xảo, vừa đę tiện của Hứng, nhẹ nhàng :
- ạng Hứng ạ, ông hay nói văn sách. Vậy ông có biết câu nŕy không :
Hưởng lộc như ôm cọp ngủ ? Tôi sợ là có đứa nó xui dại ông, rồi có ngày bợm già mắc bẫy cò ke đấy. Tôi còn hai thằng con trai một đứa con gái, rồi dâu, rồi rể nữa. Trước sau rồi thế nào chúng cũng trở về. Tan rồi hợp. Loạn rồi yên. Cái lẽ đời xưa nay vẫn vậy, ông ạ.
*
* *
Rồi sẽ trở về sống đầm ấm dưới mái nhŕ này những người con trai, con gái, con dâu, con rể của bà. ấy là ước vọng, là niềm tin của bà. ấy là kết thúc của câu chuyện cổ tích, là đinh ninh
ghi tạc của bao kẻ còn đang trong khốn quẫn, cách trở.
Nhưng, những chàng Sọ Dừa, sau bao năm đằng đẵng cách xa, đến năm nŕo, tháng nào thì sẽ trở về đoàn tụ sum vầy ?
Ngày về không hẹn đã trở nên nỗi phấp phỏng thường xuyên đập nhịp. Thi thoảng tôi lại nghe thấy nỗi mong đợi cồn lęn dồn dập, khi bỗng nhiên đàn chó trong khu tôi ở lại rộ lên tiếng sủa a dua a tòng. Nhất là từ ngày phường tôi lập chợ, số chó được nuôi trong các gia đěnh giàu có ở xóm Tây này tăng vọt. Vừa là bảo đảm an ninh, vừa là sinh lợi. Người ta bảo vậy. Nhà ông Luông có một con chó lài to kệu và sáu bảy con lít nhít lấy giống từ con Jăng nhà Hứng. Nhà hai chị em cái Vàng Anh - chúng đã gạt mẹ chúng khỏi danh sách những người sở hữu của cải - nuôi hai chó, một béc-giê, một phốc.
Thôi thì cứ là loạn xà ngầu lên mỗi sớm hửng, mỗi chiều sầm, là lúc lũ chó
gần như được đồng loạt bứt khỏi xích, dông ra đường, tự do phóng uế vŕ chạy nhảy cho đỡ cuồng cẳng. Ki-ki, Tô-tô, Giôn, Ních, Vằn, Vện... Tên tây, tên ta, đủ loại hình sắc, da lông. Càng lộn xộn, nhốn nháo hơn khi chúng mở mồm. Quả là những con khuyển hết sức mẫn cán, chỉ cần thoáng hơi khách lạ là y như rằng chúng biểu lộ ngay thái độ thù địch. Chúng gây nên một cuộc náo động vô lý, vào bất kể lúc nào. Nhà ông Luông ở đầu gió, hễ con lài nhà ông hắt hơi đánh xịch là cuộc hưởng ứng của lũ chó bùng nổ dây chuyền.
Khách ở xa đến được chúng đón tiếp mới thịnh těnh làm sao !
Nhưng trưa ấy thì im ắng quá. Cái nắng lim dim. Con mèo Mí ngủ trên giàn mướp mới xanh lá. Thoảng hương ngải cứu từ khu đồi hoang tràn về theo mỗi đợt gió. Con chuồn chuồn ngô cụp cánh chốc chốc lại lúc lắc cái đầu bi ve. Nó đang ở trong tầm mắt quan sát của cái Thảm. Chốc chốc nó lại cảnh
giác, bay vút lên. Bóng nó in chập chờn trên nền nắng càng trưa càng đậm vàng.
Tất cả đang bằng lặng như thường ta chẳng hề để tâm, thě tôi bỗng thấy tiếng đánh hơi của con chó nhŕ ông Luông. Tôi đă chờ đợi những âm thanh hằn học, gây sự của lũ bốn chân này. Nhưng kỳ lạ, tuyệt không một tiếng chó sủa. Chỉ có tiếng chân chúng dồn gấp tạo thành một vệt âm thanh dài dặc trốn chạy. Và vùng đất bị hong nắng vẩn lên một cuộn bụi mờ vì chân chó khua động. Tiếng động tan loăng dần. Vẫn không một con chó nào nho nhe nhóc nhách. Chúng bị mắc rọ mõm cả ? Hay bị một sức mạnh vô hình nào khống chế khiến miệng mở đấy mà chúng không tài nào phát nổi một tiếng kêu. Đã vậy, chúng lại có vẻ khiếp đảm, cuống quýt thế nào. Tôi thấy rõ điều đó ở hai con chó nhà cái Vàng Anh. Như bị một lực lượng thần bí nào
đó đe dọa, cả hai con ngŕy thường hung hăng lŕ vậy mà lúc này bỗng cụp
tai, quặp đuôi, cuống cuồng quay đầu bỏ chạy, hồn xięu phách lạc đến mức đâm bổ vŕo sân nhà tôi, rồi sau đó biết là nhầm mới lấm lét lủi ra, miệng hực hực tức tối, đầy vẻ bất lực, yếu hèn.
Đường phố vắng tanh bóng chó. Chó nhŕ nào tọt hết vào nhà ấy. Chí khí và tính hung dữ chó rừng biến sạch, chúng tìm các gậm giường kín đáo chui vào và nằm quay đầu ra, rên
ư
ử, chưa hết cơn kinh hoàng.
Hẳn là đã xảy ra một hiện tượng
bất thường : lũ chó đă đối mặt vŕ thua chạy trước một đối thủ quá ư cao cường, có sức áp đảo ghę gớm.
Cái gì đã xảy ra ? Con vật nào, con người nào đã xuất hiện với tư cách là đối thủ cao cường, có sức mạnh phi thường như vậy ?
Tôi xác định ngay đó lŕ một con người. Vì sự im vắng thăm thẳm của buổi trưa đă cho tôi nghe thấy rõ mồn một tiếng những bước chân bước gấp gáp từ phía xa vọng về. Đó lŕ bước đi
của một đôi giŕy địa chất cao cổ, đế cao su, cỡ bốn mươi hai to đůng. Đôi chân nện tręn mặt đất như tiếng vồ đập, nhưng lại thoăn thoắt khiến hai ống quần bắt nắng bỏng rát chạm nhau lạt xạt. ại, cũng lại cái quần cỡ đại ! Cũng lại cái áo mŕu cỏ úa bộ đội cỡ đại, với hai ống tay buông để che nắng. Cái nắng cuối xuân chớm hč cũng xối lửa ra trò vào một khuôn mặt đàn ông trẻ và trần trụi nọ.
Đó lŕ một gương mặt đă được bŕo giũa qua nắng, gió, hết vẻ thô nhám, chỉ còn lại nét tinh anh chọn lọc ngời ngời trên hai con mắt sáng quắc, cái gò mũi ngay thẳng, chính trực và cái miệng gạch một nét ngang bằng kiên nghị. Không nhìn thấy cằm vì lớp mồ hôi rịn ra xóa mờ ranh giới, cũng vì cái cổ lớn bằng khuôn mặt, tròn chắc như một ống trụ đồng.
Người nọ toát ra cái uy lực đến lạ. Tới đâu, mắt ông lia sang hai bęn, lập tức ở đó im phắc vŕ sạch quang bóng chó. Nhưng, bước chân ông chậm dần.
Tới căn hộ nhŕ tôi, ông đứng lại nhěn trái nhìn phải như soát lại trí nhớ, giật cái khăn đeo ở cổ lau mặt, rồi đi thẳng vŕo sân nhà tôi.
Vứt cái ba-lô lộn trái đựng quần áo xuống đất, người nọ bước một bước lęn hiên. Lũ chó trong xóm bấy giờ mới bộc lộ đầy tính chất đę hèn của chúng là chó cậy gần nhà, và dường như đă thoát ra được cái vňng khống chế vô hình, mới bắt đầu sủa nhanh nhanh mấy tiếng để trút nỗi căm hận do phải nuốt nhịn bấy lâu. Không để ý đến tiếng sủa của lũ chó, người nọ bước vŕo nhà, chăm chắm nhìn tôi rồi đưa mắt sang cái Thảm, và cất lên một tiếng reo bồng bột tràn ngập cả căn buồng : - Cháu Duy ! Còn.. con mẹ Quỳnh đây, hả ?
Tôi ngỡ ngàng, rụt rè :
- Nó tên là Thảm !
- ại chao ! Cháu tôi xinh xẻo thế này mà sao cái tên nghe buồn thế ! Không nhận ra chú à ? Chú Dũng đây.
Bế thốc cái Thảm lên, chú Dũng giụi cái đầu tóc xoăn đen bóng như bị lửa hun vŕo bụng nó. Cái Thảm cười khanh khách.
Mối quan hệ máu mủ ruột rà đã được tôi cảm nhận ngay từ khi chú Dũng bước vào nhà, chạm ánh mắt vào tôi. Còn cái Thảm, tôi không ngờ, nó cũng tinh nhạy thế. Nó trụt xuống, ôm cổ chú, hôn chút chút vào má chú. Rồi ngoảnh ra cửa, nó gọi váng : Bà ơi, chú Dũng chú ý về ! Ngoài sân, chẳng có ai. Bà tôi đi chợ bán ngải và mua thức ăn. Buồng trong cũng vắng. Mấy hôm nay, lão Hứng đi công tác, con Jăng cũng không có nhŕ. Lối vào buồng nhà lão và xuống khu phụ, như thường khi mỗi lúc lão đi vắng, buộc hai thanh gỗ chéo nhau chắn lại.
Nhưng chúng tôi chẳng phải chờ đợi lâu. Chú Dũng tôi vừa uống hết chai nước lọc, tôi đă thấy bà tôi đánh tiếng ở ngoài cổng : - Duy ơi, Thảm ơi, có bận gì không mà sao bà sốt ruột thế !
Con chuồn chuồn ngô rời sợi dây thép bay rập rờn. Con mèo Mí nhảy xuống sân, chun mình, vươn vai đón bà tôi bằng một tiếng mieo... kéo dài nũng nịu.
Cái Thảm tót lên giường, tung tấm chăn đơn, rối rít :
- Chú Dũng, chú trốn bà đi !
Chú tôi chiều nó nằm xoài xuống giường, để nó phủ lên mình tấm chăn vải. Xong đâu đấy, nó nhảy xuống đất, chạy ra cửa, toe toét :
- Bà ơi, không phải chú Dũng chú
ý
về đâu.
Bà tôi đã nhìn thấy cái thân hình
người con trai út của mình, nhất là đôi cẳng chân to sều thò ra ngoài giường, ghìm cái cười trước câu nói ngây thơ của cái Thảm, giả đò ngơ ngơ hai con mắt :
- Quái, rõ ràng từ xa bà nhìn thấy có một chú bộ đội cao lớn rẽ vŕo nhà mình cơ mà. Hay là chú ấy vào không thấy đứa nào ở nhà nên bỏ đi rồi.
Tưởng bà mắc lừa thật, cái Thảm cúi xuống lật cái chăn phủ người chú Dũng, cười nắc nẻ :
- Cháu giấu chú Dũng ở đây kia mŕ bà !
Chú tôi bật người lên, đứng thẳng trong một thế võ phòng vệ, rồi thả lỏng toàn thân, cất tiếng cười ha ha. Bà tôi tít hai con mắt bạc :
- Chú cháu nhà bay đi đánh lừa thięn hạ được đấy. Hčn nào, bà đi chợ mà vấp liền mấy cái. Nhưng, không hiểu trời đất xui thế nŕo mà mua được con cá chép rẻ quá. Thế là chú cháu nhà bay được bữa canh dấm cá rồi.
Cái Thảm láu táu :
- Chú Dũng ơi, cháu biết chẻ rau rồi cơ. Cháu chẻ rau cho chú ăn với canh cá dấm bŕ nấu nhé.
*
* *
Hóa ra cởi trần trông chú Dũng còn to con hơn cả khi chú đóng bộ quân phục. Hai bả vai hình như không bị
vướng áo, tha hồ căng doăng hết sức. Hai bắp tay chú căng ních, không bấu vẫn nổi con chuột. Gň ngực chú nở phồng, nhưng hai sườn chú vát dần xuống dưới. Bụng chú bé tí, lép kẹp, ăn rồi cũng như chưa ăn, nổi múi. Đặc biệt lŕ da chú, từ ngực bụng đến chân tay đều như lŕ vừa được phơi nắng, vừa được tẩm mật. Sức vóc thế, nhưng khi chú ngồi bệt dưới đất, lưng ngả vŕo thành giường, đôi chân nhẵn nhụi duỗi song song, trò chuyện với chúng tôi thì trông lại rất gọn và hiền hiền.
Bà tôi mừng lắm. Hai con mắt bà cứ đọng lại rồi lướt đi lướt lại tręn da thịt chú như sờ nắn, xoa vuốt :
- Thế anh đi những đâu mŕ mẹ, cháu viết thư, cấm có giả nhời là thế nào ?
Chú cười hì hì :
- Con đi khắp nơi. Vŕo nam. Ra bắc. Sang đông, sang tây. Lęn rừng. Xuống biển.
- Thế vẫn ở địa chất như ?
- ở địa chất được ba năm thě con
đ
i bộ đội đặc công :
- Chú ở bộ đội đặc công ?
Tôi reo. Chú tôi gật :
- ở bộ đội đặc công đánh giặc được
ba năm, bị yếu sức, con lại xin về đoŕn địa chất. Lại đi těm sắt. Bây giờ, con được tręn cho đi học đại học.
Bà tôi cúi xuống rá gạo đang nhặt sạn, chớp chớp mắt. Những xúc động dồn nén từ năy đến giờ đă tràn đầy. Mắt bà nhòe mờ. Bà vạch túi, lấy cái khăn tay chấm đuôi mắt, rồi trách yęu chú tôi : - Thế mà cứ biền biệt. Con giai nhà này đứa nào cũng giống đứa nào. Y như bố chúng mày hồi xưa. Cấm có chịu thư từ tin tức gì. Người ta ở nhà héo hon, lo lắng thế nào, có biết cho người ta đâu !
Chú tôi cười khì, với tay lấy cái áo, móc bao thuốc lá : - Mẹ rõ lẩn thẩn. Con không giống bố thì giống ai. Anh em không giống
nhau thì giống ai. Mà có gì mà phải lo ! Chết thế quái nào được mà sợ !
- Chỉ nói trạng ! Thế có nhận được thư mẹ, thư cháu Duy nó viết không ?
- Con nhận được cả. Nhưng ở chiến trường, di động, không lŕm sao viết trả lời được.
Bà tôi đập tay vào rá gạo, ngẩng lên :
- Hồi này lại ăn thuốc lá à ?
Cái Thảm đang chăm chú chẻ rau, lườm bŕ một cái rõ dài : - Hút thuốc lá chứ, bà lại nói là ăn !
- Rõ con mẹ Đốp chưa ! - Bà tôi cười, nguýt yêu cháu gái.
Chú Dũng gật gù nhả khói : - Con bé này khá ! Nhưng, phải đổi tên Thảm đi. Sao lại Thảm ! Mẹ mày đặt cho hả ?
- Bà đặt cho đấy. Thảm lắm, con ơi. - Bŕ bỗng xuống giọng, buồn tủi. -Con đi xa, bố thằng Duy không tin tức, měnh mẹ với các cháu trứng nước ở nhà, thê thảm lắm con ạ. Sống nguyên
vẹn được đến hôm nay lŕ mừng lắm rồi. Con chưa biết hết mọi nông nỗi cơ cực đâu.
Chú tôi đứng dậy, tay cầm điếu thuốc ngún khói, mặt bỗng trầm xuống :
- Con biết hết mọi chuyện rồi. Có chuyện do chiến tranh. Có chuyện do làm ăn bậy bạ. Về đến nhŕ, liếc mắt một cái là con biết mẹ và các cháu khổ sở thế nào rồi. Chị Quỳnh cũng viết thư cho con...
Bà tôi ngẩng lên, thoáng một nỗi thắc mắc, nghi ngờ trong ánh mắt.
Bỗng dưng tôi có cảm giác bà tôi và tôi cùng thoát một hơi thở dài, trút hết bao nén chịu căng nhức bấy lâu trong người, kể từ lúc chú tôi có mặt ở căn buồng chật hẹp nŕy. Cả cơ thể và tinh thần tôi chùng xuống, như được thả lỏng, thư giãn và thảnh thơi. Hóa ra bấy lâu chúng tôi phải gồng mình,
nín thở. Bà già, con trẻ, hai cái hạng người xưa nay dễ bị dồn đuổi ra khỏi cảnh đời yęn ổn, hay bị người ta ức hiếp, bắt nạt, dập vùi là vậy, khổ thế !
Chú Dũng tôi thay đổi bầu không khí gia đěnh và tôn giá trị của bà tôi và tôi lên. Chúng tôi chẳng những vui mà còn thấy mình mạnh lên rất nhiều. Ngay chiều hôm đó những thanh chắn ngáng đường xuống khu diện tích phụ của lăo Hứng bị chú tôi tháo dỡ.
Chú tôi hỏi :
- Cái bể nước vẫn còn chứ, Duy ?
Tôi đáp :
- Còn, nhưng nhà ông Hứng không cho nhà mình dùng. Cũng không cho xuống bếp.
- Thế thì trước hết chú cháu ta xuống đó tắm một trận cho đă.
Những chặp cười giòn tan lấp lánh trong tiếng nước giội òa òa thỏa thích. Thế mới biết cái Thảm là đứa tợn. Trước nay đă có lần nào bị giội nước từ đầu xuống. Thành thử nhận gầu
nước đầu, nó hốt hoảng hít luôn nước vŕo mũi, nhưng chỉ gầu sau nó đă nheo nhéo : "Chú Dũng giội cho cháu mới" và tranh giành từng gầu nước với tôi.
Hết veo một nửa bể nước. Mà vẫn còn muốn giội nữa. Đến mức bà tôi phải lên tiếng : "Thôi, ba chú cháu có định ăn cơm không đấy ? Tắm lâu sũng người ra chứ báu bổ gě !". Đă bao giờ tôi nghe thấy cái thanh thỏa sung sướng ánh ỏi như thế trong câu trách yêu của bà.
Nhưng, niềm vui đă có một dấu hiệu chẳng lành.
Mặc quần áo xong, chú Dũng tôi đang vặn vňi nước giũ cái quần cộc của chú thì ngoài sân có tiếng xe Cúp hãm máy. Nhìn ra, tôi thấy Hứng đen ngòm cặp kính râm, áo ca-rô nâu vàng, tay lủng lẳng cái túi da in dòng chữ adidas, lẹp xẹp đôi dép da đi vŕo.
Không thấy con Jăng. Cũng không thấy Hứng đưa xe vŕo buồng. Như vậy là lão chỉ tạt qua nhà chốc lát, vì sực
nhớ ra điều gě hệ trọng, hoặc đơn giản lŕ về lấy cái gì quên đó thôi.
Đi qua buồng nhŕ tôi, nhận ra thanh chắn đường bị dỡ, lăo hơi sững lại. Điều khác thường chưa từng có khiến lăo sa sầm nét mặt. Và không chần chừ một giây nào nữa, lão đâm thẳng ra cái sân sau lộ thiên, áp cạnh gian bếp và cái bể nước trong buồng tắm.
Chú tôi lúc ấy đă giũ xong cái quần nhỏ, đang thong thả tở ra vŕ giăng lęn sợi dây thép căng chéo qua sân. Có thể lŕ chú tôi không biết đến sự có mặt của Hứng lúc ấy. Nhưng, rő ràng là thái độ, cử chỉ chậm rãi, đàng hoàng của chú tôi đã như là sự trêu ngươi, khơi thêm nỗi tức nghẹn của Hứng.
Hứng hùng hồn sấn ngay tới cái bể nước. Tôi có cảm tưởng, nếu như chú tôi thấp bằng lão, thì lão đã túm lấy chú tôi mà quát tháo, thậm chí cho mấy cái bạt tai rồi. Nhưng, có lẽ Hứng đã nhận ra cái sức vóc bất cập của lão trước đối phương, nên lão đành
chống tay lên sườn, nhe những chiếc răng vổ chĩa vào chú tôi, bành cổ, cố lên giọng oai vệ :
- Mày là thằng nào ? ở đâu mà dám tự tiện, liều lĩnh vào đây, hở ?
Từ từ quay người lại, chú tôi làm ra vẻ bây giờ mới nhận ra kẻ vừa quát nạt mình, lừ mắt một cái và thõng tay đánh phịch. Cái thõng tay như một động tác giả khiến Hứng giật mình. ại, cái già giặn, vững chãi của chú tôi. Cái thân hình lừng lững tượng đồng đen của chú tôi, nó nuốt trửng cái hình nhân còm cõi xác ve vì trác táng và lòng dạ nấu nung rặt những mưu mô gian hiểm của Hứng ! Tôi cam đoan là chỉ cần một động tác giả vờ nữa, chẳng hạn nắm tay lại và dứ vào mặt Hứng là chú tôi có thể đuổi thẳng lão ra cửa, chứ chưa cần dùng đến vũ lực. Nhưng, có lẽ thừa hưởng ở bà tôi thái
độ điềm tĩnh, đúng mực, nęn chú tôi lặng lẽ bước lại gần Hứng và hất hàm vào lão :
- Này anh, ăn nói cho tử tế nhé.
Sao lại mày tao ở đây ? Anh ngẫm xem : lẽ ra tôi phải hỏi anh câu ấy chứ, sao anh lại dám hỏi tôi ? Tôi là người chủ căn hộ này, liệu có cần nhắc lại
đ
iều hiển nhiên ấy với anh không nhỉ ?
Ngôn từ sắc sảo chứa đựng công
lý và giọng điệu chững chạc của chú tôi đă khiến Hứng tắc họng. Lão nhổ phịt một bãi nước bọt rồi vùng vằng quay ra sân. Luống cuống, lão dận một thôi một hồi chiếc Cúp mới nổ máy.
Bà tôi, vẻ như người ngoài cuộc, ngoảnh ra sân sau bếp thanh thỏa gọi : - Thảm ơi, lên bà chải đầu, rồi sắp mâm ra sân ăn cơm cho nó mát nŕo...
*
* *
Bữa cơm chiều ở ngoài sân vui vẻ quá. Canh cá nấu chua. Rau chẻ nhỏ ti, xoăn tít. Lại gió mát. Đúng lŕ ăn mừng chú Dũng về. Chú Dũng về trị tội lăo Hứng. Tuyệt. Chú Dũng vừa ăn
vừa kể chuyện đặc công đánh giặc ở bięn giới phía bắc. Hết bát cơm, chú đưa bŕ xới, nhìn tay bà, chú hỏi : sao mẹ gầy thế. Bà đáp : tạng
mẹ nó vậy, cao lớn là bố anh. Cái Thảm khoe : Nó đã đứng đến tận vai tôi. Chú Dũng hỏi : Có nhớ mẹ không. Nó lắc rồi lại gật. Bà chép miệng : Nó có biết mặt mẹ nó đâu. Mà lạ, mấy năm rồi không có thư từ gì cả. Chú Dũng nhắc lại : Chị ấy viết thư cho con, nói là viết rất đều và gửi tiền rất đều về cho mẹ. Bà băn khoăn : thế lŕ thế nào ? Chú Dũng cười : có bà rồi, chúng con khỏi phải lo gì hết. Bà chửi yêu chú Dũng. Lan man lại tới chuyện cô giáo Quyên, bà bảo : Cô vừa gửi thư ra giả lại cái nhà thuê, vì cô định ở lại trong ấy cùng chồng, để chồng chữa bệnh.
Đang ran ran thě cô Đại Bŕng dắt cái xe đạp về. Cô nhận ngay ra chú Dũng :
- Trời, to đůng như ông hộ pháp rồi, cậu Dũng ơi.
Chú tôi cười :
- Chị vẫn khỏe chứ ? Anh Đại bao giờ về ?
Cô Đại Bŕng dựa xe vào bờ rào, mặt ảo não :
- Cám ơn cậu hỏi thăm. Nhưng, cŕng nghĩ càng buồn, cậu ạ. Chuyện dài lắm. Rồi tôi kể cậu nghe.
Còn chưa kịp vân vi, người phụ nữ đã vội ngậm miệng, ngoảnh vào nhà mình, u uất :
- Thì cũng phải để tao thở một tí đă chứ. Cơm nước ở nhà chơi không mà cũng không chịu nấu. Bóc lột sức người ta thì cũng phải có chừng có mực chứ !
Trong nhà lại hắt ra tiếng gắt gỏng của cái Vàng Anh :
- Lại còn hóng hớt cái gì ở ngoài
ấ
y nữa !
- Đứa nŕo nói cái gì đấy ?
Chú Dũng đặt bát cơm, nghển lên.
Cô Đại Bŕng than :
- Còn đứa nào vào đây nữa, cậu !
- Này, vào mà dạy con phò con của bà nhé - Lại hắt ra tiếng cái Vàng Anh - không, đây là không nể đâu !
Chú Dũng đứng dậy, dőng dạc : - Này, đứa nào nói với mẹ mà hỗn láo thế ! Ra đây cho tao xem mặt nŕo !
Trong nhà im bặt. Bà rầu rầu :
- Gia đěnh nào cũng có chuyện.
Giàu có mà không dạy nhau ăn ở cho ra con người thì càng dễ tan cửa nát nhà. Các cụ nói : Hoàng kim hắc thế tâm là vậy. Còn nghèo túng mà không giữ lòng kiên trinh thì thành phường luồn cúi, nô bộc cả.
Trời sâm sẩm.
Mùa hè đến trong hơi gió nồm. Hương ngải về chiều càng nồng. Muỗi bay tụ từng đám trên mảnh trời chiều đang ngả màu hoa cà. Mấy con dơi vẽ những đường nét rối rít. Tít trên cao, trời xanh mỗi lúc một đậm đŕ. Rồi những chấm sao như những mũi kim li ti hiện lên, đưa ta vào cõi mung lung huyền bí xa thẳm. Tôi ngửa mặt lên, lòng dạ chợt nao dậy những cảm xúc bâng khuâng. Trên kia là thiên phủ, ngay khi mới sinh ra Tôn Ngộ Không
đă mở mắt phóng hào quang chiếu tới. Trên kia là vùng thiên cung Tề Thiên Đại Thánh đă nhiều phen gây náo động. Truyện lão Tôn anh hùng ăn trộm đŕo tiên, rượu ngự, linh đơn, phá rối hội Bàn Đào, mười vạn thiên binh cùng mười tám bậc thiên la địa võng bao vây đánh bắt không nổi, gây cho chúng tôi bao hồi cười khoái trá ; nhưng chàng cũng làm chúng tôi thương cảm xiết bao khi chính chàng bị Phật Tổ nhốt dưới núi Ngũ Hành, bắt ăn viên sắt, uống nước gỉ đồng.
Trên kia còn là cõi tiên, nếu quẻ thẻ nhà chùa nói đúng, thì chính là nơi bà tôi sinh ra. Bà tôi là cô tiên, vì chót lỡ tay đánh vỡ chén ngọc mà bị vua cha bắt xuống ở dưới trần này, bà xuống trần để đỡ nâng dắt děu hai đứa trẻ côi cút chúng tôi ; cuộc sống của chúng tôi lắm lúc cũng kě lạ có phép màu là vì vậy.
Một bóng người lù lù xuất hiện ở trước sân đã đưa tôi trở lại với câu chuyện dang dở của chú tôi hồi chiều.
- Chào cụ.
- Không dám, chào ông chủ tịch.
- Tôi nghe nói nhà cụ có người lạ mặt.
- Lạ mặt nào hả ông ?
- Lạ mặt chứ còn thế nào nữa !
Chú tôi đứng phắt dậy, tiến ra :
- Tôi đây. Kẻ lạ mặt đây. ạng lŕ ai ?
- Tôi là chủ tịch phường.
- Chủ tịch thì trước hết phải kính trọng dân chứ.
Bóng người hơi lùi lại :
- Đừng có láo nhé. Có biết rằng gia đěnh này đang trong diện nghi vấn không ?
- Thế thì ông có biết rằng, cái lão chủ tịch ở phường Ngọc Sinh này nó ăn đút, nęn thông đồng vŕ làm ngơ cho kẻ cướp đến chiếm đoạt nhŕ người ta không ?
- Quân vu vạ ! Tôi trói gô cổ anh lại bây giờ thì đừng có trách ?
-
ở ngoài quán nước, người ta đang chửi lăo chủ tịch ấy đấy. Hŕng trăm người chửi. Đủ hết các tội. ạng ra mŕ trói người ta.
- Không trẻ con đôi co với anh !
Bà tôi tủm tỉm, khéo léo :
- Con trai tôi nó mới đi bộ đội về đấy mŕ, ông.
- Thì tôi đến để đưa cụ cái giấy đăng ký tạm trú cho nó đúng thể thức, chứ tôi có nói gě. Gia đěnh mình là gia đình cách mạng truyền thống, mình phải giữ. Bây giờ biên giới lộn xộn lắm, trên vừa cho biết, thám báo nó hoạt động rất dữ. Hàng tâm lý chiến nó đưa sang đầy. Měnh phải cảnh giác. Trách nhiệm ấy là trách nhiệm chính trị của tất cả mọi người...
Chú tôi công kênh cái Thảm lên vai, nó nhìn chấm sáng vệ tinh trên bầu trời thắm thiết ánh sao.
*
* *
Có hai sự kiện khiến cho buổi tối hôm ấy không khí sum họp của gia đěnh tôi kém vui. ấy là việc ông chủ tịch Luông tới hoạnh họe. ạng đi thì tới cuộc cãi lộn, cấu xé nha gay gắt giữa hai chị em con Vàng Anh.
Tôi không ngờ rằng trong gia đěnh người ta có thể đối xử với nhau tŕn tệ đến mức con cái chỉ vě của cải mà chửi bới mẹ và tranh giành với mẹ. Cô Đại Bàng đã bị hai chị em con Vành Khuyên vào hùa với bố nó, tách ra khỏi cộng đồng, trên thực tế ít lâu nay đă không còn quyền hành gì ở cái nhà lắm tiền nhiều của này. Bố nó nghe đâu đă nhăm nhăm lấy người vợ khác nęn gần đây thư từ thưa thớt, lạnh nhạt hẳn với cô Đại Bŕng. Bây giờ thì đến lượt hai cô chủ giành giật nhau của nả. Thật kinh, đứa mười sáu, đứa mười bốn, mà chanh chua đáo để như hai mụ nạ dňng.
Chú Dũng đang nghển cổ těm chấm vệ tinh cái Thảm chỉ trên vòm trời đầy sao, thì nghe thấy ở sân bên nhà cô
Đại Bŕng tiếng thanh củi văng ra đánh cạch. Tiếp đó, tiếng cô Đại Bŕng thất thanh : - Chúng bay giết tao đi ! Giời ơi lŕ giời ơi ! Giàu có làm gì cho nó khổ thế này, ông Đại ơi là ông Đại ơi !
Cái Vàng Anh rít :
- Câm mẹ nó mồm đi. Việc gě đến bŕ nào. Bà là cái đinh gỉ gì trong nhà này nào. Nó có tội, tôi phải xử nó.
- Tao đ. có tội với đứa nŕo hết !
- Đ. có tội, hả ? Cái cát-xét đâu ? Mŕy đưa thằng ma-cô nŕo rồi, hở con
đĩ
dại ?
- Này, chị không có quyền hỏi
cát-xét ấy nhé. Của chị đấy hả ?
- Của tao ! Của tao !
- Đ. phải của chị !
- ại giời ơi, nó ăn cướp của tôi. Tôi đi vắng, nó mở khóa lẻn vŕo buồng tôi, xách cái cát-xét đi cho thằng nhân těnh của nó.
- Không biết đứa nŕo có nhân tình !
- Mày câm ngay !
- Tao đ. câm. Bęu bêu... Thằng nhân tình vẩu !
- Tao phải giết mày ! Rồi tao đốt cả cái nhà này ! Cho tất cả của cải ra tro bụi hết !
Có tiếng chân chạy huỳnh huỵch, tiếng va chạm, tiếng đấm đá, xô đẩy, tiếng thở rộn rực. Rồi lại tiếng rít, tiếng la. Cuối cůng, tọt ra ngoài sân một cái bóng nho nhỏ mờ mờ. ấy là con Vành Khuyên. Con này đứng ngoài sân cứ mồm năm miệng mười chõ vào nhà chửi con chị. Cùng với các từ ngữ tục tĩu của hạng côn đồ là những hòn gạch, viên đá tương vào cánh cửa liên hồi. Cái gia đình con con ấy đã vào những ngày đổ đốn. Hai đứa con gái lŕm náo động cả xung quanh, đến nỗi chú Dũng tôi sau một ngŕy đi mệt nhọc, đang thiu thiu ngủ cũng phải nhổm dậy, đi ra sân, quát :
- Có im đi không, hay để tao phải sang dạy cho chị em chúng mŕy biết thế nào là lễ độ, hả !
Giọng chú toát ra cái uy lực gì mà hai chị em con Vàng Anh bỗng im tịt.
*
* *
Tôi đồ rằng chú Dũng tôi lŕ một con người đặc biệt. Suy ra từ cái việc chú dẹp yęn cuộc đánh lộn của hai chị em cái Vŕng Anh, từ việc chú xuất hiện là lũ chó sợ hãi chạy biệt, thì biết. Có thể là chú có trường sinh học, có thuật thôi miên kỳ diệu hoặc là môn sinh của trường phái Y-ô-ga cũng nên.
Mấy hôm sau, có một sự việc nữa khiến tôi càng tin là tôi nghĩ đúng. Trời chớm vào hè, đã như đứng trước lò lửa. Đang ngủ trưa, bỗng chú tôi chồm dậy, nhìn lên cái quạt trần phủ bụi im phắc. Sao có điện mà cái quạt trần lại không quay ? Sau khi biết là nhà Hứng ác độc đă cắt điện quạt từ mấy năm nay, chú tôi liền đứng phắt dậy, vŕ thoăn thoắt leo qua bức vách ngăn, vŕo căn buồng của lăo Hứng. Chỉ năm phút
sau, cái quạt đă ào ạt trong một vũ
đ
iệu xoáy tròn.
Đ
iều kinh ngạc không phải là cái
quạt chuyển động. Điều kinh ngạc lŕ tôi nhìn ra cái khả năng leo trèo mềm dẻo, khéo léo như con vượn ở trong cái thân xác to cộ của chú tôi. Thì ra ở trong con người ta có nhiều tiềm năng bí ẩn lắm. Người ta có thể làm được nhiều điều bất ngờ lắm. Tôi nói với Việt, Việt bảo : "Bạn không thấy các chiến sĩ đặc công đấy ŕ ? Họ tàng hình được nhé. Đi được dưới nước. Lại nhảy cao lęn tận mái nhà được nữa cơ. Còn chó béc-giê, họ coi nó như con cừu thôi. Tớ nghe người ta nói : họ bôi mỡ hổ vào người, chó ngửi thấy là chạy re...".
Tôi phục chú tôi và dõi theo mỗi cử chỉ của chú tôi, đến nỗi, một lần thấy tôi cứ mân mê mãi cánh tay sần sẹo của chú, chú ngạc nhiên :
- Có cái gì lạ đâu ! Chó cắn đấy !
- Chó nào ?
- Chó nhà ! Tập cho nó cắn, hiểu không ? Vì có trường hợp mình đi trinh sát bị nó phát hiện, nó xô tới, mình nằm im, như chết, mặc nó cắn xé. Cắn xé chán, nó bỏ mình, đi.
- Thế không đánh lại nó ?
- Có chứ ! Tùy trường hợp !
- Đánh được ?
- Sao lại không được ! Trước hết phải nắm được đặc điểm nŕy : chó dù dữ đến đâu cũng sợ người đi đứng đŕng hoàng. Ta dùng ánh mắt ngay thẳng quắc sáng điều khiển chó. Chó sợ những vật tua tủa gai góc. Ví dụ như bàn tay ta xòe ra, mỗi ngón tay cứng đanh. Còn đánh nó, trước hết ta bắn thằng địch dắt chó. Sau đó, chó địch nhảy tới, ta giơ tay trái lęn. Tất yếu là con chó sẽ chồm lên đớp vào cổ tay trái của ta...
- Chú ơi, chú dạy cháu mới.
- Dạy cái gì ?
- Dạy cách đánh chó ấy.
- Cháu còn bé, chưa đánh được.
Để
chú luyện cho mấy miếng võ. Hai chú cháu tôi cùng ra sân. Chú
Dũng bảo : trước hết hãy luyện cho lòng mình yên tĩnh như trời xanh trên kia đã. Tôi ngẩng lên trời. Kỳ lạ. Những miếng võ uyển chuyển sôi động bất ngờ lại là những bông hoa lửa mọc trên mảnh đất bằng bặn, thanh běnh. Thì ra lòng chính trực là cơ sở của mọi hành động. Và không thể dùng môn võ thuật cao quý vào mục đích đę hèn được. Chú Dũng bảo cơ sở của các động tác lŕ những nguyên lý của động lực học. Chú dạy tôi khởi động. Dạy tôi đấm, đá, đỡ, gạt. Rięng về đấm, tôi học ba kiểu : đấm thượng đẳng, trung đẳng, hạ đẳng, nhằm vŕo mặt, ngực, bụng đối phương. Sau đó tôi tập vŕo bài một : đỡ và quật đối phương qua đầu měnh.
Tập một lúc, mệt lử. Tôi và chú nằm nghỉ. Lại quanh về chuyện chó. Cái Thảm đi chơi về, sán tới, phá đám :
- ứ kể chuyện chó đâu.
Có lẽ nó bị con Jăng gây ám ảnh khiếp hăi từ nhỏ nên nó dị ứng về chuyện chó. Chú Dũng xoa đầu nó :
- Thế cháu thích chuyện gì ?
- Nó chỉ cổ tích Tấm Cám với chàng Sọ Dừa thôi.
- ứ phải.
-
à này, cái Thảm bốn tuổi rồi sao không đi học mẫu giáo nhỉ.
- Họ bảo nó không có hộ khẩu, chú ạ.
- Chú ơi, chú có gặp mẹ cháu không ?
- Có chứ.
- Mẹ cháu ở xa hơn chỗ ông ngoại, chú nhỉ.
Chú Dũng nhổm lên, nhìn cái Thảm, là lạ :
- ạng ngoại ở chỗ nào nào ?
- Bà bảo ông ngoại cháu ở trên Yên Kỳ ấy. Tết ông về đây ăn tết. Khi bŕ thắp hương khấn thì ông về.
Tôi chen vào câu chuyện :
- Cháu lên Yên Kỳ rồi, chú ạ. Cháu gặp ông rồi. Bà bảo ông hiện về lúc cháu với bà thắp hương, khấn.
- Chú thì gặp ông luôn.
- Thật à ?
- Gặp luôn. Gặp cả ông tổ, gặp cả cụ tằng tổ, gặp cả kỵ cao tằng tổ cơ.
Cái Thảm ríu rít :
- Chú kể chuyện gặp ông đi, chú !
*
* *
Thế này nhé. Đoàn địa chất của chú chuyên đi tìm sắt. Tất nhiên là gặp than, gặp vàng thì cũng đánh dấu lại để khai thác. Muốn biết ở dưới đất có sắt hay không, phải důng các phương tiện kỹ thuật hiện đại để thăm dň. Đồng thời phải khoan hoặc đŕo sâu xuống lấy mẫu, cũng có trường hợp phải đích thân xuống xem mạch quặng chạy thế nŕo. Lần ấy, các chú đŕo một giếng sâu. Sau đó, đŕo ngang vào thành giếng mấy đường hầm nữa. Chẳng bao lâu dưới lòng đất đường
hầm đă xẻ dọc xẻ ngang, đan qua đan lại như một mạng lưới. Nghĩa lŕ có thể đi lại ở dưới đó từ đường nọ thông sang đường kia, một cách dễ dŕng, bình thường, không phải khom lưng, cúi đầu.
- Thích quá ! - Cái Thảm rúc rích.
Chú Dũng tiếp :
- Tất nhiên là cháu Thảm có thể nhảy dây cũng không sợ vướng. Nhưng, dè chừng là rất có thể bị vấp ngã, vì đường gập ghềnh và đặc biệt là tối và ẩm ướt. Tối mò như đêm. Là bởi vì, đường hầm ở rất sâu dưới đất.
- Có thắp đčn chứ, chú ?
- Tất nhiên là chú được trang bị đčn. Cái đčn đeo ở tręn mũ đội đầu. Đčn rọi về phía trước một luồng thẳng. Đi theo luồng sáng đó, thăm thẳm mịt můng, có cảm giác đang đi trong một thế giới khác. Đây lŕ thế giới bí ẩn, là nơi tàng trữ bao nhiêu điều mà con người ta đang đi tìm ! Thậm chí, đây còn là nơi trú ngụ âm thầm của những cái quý giá mà chưa hề có tên cơ.
Thành thử, làm việc ở dưới đó mệt vì thiếu không khí thở, lạnh vì ướt át, nhưng hăm hở, hào hứng lắm.
Chú Dũng ngừng một lát, rồi hạ giọng :
- Các cháu cứ tưởng tượng xem, một ca tám tiếng, một mình chú với một máy khoan đá trong cái thế giới lặng lẽ đó. Tha hồ mŕ tung hoành. Vì có cảm giác, một mình là chúa tể nơi đây... ấy vậy mà một hôm chú nhận ra... không phải vậy. Nghĩa là không phải chỉ có một mình mình. Lần ấy, chú vừa ngắt điện máy khoan để nghỉ ngơi. Quái lạ ! Máy ngừng chạy rồi, lẽ ra phải im ắng, chứ sao lại xôn xao thế nŕy ! Lắng tai một lúc, chú nhận ra tiếng người. Sao lại tiếng người nhỉ ? Người ở đâu ? Mŕ nghe tiếng xôn xao thì có vẻ như là âm thanh quen thuộc của buổi bình minh ở một khu tập thể nào đó trên mặt đất ấy. Thế mới lạ ! Hay là mình đang chiêm bao ? Chú nghĩ. Vì khoảng không u mờ dưới lòng đất dễ tạo nên cảm giác hư ảo lắm.
Tôi nín thở, hồi hộp. Cái Thảm cũng im thít. Chú tôi nhăn trán, vẻ mắc mớ : - Nghĩ vậy, chú liền nhấc máy, định tiếp tục lŕm để xua tan ảo ảnh bất lợi. Nhưng vừa bật công tắc điện, chú vội tắt ngay vě nghe thấy một tiếng gọi : "Cháu Lã Văn Dũng đó, hả ?". Quay về phía phát ra tiếng gọi, chú nhận ra một ông lão cao gầy, mặc bộ quần áo ta, đi guốc mộc, chít khăn đầu rěu. Y như là một lão nông. Chỉ có điều là dáng vẻ rất cổ xưa. Chứ không gây cho chú cảm giác thánh thần nào hết. Bởi vì rõ ràng là ông cụ cầm tay chú lắc lắc, rồi cất tiếng nói ồ ồ, đặc giọng một ông lão vùng Thanh Nghệ : "Cháu lạ lắm hỉ ? Cháu nỏ biết kỵ mô ! Vì có trộ bao giờ ! Nhưng kỵ biết cháu. Kỵ, cụ cháu, ông cháu, cả bố cháu nữa, ở dưới này từ lâu cứ mong mỏi được gặp con cháu dòng họ Lã mình mà bây chừ mới thỏa !". Chà, thế hóa ra đường hầm chú đŕo đă xuống tới tận thế giới
bên âm, nơi tổ tiên mình đang sống mà chú không biết !
Tôi và cái Thảm cùng nở tròn hai con mắt hồi hộp. Chú Dũng tiếp : - Vốn quen với những bất ngờ trong đời lính đặc công, nęn chú trấn tĩnh ngay. Chú bóp chặt tay ông kỵ, thưa : "Cháu cũng nghe mẹ cháu nói về các cụ, kỵ họ Lã, nhưng chưa bao giờ được gặp". ạng kỵ cất tiếng cười ha ha : "Vậy, hôm ni kỵ sẽ dẫn cháu đi gặp tổ tięn. Nào đi cháu...". Thế là chú đi theo ông kỵ. Đi được độ chục thước bỗng thấy sương khói từ đâu phả ra mů mịt. Rồi có một người mặc áo trắng, tay cầm một cành tre từ một ngách núi đi ra cúi chào, xin làm người dẫn lộ. Đường đi cŕng lúc càng tối. Qua một quả gò gió từ hang thốc ra lạnh buốt và tanh sặc thì gặp một tòa nhà lớn, trong có mười cái ngai kỷ chắp bằng xương voi. Đó lŕ chỗ ngồi của mười vị Diêm Vương trông coi mười nhà ngục dưới âm ti. Chà ! Hóa ra đây là nơi những kẻ khi sống làm điều tai ác, lúc
chết bị trừng phạt bằng đủ các cực hěnh. Đâu có phải chết lŕ hết chuyện !
Chú tôi thoáng cười như tự giễu mình. Nhưng tôi vẫn chẳng thấy yên lòng và lại nhớ đến cảnh thập điện dięm vương ở căn nhŕ ngang ngôi chùa hồi tôi học mẫu giáo.
- Hai bên đường chú đi toŕn thấy một lũ người so vai rụt cổ, kêu thét, lạy van vì bọn qủy tóc đỏ má đen vŕ bọn quỷ đầu trâu mặt ngựa důng kiếm ngắn, dùi đồng róc xương, cắt gân, mổ bụng, moi gan. - Chú tôi hắng giọng, tiếp. - Có kẻ bị ném vào vạc dầu đang sôi cuồn cuộn. Có kẻ bị đặt lęn bàn chông đang rên la, giãy đành đạch. Có kẻ rú lên khiếp đảm vě sắp bị ném vào chuồng hổ, báo. "Chẳng lẽ, tổ tiên mình lại là những con người đang bị hành hình kia". Chú vừa nghĩ thì ông kỵ đã quay lại : "Đừng lo ! Tổ tiên mình
ở
chỗ khác cơ. Cháu có biết chuyện
ô
ng tổ họ Lã mình là tướng quân trong
triều đěnh đánh giặc tŕi giỏi, một lần thất cơ, bị giặc chém đứt đầu cňn xách
đầu chạy về lŕng không ? Đó, ông cha měnh đều lŕ người có công tích, được thờ phụng kính mộ. Nơi yęn nghỉ là ở chỗ tê kia !".
Theo ông kỵ đi, một lát chú leo qua một cây cầu, dưới cầu chảy sůng sục một dòng nước lửa đầy thuồng luồng, cá sấu... Tới bờ bên kia thì gặp một đoàn người rồng rắn xếp hàng đi xuống. Đó lŕ những người mới chết. Tới đầu cầu, từng người đứng lại trước một ông quan đội mũ cánh chuồn. ạng nŕy xem sổ, ai là người lương thiện, nhiều công với dân với nước thì ông chỉ lối rẽ tay phải. Kẻ ác độc, bất nhân thì phải leo qua cái cầu lửa này, đi vào mười nhà ngục, tùy theo tội nặng nhẹ.
Tôi và cái Thảm cùng thở đánh phào. Chú Dũng cười khoái trá : - Thế là chú và kỵ theo người cầm cành tre rẽ về bên tay phải. Đường đi bỗng sáng bừng như soi trong ánh trăng rằm. Hương dạ lan bốc lęn ngào ngạt. Thỉnh thoảng lại gặp một dòng suối róc rách, cúi xuống uống thì hóa
ra toàn là rượu thơm hảo hạng. Rồi những rừng đào, rừng mơ liên tiếp nối nhau. Tha hồ bứt ăn. Nhưng chú cũng chả thiết. Vì chú mải chăm chú ngắm nhìn những căn nhà gỗ xinh xinh dựng ở bên sườn đồi, cạnh những khóm trúc đůi gà đẹp như trong tranh cổ. Phải nói, đúng lŕ bồng lai tiên cảnh ! ấy thế !
Chú tôi cười thoảng một hơi, rồi tiếp :
- Đang đi, bỗng ông kỵ kęu to : Đây rồi, vŕ cúi xuống, ông kỵ trật đôi guốc mộc ra, cắp vŕo nách, bảo chú leo theo kỵ lên một cái dốc đất đỏ. Thấy chú có vẻ ngần ngừ và nhìn kỵ như có điều gì thắc mắc, ông kỵ liền cười : "Đây là chỗ ở của các cụ họ Lã ta, cháu ạ. Đừng cười kỵ nhé ! Kỵ là người kém cỏi nhất trong các bậc tiền bối của cháu. Kỵ chỉ ở làng, học hết ấu học ngũ ngôn thi thôi. Chỉ là anh lão nông nhưng kỵ là anh chọc trời khuấy nước ở làng, thấy sự bất bằng là không có chịu, nên bọn hào lý rất
căm kỵ. Chúng lŕ bọn sâu mọt. Vơ vét của dân chúng không từ một thứ gì, kể từ đôi guốc mộc. Thành ra kỵ quen nết là cái gì của mình cũng cứ phải cắp vào nách cho chắc chắn !".
Ba chú cháu chúng tôi cùng nấc lên cười. Chú Dũng gật gù, rồi đổi giọng nghiêm nghị : - ấy thế. Thế là chú theo kỵ leo lên quả đồi, đến trước một ngôi nhŕ gỗ nhỏ. Trước cửa ngôi nhà có một ông già râu đen, mắt sáng đang đi mấy đường quyền của bài Mai Hoa. Thấy chú và kỵ ông già nọ dừng bài quyền, chắp tay, cúi đầu, thi lễ. Kỵ cười : "Thằng cháu đời thứ mười sáu dňng họ ta đây mŕ" rồi quay lại chú : "Đây lŕ con trai của ta, tức là cụ, là tằng tổ của cháu".
"Cháu chào cụ ạ". - Chú nói. Lạ thay, cụ cứ đứng hai tay chắp, hai mắt mở trân trân rồi lát sau lă chã dòng lệ rơi.
"Cụ tằng tổ cháu cương nghị lắm, nhưng hay bị xúc động. Thôi, để ta kể

[pjhuyenhanh]

thay vậy". Kỵ nói. Thì ra, theo lời kỵ, cụ tằng tổ đỗ đầu thi hương, lŕ bậc danh sĩ nổi tiếng, lại có tài dùng các pháp thuật hộ mệnh tàng hình với các phép nhâm, cầm, độn, toán. Cụ tằng tổ khi làm quan trong triều đã nhiều lần khuyên can vua tránh điều bạc ác, làm điều nhân nghĩa cho dân chúng, được các trung thần nghĩa sĩ trong triều vô cůng mến mộ. Thế nhưng, cuối cùng, người lại bị bọn nịnh thần vu oan hãm hại. Người bị vua bắt giam, bọn ngục tốt ngày đêm khảo đả, cứ ngực người chúng đá, bắt người khai là cầm đầu gian đảng. Căm uất, người đă vượt ngục dấy binh và hy sinh nơi trận tiền vì một mũi tên độc bắn trúng ngực.
Im lặng cho câu chuyện trải cái dư ba xúc động của nó. Cái quạt trần vẫn quay, nhưng ý tứ khép nép. Ngưng một lát, chú có vẻ bị kích động, nói tiếp :
- Kỵ vừa kể đến đây thě nghe thấy một giọng oang oang ở bên cạnh. Quay lại, chú thấy một người đàn ông nai nịt gọn gàng, chân đi ủng, đầu đội
mũ bình thiên, hai tai ngang, tay cầm thanh đoản đao, vừa đi tới.
- A, ông của cháu Dũng đây rồi !
Tôi định đưa cháu sang thăm ông đây.
Kỵ reo mừng. Người đŕn ông tướng con nhà võ, tức là người ông của chú, nghe vậy, lập tức bước tới, cắp thanh
đ
oản đao vŕo nách, ôm chầm lấy chú.
- Trời ! Cháu của ông đây, hả ?
Chẳng hay cháu có việc gì hay là lạc lối xuống đây ?
Chú đáp :
- Cháu là công nhân địa chất.
Cả kỵ lẫn ông đều ngơ ngác không hiểu. Chú liền giải thích :
- Cháu đi těm sắt trong lòng đất.
Sắt để lŕm vũ khí, làm máy móc cho đất nước, kỵ với ông ạ.
- à. Rứa thì kỵ hiểu. Sắt để rèn thanh đoản đao ông cầm tę !
- ừ, vậy ông cũng hiểu ! Với thanh đoản đao ni, ông đă cùng nhị vị tướng quân nữa, dẫn ba nghìn phu thợ, binh lính khởi nghĩa và suýt nữa thì thay đổi
được cảnh huống sơn hŕ hồi đó, cháu ạ.
- ạng kể cho cháu nó nghe !
Kỵ đưa mắt, nói. ạng chống mũi dao xuống đất, nhěn chú :
- Cháu học sử ký nước ta có nghe nói có một thời vua chúa nhà Nguyễn đua nhau bóc lột, hà hiếp dân chúng, tích tụ của cải, xây dựng lăng tẩm không ?
- Cháu có biết.
- ạng làm tướng trong triều thời đó. Đau lňng lắm, cháu ơi. Ba ngàn phu chia làm hai hiệp, mỗi hiệp sáu tháng ròng, liên tục sáu năm trường. Lính cực nhọc đằng lính. Phu cực khổ đằng phu. Canh năm dậy. Canh hai mới ngừng công việc. Lại thêm bọn biện lý hộ công ngày đêm thúc ép. Hờn căm chất ngất cao bằng núi. Ba ngàn thợ dưới sự chỉ huy của ông chia làm ba đạo, canh năm ngŕy đó nhất tề vůng dậy. ạng dẫn đầu trung đạo, xông thẳng vŕo tâu môn, áp sát giường bạo chúa. ại chao, thanh đoản đao
này chỉ còn cách thân thể tên vua bạo tàn một bức vách thì tên Chưởng vệ Long võ quân hèn hạ thức giấc, kịp thời chạy ra chẹn cửa. Đúng lúc ấy ông phát chứng đau bụng. ại, trời chưa cho ta vận hội ! ạng ngă xuống và bị mũi giáo của chính tên Chưởng vệ nọ đâm vŕo tim. Sau đó cả gia quyến, họ hŕng ta còn bị xử tội lăng trì, bêu đầu, tru di tam tộc và tịch thu tài sản. Có lẽ, nhờ ân ưu xóm làng mà dòng họ chỉ còn một giọt máu, ấy là bố con lúc ấy là đứa hài nhi, thoát được, nhờ sự che giấu của xóm giềng.
- Bố cháu Dũng có nhà không, nhẩy ! - Kỵ bỗng nghển cổ sang trái, cao giọng hỏi.
- Có đấy ! - ạng đáp thay.
- Ta sang đó đi. Cho bố con hắn trộ nhau, cho hắn mừng !
Thế là cả kỵ, cụ, ông đưa chú đi... Lúc đó hěnh như là trời đã sáng...
Tôi như chồm lên, rùng mình :
- Chú ơi, chú có thấy ngực ông có vết đạn không ?
Chú Dũng nhìn tôi, xa lạ :
- Ai bắn ông ? Làm gì có ai bắn
ô
ng ?
Tôi lặng đi.
Da tay tôi nổi gai rờn rợn. Những
cảm xúc phi thường rùng rùng chuyển động trong tôi. Tôi nổi chìm trong câu chuyện vừa hư ảo lại vừa như xác thực chú tôi vừa kể. Tôi nhớ tới buổi tôi cùng bà tôi viếng mộ ông tôi ở Yên Kỳ. Người ta chẳng ai sống mãi cả. Ai cũng chết. Nhưng, cái chết không cắt rời con người với những người còn đang tiếp tục sống.
Vẫn đang mơ mŕng trong ảo giác, tôi sờ tay chú tôi, và câu hỏi tự buột ra từ tâm não tôi, trượt qua vành môi tôi :
- Chú ơi, thế chú có thấy bố cháu
ở
dưới ấy không ?
- Không ! Sao bố cháu lại ở dưới
ấ
y ! Bố cháu còn sống. Bố cháu vẫn
đ
ang lái xe trong quân đội.
Chú Dũng nói quả quyết, và nhìn tôi cái nhìn trắc ẩn. Tôi đứng vụt dậy, nghẹn ngào không sao kìm nén được :
- Chú ơi, bố cháu bị bọn Pôn Pốt bắn ba phát AK vào ngực, nhưng vẫn đưa ô-tô về tới địa điểm vŕ không chết !
Sung sướng trào nước mắt, nhưng như một đớn đau cảm ứng từ truyền kiếp, tôi vẫn thấy nhói đau ở ngực měnh.
*
* *
Cái quạt trần thả sức quay. Ba sải cánh xanh văng tít mů. Nó hoạt động để bů lại mấy năm trời chết đứng. Cái Thảm thích lắm. Můa hè in dấu ở khắp nơi. Cả trên người nó. Bà gọi nó là con phe rôm. Chiều nào bà cũng tắm chanh và lá mướp cho nó mà lưng nó cứ lẩn mẩn như lên sởi. Nó cũng là đứa tợn. Luôn miệng nó gào : "Vặn nhanh nữa lên, anh Duy !. Nó không biết rằng cái quạt là đầu mối câu
chuyện rắc rối giữa lão Hứng, con người gian ác chết xuống âm phủ đáng bị giam vào ngục tối cho quỷ sứ trừng phạt, với chú tôi, con người chứa đựng bao điều bí ẩn về tŕi năng vŕ hiểu biết.
Thấy cái quạt chuyển động sau bao ngŕy bị lão cúp điện, bảy hôm sau kể từ hôm hạch lạc chú tôi, bị chú tôi vặc lại, cứng họng, lão Hứng lầm lầm cái mặt ngay từ khi bước vào căn nhà, đi qua buồng nhà tôi. Ba lão bảo vệ đến ở cùng lão cũng đeo bộ mặt ác thần như thế. Không thấy con Jăng đâu. Qua trň chuyện của bọn họ thì biết họ gửi con chó giống này ở một nhà nào đó, gần đây.
Không hiểu bên trong nghĩ ngợi, dự tính gì, chứ bề ngoài, chú Dũng tôi thản nhiên như không. Với một con người như chú : mạnh mẽ, táo bạo, tài năng, trong người sôi sục một dòng máu phiêu lưu, nhưng lại rất hồn nhiên, vô tư, bản năng nữa ; thật cũng khó đoán.
Tuy vậy, tôi cũng vẫn lờ mờ ngửi thấy cái mùi máu lửa của cuộc chiến
căng thẳng giữa lăo Hứng và gia đình tôi, trước hết là với chú Dũng. Nhiều hôm cái quạt đã là khởi đầu của nhiều lời qua tiếng lại giữa chú tôi và lão. Bởi vì, có những trưa hè nóng như thiêu đốt, cái quạt đang quay vů vù, bỗng chậm dần và ngưng hẳn. Rõ ràng là có sự khiêu khích và ngấm ngầm một thủ đoạn ác hiểm gì đây. Chú tôi cố nén giận trước chuyện này :
- Anh Hứng ơi, anh có hiểu rằng bốn người chúng tôi chỉ có một diện tích là sáu mét vuông và nhiều lúc nóng quá, chật quá, tôi phải ra hiên nằm không ?
Buồng trong không có tiếng đáp. Chú tôi đánh động vŕo tấm liếp ngăn. Hứng vẫn tảng lờ.
Tình trạng này lặp đi lặp lại vài lần rồi.
Chiều nay lại xảy ra. Cơn bão xa ngoài biển Đông dồn tụ oi nồng, ngột ngạt đến nghẹt thở vŕ mồ hôi cứ rịn ra nhây nhớp khắp người. Mất quạt thì phát ốm mất. Sau khi chú tôi gọi, hỏi,
trình bày hoàn cảnh nóng bức, nhún nhường, van vỉ, Hứng vẫn giở bài bây,
ậm ờ một lúc rồi cất tiếng ngáy, chú tôi liền to tiếng :
- Anh Hứng, sao anh lại có thể nhẫn tâm như thế được nhỉ !
- › !... ạng nói cái gì thế ?
- Anh ăn hiếp dồn chúng tôi vŕo chỗ bí quá đáng lắm rồi đấy. Nęn biết
đ
iều, anh Hứng ạ.
- Nhưng mà mất điện thì tôi biết
làm thế nào !
- Anh nói dối mà không biết ngượng à ?
- Tiên sư thằng nào nói dối anh nhé.
Hứng lên giọng chửi thề, giữa vài ba tiếng cười nén lại trong bàn tay bịt miệng thoang thoảng mơ hồ. Chú tôi không để ý đến chi tiết ấy, cau có :
- Thật là quá đáng ! Quạt mình thì vẫn vu vu.
- Anh Dũng ạ, tôi không khốn nạn như anh tưởng đâu.
- Rõ ràng tôi nghe thấy.
- Thì mời anh vào kiểm tra !
Chú tôi bật ngay dậy, trên người chỉ độc cái quần đůi, hầm hập bước theo lối đi, rẽ vŕo buồng Hứng.
Tai biến xảy ra quá đột ngột, nhanh chóng !
Tôi chỉ nghe thấy một tiếng kêu hự dội từ bụng lên miệng của chú tôi. Rồi sau đó là những tiếng đấm, đá huỳnh huỵch, chan chát, bồm bộp của một đám ba bốn người, cůng tiếng thở hổn hển, tiếng rít khoái trá của bọn chúng.
Biết là có sự chẳng lành, tôi nhảy xuống giường, la to : - Bọn ăn cướp, giết người, các bác
ơi !
Nhưng, tôi bị ngay một kẻ nào đó tát cho một cái ngã giúi ngã giụi vào góc buồng. Chồm dậy, tôi thấy ba bốn bóng đàn ông đang chạy từ buồng Hứng, qua nhà tôi ra sân. Một tên nhổ nước bọt chửi : "Phải biết lễ độ với kẻ nắm công tắc điện nhé !".
Tôi chạy vào buồng Hứng. Cửa buồng đã khóa. Bọn Hứng đã chuồn, sau khi bày kế hiểm lừa chú tôi vào buồng, bất ngờ đánh chú tôi một trận đňn thù. Bọn này là quân đánh thuê nhà nghề. Ngay từ cú đánh đầu tięn, chúng đă hạ chú tôi xuống đất vŕ điểm huyệt cho chú tôi ngất đi. Chúng rất sợ chú tôi với sức quật cường tuổi trẻ lại từng trải trong lao động vŕ chiến đấu, sẽ hồi tỉnh, nęn ra đňn rất ồ ạt với phương châm đánh nhanh, rút nhanh. Bây giờ chúng đă kéo chú tôi ra khỏi căn buồng vŕ vứt chú tôi lại trên lối đi xuống bếp.
Tôi ngồi xuống cạnh chú tôi. Nhưng, ngay lúc ấy chú tôi đă mở mắt, chống tay ngồi dậy và đưa mu tay quệt mép chùi dòng máu đỏ đang rỉ ra.
- Không hề gì ! Đừng nói cho bà biết ! Bọn chúng đâu cả rồi ?
- Chúng chạy cả rồi, chú ạ.
Chú tôi đứng dậy. Người chú đẫm mồ hôi. Nhưng không có dấu vết thâm
tím. Mặt chú lì lì, mép chú trễ xuống, đọng niềm cay uất.
Bà tôi đi chợ về lúc đó.
Không hiểu là có điều gì báo trước mà bà tôi có vẻ hớt hải thế. Hấp tấp gắn liền với tai nạn hay vì bà tôi lúc đó già yếu, mệt mỏi, hoa mắt nên khi rẽ quặt vào nhà, đầu gối liền đập vŕo cái cọc sắt chôn làm cữ ở cổng. Kêu
ố
i một tiếng, bà tôi buột rơi cái làn, tay
ấ
p lên vết đau và khuỵu xuống giưa
cơn nắng quái ban chiều.
Tôi và chú tôi vội chạy ra. Chú tôi định bế bà. Bà không chịu. Một tay ôm ngang lưng chú, chân đau co, chân kia tập tễnh, bà nhảy từng bước nhỏ vào nhà. Cái Thảm đi xin lá láng về hơ nóng cho bŕ đắp để tan máu tụ ở chỗ đầu gối vấp. Nhưng, không đỡ. Bao nhięu cái mệt nhọc hình như chỉ chờ có dịp này hóa thành cơn đau nhức hành hạ bà.
Bà ôm chân, rên rẩm cả đêm.
*
* *
Nhưng, ngày đó là ngày gì nhỉ, mà tai biến liên tiếp tai biến dội xuống gia đình tôi ? Cả khi màn đêm đã buông.
Đęm ấy lại là một đêm không khí ngột ngạt, oi bức chưa từng thấy. Đôi lúc nhấp nháy ánh chớp nhỏ, nhìn lên thấy một trần mây, ngổn ngang mây cục, mây tảng, mây hòn, đen đen, xám xám. Cả dăy nhà chỉ thấy tiếng trở mình, cằn nhằn của người già con trẻ mất ngủ.
Chú tôi trở dậy đi tắm.
Từ hôm chú tôi về, chúng tôi trở lại sử dụng cái buồng tắm ở cạnh bếp của Hứng. Hứng thấy vậy chẳng nói chẳng rằng. Nhưng trò đánh trộm du côn lúc chiều với chú tôi, chứng tỏ thằng cha này là tên gian hiểm không vừa. Lão không chịu lép trước chú tôi đâu. Lão vẫn coi mình là kẻ mạnh, kẻ nắm công tắc điện.
Quả nhiên, chú tôi bị vào bẫy của lão lần thứ hai, ngay đęm ấy.
Như trên tôi đã nói, Hứng cùng đồng bọn về căn buồng của lăo mà không thấy con Jăng đâu. Tôi cũng đă bị chúng lừa khi nghe chúng nói rằng con chó giống nọ hiện đang gửi ở nhŕ bạn chúng gần đây. Sự thật thě con Jăng đă bí mật trở về. Con béc-giê này to lớn, hung hãn, dữ tợn lắm. Nó hoàn toàn có thể đóng trọn vai tên hung thủ gây tội ác. Hứng gian ngoan đã tỏ ra vô cùng hiểm độc khi sử dụng con chó đực nŕy để trả thů chú tôi. Trò này quả là chỉ có bọn lưu manh chuyên nghề mới bày ra được. Với con chó này, người khỏe mấy cũng chỉ là một đối thủ non yếu. Hơn nữa, dẫu có thương vong nặng nề đến đâu, nạn nhân cũng không có lý mŕ kiện cáo. Chó xích ở trong nhà tôi, anh mò vào làm gì để nó phải nổi cơn hung đồ ?
Thế là con Jăng được bí mật xích vŕo bếp. Cửa bếp được mở thông với cửa buồng tắm. Sợi xích đủ dŕi để
hung thủ có thể tung hoành trong buồng tắm.
Chú tôi lần xuống buồng tắm. Chú tôi từng bước bước vào cái bẫy đã giương sẵn của Hứng. Và bẫy sẽ sập, để bọn Hứng lúc này tụ tập ở một nơi nào đó hí hởn, tâng bốc nhau và
ă
n mừng thắng lợi.
Bọn Hứng thật là những kẻ tinh ma.
Chúng dự tính đúng. Cửa buồng tắm bị đẩy khẽ, kęu kẹt một tiếng, đă đánh thức con Jăng. Nó nhổm dậy, giũ měnh. Và khi chú tôi lọt cả người vào, tay đang đưa ra phía trước, sờ těm cái gáo đặt tręn bờ bể nước thì con chó hung tợn kéo cái xích đánh sạt, nhe nhanh, chồm tới trong thế tấn công quyết liệt. Hai chân con chó với những chiếc móng nhọn sắc bập ngay vào ngực chú tôi, và cổ chú tôi đã chạm vào cái mũi ẩm ướt của nó.
Giật mình, chú tôi ngửa người né lui. Có lẽ đó là cái cảm ứng bén nhạy của một người vừa bị lừa sa bẫy, còn nguyên sự dè chừng cảnh giới trong
cử chỉ, ý thức. Có lẽ, đó cũng lŕ cái phản ứng tự nhiên của một người còn trẻ tuổi, nhưng sớm dạn dày trong va chạm, luôn ở trong tình thế bất ngờ phải kíp thời có cách ứng xử thích đáng. Đó lŕ hành động thông minh của chiến sĩ đặc công. Bọn Hứng ranh ma, nhưng đă không lường hết mọi sự. Chúng không biết rằng chú Dũng tôi
đă
từng là lính đặc công.
Lúc này, chú tôi thoát cái ra khỏi
tình huống đi tắm, trở lại ngay vị trí người chiến sĩ đặc công đang lần vŕo vị trí địch, bị khuyển địch tấn công. Lập được trạng thái tinh thần như thế, mọi việc sẽ đảo ngược lập tức ! Thật thế, běnh tĩnh và nhanh nhẹn, tránh hàm răng nhọn của con vật, chú tôi lạng sang bên trái. Con chó mất đà chống chân trước xuống đất, nhưng lập tức bật ngay dậy, gần như bay lên, đớp vào bàn tay trái chú tôi giơ cao một cách cố tình để nhử nó. Thôi, thế là vào đúng bài bản rồi. Kẻ đi vồ người đă bị người đưa vŕo tròng. Nắm đấm
dồn hết sức trẻ và lòng căm hờn cùng ý chí quyết đấu của chú tôi vòng từ dưới quại lên đã đánh trúng ức con chó. Con chó tung người lên, hực một tiếng và đổ nghiêng xuống đất. Không bỏ lỡ thời cơ, chú tôi sáp tới, đč ập hai đầu gối lęn mình con chó, và hai bàn tay xòe những ngón tay như sắt nguội chịt lấy cái cổ lông đen chuồi chuội của nó, bóp mạnh.
Nghe tiếng chú tôi gọi, tôi cầm cái đčn đi xuống, thě thấy con Jăng nằm nghięng, đầu ngoẹo, lưỡi thč giữa hai hàm răng cắn chặt, nó đă chết.
Chú tôi đứng, tay chống nạnh, ngực dội lęn hoắm xuống như sóng dồi :
- Để nó đấy ! Quân khốn kiếp !
Không cứng tay với chúng nó thì chúng nó ăn thịt mình.
Chú tôi nói trong hơi thở dốc, đưa tay quệt đám mồ hôi vă đầy trán, rồi cůng tôi đi lęn nhà.
Bà tôi cựa mình, hỏi :
- Có chuyện gì mà hai chú cháu rì rầm ở dưới bếp lâu thế ?
- Con tắm thôi ! Có gì đâu. Mẹ có
đỡ
không ?
- Đau ę ẩm khắp người, con ạ. Cả
ở
ngực nữa.
- Giở giời nên thế thôi, mẹ ạ.
Bà tôi đáp : ừ, rồi trở mình, quạt
phành phạch. Được một lúc, lại mở mắt. Chú tôi vẫn ngồi dưới đất, chấm thuốc lá đỏ lňe soi hồng khuôn mặt tròn, rắn rỏi.
- Không đi ngủ đi, cứ ngồi ăn thuốc lá thế lŕm gì ?
- Con hút hết điếu nŕy đă.
- Bố anh ngày xưa ho hen vì thuốc lá đấy ! Hừ, con trai, đŕn ông nhà này, chả ai là không nghiện cả. Cai đi có được không ?
- Khi nào bốn mươi tuổi, con sẽ bỏ hẳn.
- Bố Duy năm nay bốn mươi rồi đấy. Khổ, gần chục năm rồi, chả hiểu sống chết ra sao !
- Chết thế nào được mà chết ! Mẹ cứ lo làm gì !
- Vẫn rằng là nghĩ thế, nhưng mà...
à này, con làm cách gì, hay là đi phép vào trong đó, hỏi tin tức anh con, xem thế nào. Mẹ nghe trong người hồi này không được như hồi năm ngoái.
- ại, mỗi tuổi mỗi yếu, mẹ đừng lo. Mẹ cňn sống với chúng con chục năm nữa. Rồi con học đại học xong, con còn lấy vợ chứ.
-
ừ thì mẹ cũng mong sống mãi với con cháu. Chứ nếu bỗng dưng phải bỏ các con, nhất là các cháu... thì mẹ áy náy lắm.
- Mẹ chỉ nói gở !
- Cha bố anh, cũng biết trách mẹ nói gở. Này, con...
- Mẹ bảo gì cơ ?
- Anh thắp hương trên bàn thờ bố anh hộ mẹ. Vừa đặt mình là mê. Mà mê sợ quá. ạng lão đứng ở cửa, mời vào không vào, chỉ khóc. Gặng mãi mới nói : tôi thương mình và các con,
cháu quá, có biết đâu rằng měnh chết rồi, vợ con, cháu nội, cháu ngoại, phải sống với lắm bất công thế !
Chú tôi leo lên ghế, cắm ba nén hương trên bàn thờ ông tôi. Không ngờ cái Thảm cũng thức giấc lúc đó. Nó rỉ tai tôi rằng nó mê thấy mẹ nó về, dẫn nó tới trường mẫu giáo. Tôi nằm im, nhớ tới câu chuyện huyền hoặc chú tôi kể hôm rồi, trong mùi thơm của hương trầm.
Tôi không ngờ đęm đó lại lŕ những giờ phút sum họp cảm động hiếm hoi của gia đěnh tôi. Số phận hình như chưa cho phép chúng tôi được sống bình yên, đông đủ.
Tình thế và cá tính đã là nguyên cớ của các tai họa. Tai họa sau bắt nguồn từ tai họa trước và nặng nề hơn.
Sáng bửng, tôi và cái Thảm đang thiếp đi trong giấc ngủ bů thì nghe thấy tiếng bà tôi rền rĩ :
- Giời ơi, các ông nghe kẻ nào vu oan giáng họa cho con tôi thế !
Tôi tụt xuống giường. Bà tôi ngồi trên đất, cái khăn nhung buột rơi tręn vai. Mái tóc bạc cùn phật phờ sau gáy. Chân đau co, chân lành duỗi. Mặt rộc rạc, đau đớn. Chú tôi mặc quần áo bộ đội, đứng khoanh tay, tựa lưng vŕo tường. Hai chiến sĩ công an mặc cảnh phục, đứng ở cửa đang xua đuổi hŕng xóm đến xem ; lấp ló mặt hai đứa con gái nhŕ cô Đại Bŕng ở ngoài cửa. Trong nhà một chiến sĩ công an khác đang đọc lệnh bắt giữ chú tôi. Lý do bắt giữ ghi trong lệnh chung chung lŕ :
để
đảm bảo an ninh, trật tự !
Thấy bà tôi mếu máo, người nọ cúi
xuống :
- Cụ đừng lo. Không có chứng cứ thě anh ấy sẽ được thả ngay thôi. Cơm gạo đâu mŕ nuôi không bây giờ.
Chú tôi lừng lững đi ra tới cửa, quay lại : - Mẹ đừng khóc. Chúng con không lŕm điều gě tủi hổ cho dòng họ, tổ tiên, bố mẹ đâu.
Tôi và cái Thảm chạy theo giữ tay chú. Cái Thảm òa khóc.
Tôi đă không thoát ra khỏi cái mạng lưới định mệnh, nếu như lŕ nó có thật, đang chụp xuống gia đěnh tôi. Tôi cũng như em Thảm, có mẹ, có cha mà lại hóa ra côi cút giữa cảnh đời. Nhiều khi chúng tôi đúng mŕ lại bị quy kết là kẻ có tội. Còn bây giờ... Bắt đầu là bài tập làm văn kể chuyện. Với đầu đề cô giáo Tuyết ra : "Em hăy kể lại một câu chuyện dũng cảm mà em được biết (nghe, thấy)", tôi đă say mê viết lại hơn một trang giấy chuyện chiến sĩ lái xe bị ba viên đạn AK xuyên phổi mà vẫn đưa xe được tới đích an toŕn và không chết. Tất nhiên tôi đinh ninh chiến sĩ đó lŕ bố tôi. Bố tôi không chết. Dứt khoát là thế vì chú tôi đã từng đến cái thế giới của những người đă khuất, đă gặp ông, cụ, kỵ tôi, và khẳng
định lŕ không có bố tôi ở dưới đó. Viết chuyện nŕy với tất cả tình yêu và lòng kính trọng cha tôi, tôi chắc mẩm đó sẽ là chuyện hay nhất kỳ làm văn này. Gì chứ chuyện của tôi hay hơn chuyện của thằng Kim Phú là cái chắc.
Thằng Kim Phú, thằng Văn Giang học cůng tôi từ mẫu giáo. Lên lớp một, lớp hai, nay là lớp bốn, chúng cũng vẫn cùng lớp với tôi. Hai đứa chơi với nhau, xa lánh tôi vì tôi học giỏi hơn chúng, lại là con nhà nghèo. Giữa học kỳ một, thằng Văn Giang chuyển vŕo Sài Gòn theo bố mẹ. Còn lại thằng Kim Phú, con ông đại tá công an. Mất bạn, thằng này mới lân la làm lành với tôi và Việt. Mẹ nó cũng thúc nó chơi với tôi. Vì nó học kém quá. Quy tắc tam xuất làm không nổi. Văn nó còn kém nữa. Lần này, nó ăn cóp một câu chuyện in ở sách Kim Đồng của nhŕ văn Phong Thu nổi tiếng. Chuyện kể về một em nhỏ đánh vỡ cái lọ, dũng cảm nhận lỗi trước mẹ. Nó chép
nguyên si, không sai từng dấu chấm, phẩy.
Chắc chắn cô Tuyết sẽ cho nó ăn trứng hay ăn gậy. Còn tôi, xoàng là tám, nếu không là chín, mười. Nào ngờ, tôi bị một vố tẽn tò, điếng người ! Đúng một hôm sau ngŕy chú tôi bị bắt giữ, đưa về giam ở trại tạm giam, cô giáo trả bŕi văn. Vŕ tôi đă nhận lại bài văn sáng tạo của mình với nỗi tủi hổ chưa từng nếm trải. "Hoan hô nhà văn tương lai của nước Việt Nam ta. Em bịa tạc một câu chuyện đến nực cười. Nhưng, em đă gặp may, vì em đã làm cô buồn cười quá, nên em không bị không điểm".
Đó lŕ lời phê của cô giáo Tuyết ở rìa bài văn của tôi. Cạnh lời phê tàn nhẫn và giễu cợt vô lối đó là con số 1 to tướng nhọn như một mũi tên. Tôi giấu vội bài văn xuống gầm bàn, tim như bị tên bắn trúng, đau lịm, nhưng cố gượng lên để đón nhận điều trớ tręu thứ hai : nghe cô đọc bŕi văn khá nhất đợt nŕy, bài của thằng Kim Phú.
Cả lớp im lặng. Chỉ có Việt, sau khi nghe cô đọc vŕ phân tích cái hay của bài văn ăn cóp nọ, lŕ giơ tay.
- Em Việt có ý kiến gì ?
- Thưa cô, bài văn của bạn Kim Phú em nghe quen quen, hình như đã đăng ở đâu rồi đấy ạ.
Cô Tuyết xua tay :
- Cốt truyện có thể giống. Nhưng lời văn thě khác, em ạ.có - Nhưng thưa cô, lời văn cũng giông giống ạ.
- Giống là giống thế nào ! - Cô nghiêm mặt. - Em đọc nhiều đă bằng cô, hả ? Ngồi xuống !
Giờ ra chơi, thằng Kim Phú làm mặt lạnh với Việt. Còn với tôi, nó vác mặt ngay lên. Tôi không thèm chấp, mặc nó. Nhưng, đến giờ ra chơi thứ hai, bỗng có đứa chạy đến rỉ tai tôi : - Nŕy, Duy. Thằng Kim Phú nó bảo chú mày vừa bị bắt.
- ừ đấy, thě sao nào ! - Tôi lườm thằng nọ, thấy nó im, liền thêm : -Người ta tạm giữ để kiểm tra. Không có gì thì người ta sẽ thả ra.
- Sao bảo chú mày là gián điệp Tàu ở biên giới mới về.
- Láo ! Đứa nŕo bảo mày thế ?
- Thằng Kim Phú. Nó bảo chính bố nó là thiếu tướng công an đã ký lệnh bắt chú mày.
Tôi sững sờ. Chả lẽ cái chuyện nó dọa tôi hồi còn học ở mẫu giáo lại là thật. Hay là, cái Vành Khuyên học lớp tám vốn căm ghét tôi, chú tôi, đă ton hót mọi chuyện xảy ra với thằng Kim Phú.
Giờ ra chơi thứ ba, tôi xộc đến định hỏi thằng Kim Phú chuyện nọ. Nhưng, vừa thấy tôi, thằng nŕy liền lặp lại cái trò kết bè đảng, phong cấp tước từ hồi ở mẫu giáo, chỉ mặt tôi, hét :
- Các đồng chí sĩ quan cấp úy, cấp tá ! Các đồng chí hăy bắt trói tên phạm pháp này lại.
Trông cái thân hình lẳng khẳng, cái mặt lấc láo của nó tôi đã thấy ghét quá. Tôi xồng xộc tiến đến thẳng nó :
- Mày bắng nhắng cái gì thế !
Tức thì nó rút cái còi trong túi đút vào miệng, thổi đánh toét một tiếng rất chối tai. Trời ! Không hiểu ông bố đại tá hay thiếu tướng gě đó có thấu hiểu nông nỗi lŕ : con ông nó lợi dụng luôn chức vị, phẩm tước của ông để dọa nạt, áp chế bạn bč không ?
- Các đồng chí bắt giam tęn này lại ! - Nó ra lệnh.
- Mày nói ai là phạm ? - Tôi vặn.
- Mày ?
- Mày nói láo !
Tôi quát. Nhìn xung quanh đã thấy ba bốn thằng lẻo khẻo đang rập rình định giơ tay chộp mình. Chúng đều muốn tuân lệnh thằng Kim Phú. Tôi
đoán chắc rằng thằng Kim Phú lại đă tổ chức được một đám hầu cận měnh bằng cách đưa oai danh bố ra vŕ bắt bọn kia phải đóng tiền cung phụng. Nhưng xem ra bọn muốn bắt tôi đều có vẻ e sợ. Con nhŕ giàu, có đứa nào vóc dạc đô khỏe như tôi. Tôi mười tuổi, mang tố chất di truyền của dòng họ có sức vóc, lại quen sống trong kham khổ, nên vừa khỏe lại vừa dai sức. Vào tuổi này, tôi cảm thấy sâu sắc thế nào là sự xúc phạm đến danh dự. Vả chăng, dư ảnh của cuộc bắt giữ chú tôi để lại trong tôi niềm cay uất lúc này dội lên cay sè gốc mũi tôi, vùng xoang trán tôi. Mình không cứng tay là bị nó ăn thịt liền. Tôi nhớ tới lời chú tôi khi trừng trị con Jăng cůng lúc lòng tôi rực lên ý nghĩ phải cho thằng Kim Phú một trận.
Thế là tôi nắm tay lại, gằm mặt xuống, lao thẳng vào thằng Kim Phú, một tay giơ cao che đỡ vùng mặt, còn tay kia như máy ra đòn tới tấp đúng
bài bản chú tôi đã dạy. Thằng Kim Phú giật lùi, nhưng nó cũng đã lãnh liên tiếp hai quả thượng đẳng vào mặt. Gầm lên, nó tung chân đá móc, một quả súc của tôi đă đánh bật chân nó lęn. Mất đŕ, nó ngã ngửa tênh hênh và nằm khòng kheo trên sân như hình nhân bằng gỗ chắp, không sao đứng dậy nổi.
Trận đấu diễn ra trong nháy mắt. Bọn lâu la của thằng Kim Phú xô lại, đỡ nó dậy. Tôi lảng đi, ngỡ rằng cũng chỉ là chuyện bình thường vẫn hay xảy ra và chìm vào trong nhịp sống sôi động học trò. Nào ngờ, cái thằng có thói ăn trên ngồi trốc ấy lại là cái thằng cò hương, được bố mẹ nâng như nâng trứng, hứng như hứng hoa, chỉ giỏi hò hét, chứ va chạm mạnh là không sái tay cũng bong gân, trẹo cẳng. Bị mất đà ngã ngửa, nó vội vàng đưa tay chống đất. Nó đă bị chính nó hại nó.
Được bạn nâng dậy, nó so vai lại, khňng khòng cánh tay trái, sụt sịt khóc.
Cái thằng hèn ấy nhờ các bạn dẫn đến cô giáo Tuyết dạy văn, đồng thời lŕ cô giáo chủ nhiệm lớp chúng tôi. Ngay lập tức, tôi bị mời đến trước mặt cô giáo :
- Nào, em đã làm hại bạn như thế kia, em có thấy xấu hổ không ?
- Thưa cô...
- Không thưa gửi gì cả. Tôi biết là vì sao em đánh bạn Kim Phú rồi. Em ghen ghét với tài năng của bạn ấy chứ gì ! Em tồi lắm ! Em thử nghĩ kỹ đi, như thế có xứng đáng lŕ học sinh không ?
Tôi cúi gằm, mặt ê dại đi. Trời ơi, sao tôi bị nhục mạ đến thế này. Cô ơi, sao cô lại có thể gán cho em cái ý nghĩ đê hèn, đốn mạt như thế ?
Thằng Kim Phú được đưa về nhŕ nó ngay. Tôi ngồi học tiết cuối cùng, đầu óc mung lung, hỗn loạn. Nhưng, nỗi oan ức ấy chưa phải đă là đến mức cay đắng tận cůng. Tan học, tôi bị gọi lên văn phòng hiệu trưởng và ở đây, tôi đă phải chịu đựng một cực hěnh khổ
nhục mà tôi tin rằng sau này mỗi khi nghĩ lại, nếu không bình tĩnh, tôi có thể nổi cơn khùng điên, phá phách.
Tôi cam đoan lŕ thế. Và tôi, cho đến giờ, vẫn không tài nào giải thích nổi, thân phận tôi sao lại có thể bị khinh rẻ đến thế, sao lại nằm trong tay ngẫu hứng của một người đŕn bà xa lạ, chẳng phải là giáo viên, chẳng phải là hiệu trưởng, hiệu phó nhà trường.
Người đŕn bà ấy đi chiếc xe La-đa đến trường. Cặp mông và bộ đùi mập bó trong cái quần bò hoa. Ngực nở căng sau làn áo phông cá sấu. Ngoài bốn mươi rồi, nhưng son phấn đang cố trẻ hóa bà, tạo cho gương mặt choăn choắt của bà cái vẻ kiêu kỳ và nanh
á
c của mụ dì ghẻ.
Bà như vồ lấy tôi, lôi tôi xềnh xệch
vào căn buồng khi tôi vừa rụt rè đi đến trước cửa để trěnh diện cô chủ nhiệm.
- Mày đây, hả ? Cái thằng mặt sứa gan lim này. Mày ghen tức gì với con tao ? Mày thù hằn gì với nó, hả ?
Bà nhe những chiếc răng trắng như sứ, nhọn, nhỏ như răng chuột, vŕ rít lên những tiếng chói tai, đồng thời hai tay bà cứ rung lắc, lay giật tôi như tôi là cái gốc cây bà phải đánh đổ vậy.
Tôi đă phản ứng lại. Tôi quẫy ra khỏi những ngón tay của bà. Lập tức bà gí ngón tay vào trán tôi day day và
đ
ay đả :
- Mày ghen ăn ghét ở với con tao,
hở ? Mày mà dám so sánh với con tao, hở ? Con tao là lá ngọc cành vàng. Còn mày, mày là con cái đứa đánh đĩ thập phương, lŕ con thằng khố rách áo ôm, cu-li poóc-tê. Thằng chú mày là hạng lưu manh có tiền án, tiền sự. Bà mày là con mụ nặc nô...
Bà thốc tháo tuôn ra, xối vào tôi mọi lời nguyền rủa, mạt sát nặng nề. Hóa ra bà đã đủ thời gian thu thập những thông tin cần thiết về gia đěnh tôi. Bằng cách qua mồm thằng Kim Phú hay qua hồ sơ bắt giữ chú tôi mà bà có thể biết ; và vì không cắn xé
được tôi nên bà dùng chúng để hạ nhục tôi.
Cô Tuyết có lẽ thấy bà bị kích động quá, nên dịu dàng bảo bà : cứ bình tĩnh để cô dạy bảo tôi. Tức thì bà lồng lên như ngựa vía và xỉa vào mặt tôi : - Dạy bảo gì cái hạng này hở, cô ! Bé đã thế này thì lớn lên sẽ thành đầu trộm đuôi cướp như chú nó. ại giời, cái quân vai u thịt bắp, mồ hôi dầu khốn nạn nŕy, nó lỗ mãng quen thói rồi. Cái tay thằng bé nhà tôi mà nó dám mắm môi mắm lợi bẻ quặt lại thì không gãy cũng trật khớp chứ còn gì !
Mặt tôi đă tím lịm. Lạ sao lúc này tôi không còn cảm giác nhục nhã nữa. Phải, việc gì mà nhục nhỉ ? Kẻ kia sỉ nhục tôi. Nhưng, dựng chuyện vu cáo, tức là bà bịa đặt, gán cho tôi cái xấu xa tôi không có thì tôi không việc gì mà nhận lấy cái nhục. Tôi chỉ căm phẫn thôi. Và tôi phải gầm lên, sau một hồi nín hơi, tức nghẹn :
- Bà im đi !
Có lẽ bị bất ngờ nên người đàn bà nọ há hốc mồm, sửng sốt. Lúc ấy cô giáo Tuyết, ôi cô giáo kính mến của em, từ đầu tới giờ cô chẳng những chẳng đứng về phía kẻ bị vůi dập, chẳng có một hành động tối thiểu nŕo để bảo vệ thằng học sinh khốn khổ của cô khỏi móng vuốt cú diều, trái lại, cô lại dửng dưng, bỏ mặc nó bơ vơ đơn chiếc trước trň trả thù hung bạo ; giá như cô cứ tiếp tục im lặng thờ ơ thì cũng còn hơn là bỗng dưng cô vằn mắt nhìn tôi, quát : - Em không được hỗn ! - Cô đă về hùa với cái ác, cái vô lý.
Thế là người đàn bà nọ được thể, ngoạc mồm tru tréo : - Đấy, cô xem. Cái đồ bất nhân độc ác thế đấy. Nó dám chửi cả tôi. Nŕy, bà nói cho mày biết. Cả nhà mày không đáng giặt sơ-líp cho nhà bà nhé ! Tôi đề nghị nhà trường phải đuổi học thằng này. Không thì tôi kiện lên tận Bộ giáo dục các người.
Rồi giật phắt cái ví đầm để tręn bàn, người đàn bà quái kiệt nọ vùng vằng lao ra cửa, như thể là dằn dỗi gì đó. Nhưng, tới cửa, bà lại quay ngoắt lại, chỉ vào mặt tôi, gằn : - Chưa xong với bà đâu ! Bỏ ngay ra, về bảo cả nhà mày gom góp lại, bỏ ra mười nghìn đồng, để bŕ thuốc thang cho con bà. Không thì còn rắc rối với bà !
Lại một lần nữa, cô giáo phù kẻ thịnh, về hùa với kẻ có quyền hành và giàu có, quen thói tác yêu tác quái vào mọi việc, cô không giữ được lẽ công bằng của người đi dạy dỗ con trẻ, cô dằn hắt tôi :
- Em thấy tội lỗi của mình chưa !
Em làm bà ấy tức giận, em gây bao hậu quả rắc rối cho tôi, em có hiểu không ? Đấy, em tự làm hại em nhé : ai có thể kết nạp em vào Đội được nữa !
Nước mắt tôi ứa đầy vŕnh mi. Tôi sẽ vừa gào vừa khóc vì uất ức, tủi hờn.
Nhưng không, tôi đă chỉ khóc vì thương bà. Bà tôi đã tới. Như bụt hiện lên cứu khổ cứu nạn kẻ yếu hèn, bà tôi đã tới cùng với Việt dẫn đường. ại, Việt, người bạn nhỏ bé thân yêu suốt đời của tôi. Việt đă chạy thẳng về nhà tôi, báo cho bà tôi biết : Cần phải cứu trợ tôi ngay. Bà tôi, cái áo nâu vá vai, gầy gùa, chân đau, tập tễnh chạy dọc theo hành lang gọi tên tôi, rồi đứng lại trước người đŕn bà nanh ác cắp ví vừa xỉa xói tôi xong, với tiếng kêu vừa thống thiết, vừa quyết liệt :
- Các người có quyền gì mà hành hạ cháu tôi ! Các người có quyền gì !
Mụ đŕn bà nọ liền lảng ra ngoài. Còn cô giáo Tuyết chắc vừa kịp phản tỉnh, nhận ra thái độ thiếu công bằng quá đáng của měnh, liền đỡ tay bŕ tôi : - Cụ ơi, xin cụ cứ bình tĩnh, để cháu nói lại cụ nghe.
Cuối tuần đó, bŕ tôi được mời tới trường.
Trở về, bà tôi cho tôi biết : Cô giáo nhận là có thiếu sót trong việc này,
nhưng vì rõ ràng tôi đã đánh bạn bị thương nên phải chuyển sang lớp khác, để quan hệ hai bên đỡ căng thẳng, phải hoăn kết nạp Đội một thời gian vŕ gia đěnh tôi phải nộp tám nghìn đồng thuốc thang cho thằng Kim Phú. Tổn thương của nó có giấy bác sĩ chứng nhận.
Tôi ứa nước mắt thương bà. Bà ôm tôi, xoa đầu tôi, ôi bà của cháu, bà mụ đỡ nâng cháu, một lần nữa bà lại dắt tay cháu đi qua cái hỗn độn vô lý, thiếu nhân cách của cuộc sống nŕy.
Vỗ vỗ vai tôi, bà cười khe khẽ : - Con trai gì mà mau nước mắt thế !
Nín đi không em Thảm nó cười cho kěa ! Sợ bà không có tiền à ? Đâu khắc có đó. Nhiều no ít đủ, lo gě, cháu trai của bà.
Đâu khắc có đó, nói một cách cụ thể lŕ chiều hôm đó, bŕ tôi chồng cái ghế đẩu lęn cái ghế ba nan ở trên giường, và bảo tôi leo lên, tháo cái quạt trần xuống.
Trời hãy còn nóng, nhưng từ khi chú tôi bị bắt, Hứng đã công nhiên giật đứt hết dây điện của cái quạt vŕ nó đă trở nên vô dụng. Thêm nữa, giờ đây nó lại như một vật chứng nhìn chỉ thấy đau buồn. Tất nhiên việc bồi thường thúc ép phải bán cái quạt đi vẫn là lý do chính, vì cũng chẳng còn cách nào khác.
Có người đến tận nhŕ mua cái quạt đó. Cũng lại lŕ cái lão lái buôn mắt cặp kèm, ăn trầu thuốc dạo nào đã mua cái xe Eska. Cũng lại là cái thủ đoạn chê bai dìm giá và kiểu cách cò kè, bắt bí quen, mòn. Nhưng, lần này bà tôi không còn có được cái ứng phó linh lợi như hồi xưa. Bà tôi lặng lẽ đếm mười nghěn đồng rồi bảo ông ta : "Thôi, ông vác hộ tôi đi !". Khách mua đi rồi, bŕ tôi ngồi thần ra. Lát sau bà bảo :
trả cho nhà thằng Kim Phú cũng còn được hai nghìn để chu cấp cho chú tôi trong lúc bị tạm giam.
Thứ năm lŕ ngày nghỉ học. Cả nhà dậy sớm. Bà nấu cơm, nắm thành hai nắm to, nhỏ. Nắm nhỏ để ở nhà cho cái Thảm trông nhà ăn trưa. Nắm to bà tôi và tôi đem đi cho chú Dũng. Bŕ bảo : chả ai người ta cho tù ăn no đâu, huống hồ lúc thóc cao gạo kém nŕy. Nhà giam, tiếc rằng chỉ có thân nhân mỗi tuần tiếp tế cho người nhà bị giam có một lần, chứ nếu được thì mỗi ngày bà phải nắm một nắm cơm to gửi vào cho chú ấy ăn thêm. Cùng với nắm cơm, còn lọ vừng lạc.
Bảy giờ, hai bà cháu đến cửa nơi tạm giam đă thấy người ta đứng chật trong nhŕ đợi. Tôi lặng lẽ quan sát xung quanh měnh. Những làn mây, làn cói, túi nhựa chật căng bánh chưng bánh tẻ, giò, chả, ruốc. Lại có cả người mang nem, thịt nướng, lạp sường, xúc xích. Mặt ai cũng ủ ê như mang tâm
sự oan ức. Họ lầm rầm trao đổi chuyện trň, rồi đứng dậy rŕo rào xếp hàng đôi, khi vừa nghe thấy mấy tiếng kẻng khua kèng kèng.
Gần một giờ đồng hồ sau, bŕ tôi và tôi mới lọt qua được cái cửa vòm có hai cánh cửa sắt nặng nề, bước vào một căn buồng nhỏ, ở đó có người công an xem giấy tờ và kiểm tra đồ tiếp tế.
- Cụ gửi những cái gì vào ?
- Dạ, có nắm cơm với lọ muối vừng. - Không được để vừng trong lọ nhé.
- Sao ạ ?
- Tai cụ nghễnh ngãng à. Vứt cái lọ đi.
Người nọ lừ lừ nhìn bà tôi như nhìn tên gián điệp, rồi hất hŕm :
- Bẻ nắm cơm ra !
- Cái gì ạ ? Nắm cơm tôi gửi cho cháu.
Người nọ cau mặt, không nói không rằng, nhấc nắm cơm bà tôi đặt trên cái bàn mặt đá rửa, bẻ đôi ra rồi ném bịch
xuống, hai tay đập vŕo nhau như phủ bụi.
- Cụ vào thăm ai ?
- Dạ, thưa con tôi. Lã Văn Dũng.
- Cụ về đi.
- Sao ạ ?
- Không có ở đây.
- Dạ, tuần trước tôi đến thăm, nó cňn ở đây.
- Thả rồi.
- Sao ạ ?
- Cụ ra đi. Hỏi lôi thôi măi. Người tiếp theo đi.

[vinatex]

Hệ thống quảng cáo SangNhuong.com

Bà tôi vội vơ nắm cơm bị bẻ đôi và lọ vừng, cho vào cái làn guột, mừng mừng, lo lo, quay ngang quay ngửa, biết là chẳng còn có thể hỏi được ai nữa, liền dắt tay tôi đi ra.
Ra tới ngoài đường rồi, bà tôi lại quay lại, nhìn chăm chăm căn nhŕ đá có cửa vòm và hai cánh cửa sắt đen sẫm. Tựa như bà tôi muốn hỏi nó : con tôi có ở trong đó không ?
Rồi như tự giải đáp được cho měnh, bà thở một hơi dài nhẹ nhõm : - ừ, chẳng có chứng cứ gì thì người ta phải thả chú ấy chứ, cháu nhỉ.
Nói đoạn bŕ lại ngẩn ra :
- Khổ ! Chả lẽ mãi mãi vẫn như hồi nào. Khỏe thì bắt nạt yếu. Người lớn thì ức hiếp trẻ con. Đứa giàu sang thì thao túng mọi chốn. Bọn nắm quyền thì tác quái khắp nơi ư ?
Chính lời bà tôi đã khiến bà giàn giụa nước mắt. Lát sau bà trỏ cái chòi gác cao vượt bờ tường cắm mảnh chai và chăng ba hàng dây điện bao quanh khu nhà giam, bảo tôi : - Hồi xưa, ông cũng bị giam ở đây. Bà cũng phải đi tiếp tế cho ông. Hồi
đó
họ bắt nhầm ông.
Rồi bà im. Tôi im lặng đi cạnh bà.
Chân bà đau từ hôm vập đầu gối vŕo cọc sắt, vẫn chưa khỏi. Bà bước tập tễnh. Tôi biết bà muốn về nhà thật nhanh. Nếu đúng là chú tôi đã được thả thì chú tôi phải về nhà chứ. Nếu không, chú tôi đi đâu ?
*
* *
Vừa bước vào sân, bà tôi và tôi còn đang rầu rĩ, do ấn tượng của buổi đưa cơm đến nơi tạm giam chú tôi, thě đă nghe thấy tiếng nấc của cái Thảm.
Cái Thảm đứng ở hięn. Nó vốn là đứa gan, từ lúc lớn khôn rất ít khi khóc. Càng lạ hơn là tiếng khóc của nó. Rõ ràng là nó cố kìm giữ. Nó chỉ nấc nấc trong cổ họng. Mặt nó do nhịn nín mà
ứ đỏ. Tới khi bŕ tôi vứt cái làn ôm lấy nó, nó mới bật tiếng. Nhưng chỉ nức nở vài ba tiếng, nó lại nén lại, nấc nấc trong cổ họng. Và người nó rung lên. Tiếng khóc nghe tức tưởi, oan ức quá.
Bà tôi hốt hoảng bế nó lên :
- Đứa nŕo đánh cháu ? Đứa nŕo dọa cháu ?
Rồi nhìn vào nhà trong, bà la :
"Đứa nŕo rình lúc tao đi vắng dọa dẫm
gì cháu tao, có gan thì ra đây cho tao biết mặt nào !". ý bà nghĩ lão Hứng. Lão Hứng đã về đây ở sau khi chú tôi bị tạm giam. Cùng về với lão là một người đàn bà trạc bốn mươi, to béo, mặt nhỏ bằng cái niêu con, thoạt nhìn bà tôi đã vận ca dao : "Những người mặt nhỏ như niêu. Cái răng trắng ởn, chồng yêu cỡn cờ". Rất có thể lão Hứng đã đánh mắng gì em tôi. Nhưng sao hỏi mãi em tôi vẫn không nói. Bà tôi bế nó ra sân, bảo tôi xem tay chân mặt mũi nó có chỗ nào thâm tím không. Nó lại nức nở to hơn và giậm chân lạch bạch, nghe càng ai oán. Hay là chị em con Vàng Anh bắt nạt nó. Có thể lắm. Hai đứa con gái này càng ngày càng tệ. Chúng tranh giành nhau của cải, coi nhau như quân thù quân hằn. Rồi có hôm về hùa với nhau, vác gậy đuổi đánh mẹ nó. Con Vŕng Anh đă bỏ học, gia nhập băng ăn chơi của bọn quen lęu lổng trong phường. Cái Vành Khuyên
đem chuyện gia đěnh tôi đến trường, xuyên tạc và thêm dấm ớt bôi nhọ tôi.
Nhưng, trên người cái Thảm không có dấu vết thương tích. Bà tôi càng bối rối gặng hỏi. Càng gặng, nó càng khóc, càng run rẩy. Cuối cùng nó mới ôm cổ bà tôi, giụi mặt vào vai bà tôi, nghẹn ngào đứt quãng : - ạng Hứng... đánh... chết con mèo Mí rồi...
Tôi choáng choàng đâm vào trong nhà. Bà tôi bàng hoàng kêu một câu gì đó tôi không nghe rõ. Cân não chúng tôi bị một đòn đánh trả choáng váng. Đây không đơn thuần lŕ việc giết hại một con vật. Có cái gì đó hung hãn, man rợ hơn nhiều nên con em tôi mới rơi vào trạng thái khiếp hãi, thất thần như thế !
Nhưng, tôi còn chưa tìm thấy xác con mèo Mí thì đã nghe thấy tiếng cô Đại Bàng khe khẽ gọi bà tôi, ở bên bờ rào :
"Bà ơi, bà... con bảo bà cái này..."
- Cô nói rất khẽ rồi bỏ lửng câu tiếp.
Vì ngay lúc đó tôi thấy ông Luông chủ tịch phường với hai người công an mặc cảnh phục, bước vào sân nhà tôi, mặt cả ba người đều nghiêm nghị khác thường.
Chuyện gì nghiêm trọng đã xảy ra thế này ?
Cái Thảm nhận ngay ra điều gě đó bất thường, nó thấy phải để bŕ tôi tĩnh tâm mà đối phó, nên tự trụt ra khỏi vòng tay bà tôi, nín bặt, đi vào trong nhà.
Đứng lại ở giữa sân, mặc cái áo đại cán ka-ki, khuyết áo mắc sợi dây đeo chům chìa khóa, ông Luông vẫn cái mặt lưỡi cày ấy, nhưng hôm nay trông đầy vẻ phẫn nộ vŕ khinh bạc. Không thèm chào hỏi bà tôi, ông vào
đề
luôn :
- Chúng tôi có trách nhiệm thông
báo cho cụ biết trong tình hình chính trị hiện nay, nhất là khi đang có cuộc
sinh hoạt chính trị lớn, tức là bầu cử Hội đồng nhân dân ba cấp : phường, quận, thành phố, bất cứ một kẻ náo loạn nào cũng sẽ bị thẳng tay nghiêm trị !
Thấy bà tôi im, ông chủ tịch lại tiếp tục kinh nghiệm xử thế lợn lành trói chặt, hắng giọng : - Đối với bọn lưu manh côn đồ rắp tâm phá hoại cuộc sống xă hội chủ nghĩa tươi đẹp của chúng ta, chỉ có một cách lŕ thẳng tay. Thẳng tay ! Cụ có hiểu không ?
Bà tôi cúi xuống, cầm cái chổi, thản nhiên :
- ạng nói thế có gì mà khó hiểu.
Những quân bạc ác, bất nghĩa, bất nhân, chết xuống âm phủ còn bị quỷ sứ hành hình nát xương lòi da ra kia,
ô
ng ạ.
ạ
ng chủ tịch chống một tay lên
sườn, chun mũi :
- Cụ cứ việc nói kháy đi !
- Tôi chả nói kháy ai cả. Những quân ngậm máu phun người, trước bẩn miệng mình...
Một anh công an chẹn lời bà tôi : - Cụ ơi, cụ khinh nhờn chính quyền quá rồi đấy !
Bà tôi nhếch mép :
- Chú có hiểu đầu đuôi câu chuyện chưa ? Nếu tôi có khinh nhờn thật thě là : Vì quan đú đởn nęn dân nó nhờn, chú ạ.
Dứt lời, vứt tạch cái chổi xuống đất, bŕ tôi đưa tay xếp lại vŕnh khăn đội đầu, cười khan một tiếng. Rồi lę cái chân đau đến trước mặt ông Luông, giọng bŕ tôi chợt lặng đi : - Thôi thě hôm nay tiện thể các ông đại diện cho chính quyền có mặt ở đây. Các ông nghe tôi nói lại đầu đuôi câu chuyện nhé. Cây muốn lặng, gió chẳng đừng. Tôi nói vậy, thật lŕ cực chẳng đă, ông chủ tịch ạ. ạng vào nhà tôi xem đi. Có cái quạt trần tháo xuống bán nữa là sạch bách rồi. Tôi từng này tuổi đầu mà phải nuốt nhục kẻ lộng
hành, nín nhịn để nuôi dạy hai đứa cháu nội, cháu ngoại như hai đứa trẻ côi cút, mŕ cũng không xong, hỏi còn có cái khổ, cái nhục nào hơn nữa không, ông ?
Cái chân đau khiến bŕ tôi nghiêng người chực ngã. Tôi chạy vội lại đỡ bà. Bà vịn vai tôi đứng dậy. Rồi bà bảo tôi học bài đi, và bước lên một bước, giọng bà tôi cay nhức lên :
- Nào, đói khổ nó là cái nghiệp dĩ trường kỳ của dân ta, chẳng cần nói nữa, nhưng còn cái nhục nào hơn nữa thì ông cứ giáng xuống cho tôi và con cháu tôi hưởng đi. Nào, còn gì oan ức hơn nữa thì các ông cứ gây ra đi cho con cháu tôi nó chịu. Ngót nghét bảy mươi năm sống rồi, chồng chết oan mŕ nay thân còn mang tội. Con cái mỗi đứa một nơi. Thân già bới đất nhặt cỏ nuôi cháu. Vậy mà nay sổ đen, sổ đỏ. Mai quy tội gián điệp thám báo. Các ông có cňn là Đảng, là chính quyền của dân không ? Đảng chân chính biết
thương người nghèo khổ, công minh chính đại lắm các ông ạ !
Ngực bà tôi trồi lên hoắm xuống những hơi thở rộn rực. Bà mệt lắm rồi. Nhưng cơn bi phẫn vẫn còn đang đňi lên tiếng. Bà nấc lên từng câu đứt quãng :
- Khánh kiệt hết rồi ! Cùng cực lắm rồi, các ông ạ. Chỉ còn cái thân già ngực lép vú mướp tàn tạ nay sống mai chết nữa thôi. Nào, các ông muốn gì nữa thì nói đi !
Giọng bà tôi chợt như xé lên. Tôi kinh hoàng chạy lại ôm sườn bà, tấm tức khóc. Bà tôi vừa phanh mở hai vạt áo che ngực, rồi để mặc cho hai hàng nước mắt tràn qua hai má gầy, bà tôi gào lên khản re, và bước lên với vùng ngực già xám ngắt, nhăn nheo, khốn khổ : - Các ông đâm vŕo đây đi, bắn vŕo đây đi. Tôi sống thế lŕ đủ rồi. ừ, đủ nhục rồi. Nŕo, đâm đi, bắn đi !
- Bà ơi !
- Bà ơi !
Tôi và em Thảm chạy lại ôm chặt sườn bà cùng kêu to. Tôi chuyển về phía trước bà, như một lá chắn che đỡ bà.
Hai người công an cúi mặt, có vẻ ân hận vì bây giờ mới hiểu ra phần nào sự thật. Một người ấp úng :
- Cụ Duy ạ, cháu xin cụ cứ bình tĩnh. Rồi mọi chuyện trước sau cũng sẽ rõ trắng đen.
- Bình tĩnh ! Bình tĩnh để các ông muốn chà đạp lên ai thì chà đạp à !
Có một câu nói đă cất lên kịp thời phản ứng lại lời dàn xếp muộn mằn nọ. Tôi không ngờ người nói câu đó là cô Đại Bàng. Cô Đại Bàng, ôi, người phụ nữ đau khổ và chân thật, hàng xóm của gia đình tôi. Tôi càng bất ngờ vì cô đã chạy đi loan báo cho các cụ tổ hưu trí biết, khi thoắt thấy ông Luông và hai người công an bước vào nhà tôi, vì cô nghĩ chắc là có điều gì chẳng lành cho bà tôi.
Bây giờ, người đă xúm đông xúm
đỏ ở bęn sân nhà cô Đại Bàng. Thật là cuộc hội ngộ các anh hùng đông như trong Tam quốc. Tôi chợt nhớ tới ý cụ Hồn Nhiên nói hôm nào vì nhận ra gương mặt hồng đỏ của cụ cạnh nét mặt đăm chięu của ông Vinh pháo, ông Xương, cụ Tuệ, cụ Lục... Lại có cả Việt như ngọn măng cạnh cụ Xương.
- Tôi có ý kiến thế này nhé. - Cô Đại Bàng lách qua hàng rào, bước sang sân nhà tôi, xăng xái khác thường. - Mục sở thị là tôi trông thấy ông Hứng xách con mèo đến trước mặt con cháu bé Thảm, rồi cầm dao chém. Vừa chém vừa quát nạt : "Thằng chú mày sổng tù về đây thì tao giết như giết con mèo này, nhớ chưa ?". Con bé run cầm cập, mặt tái xanh tái xám. Tôi đứng ở bên này, vội lên tiếng : "ạng độc ác quá quân Pôn Pốt thế, ông Hứng". ạng ta mới xách con mèo máu mê bê bết chạy đi.
- Nó đâu rồi ?
- Nó đâu rồi ? Đồ dă man !
Cụ Hồn Nhiên áp mặt vào khe rào, nhìn sang, cất tiếng khàn khàn :
- Bớ ông chủ tịch. Cứ như lời ông nói là trong tình hình chính trị hiện nay phải nghiêm trị kẻ gây rối thì trước hết phải trị ông. Chính ông là kẻ gây rối loạn. ạng kết tội lếu láo cho bàn dân thiên hạ, từ ông vua khỉ Tôn Ngộ Không tới bà lão nghèo khổ, cái thư viện của tôi.
Giữa tiếng cười bật lên có vẻ không đúng chỗ, cụ già cao niên vẫn tha thiết với việc đời, tiếp.
- Sắp đến ngŕy bầu cử Hội đồng nhân dân, ông phao tin ông Vinh pháo lŕ đại tá dởm. ạng man khai lý lịch của ông. ạng ăn của đút của lót. ạng gây muôn sự nhiễu nhương, muôn điều cŕn rỡ. ạng làm hại thanh danh Đảng, Nhà nước ta !
- Lão còn nhiều tội nữa kia !
- ạng chủ tịch ỉm thư của con cháu tôi !
- ạng ăn cắp tiền con tôi gửi bưu
đ
iện cho tôi !
- Đả đảo Luông cường hŕo, ác bá !
Tôi không ngờ sân nhà tôi biến
thành nơi biểu tình. ạng Vinh pháo phải ra dàn xếp. Khóa vừa rồi ông trúng cử bí thư Đảng ủy phường. ạng nói : bà con ai về nhà nấy đi. Mọi việc Đảng ủy phường đă biết, sẽ xử lý thỏa đáng trong một ngŕy gần đây. Cụ Hồn Nhięn hậm hực, kêu ông Vinh pháo vẫn mắc tật hữu khuynh. ạng Vinh pháo cười cười, đập khẽ cánh tay cụt vŕo tay cụ Hồn Nhiên : "Mọi việc sẽ đâu vào đấy, cụ ơi !". Cụ Hồn Nhiên kêu : "Tôi sẽ kiện lão tới tận Tòa án tối cao. Chuyến này phải truất lão đi. Cầm quyền mà cổ hủ, ngu xuẩn, lại cơ hội, sâu mọt thì tàn hại cả bách tính !" Việt cũng có mặt ở đó. Việt thét : Kiện tới tận Ngọc Hoàng Thượng đế và Đức Phật Như Lai, vì lão vu cáo Tôn Ngộ Không !
*
* *
Sáng hôm sau, bà tôi không dậy sớm như mọi ngày.
Buổi trưa, đi học về, tôi thấy cái Thảm lúi húi ở trong bếp. Trên cái kiềng sắt, một xoong cháo nhỏ đang lặng lẽ sôi, nổi từng bong bóng mắt cá.
Bà tôi ốm từ hôm đó
Căn bệnh thấp khớp bŕ mắc từ lúc trẻ tái phát dữ dội từ buổi bà bị vấp cọc sắt ở cổng. Những khổ ải bà đã chịu đựng dằng dặc mấy chục năm cůng những buồn đau bŕ phải hứng chịu những năm tuổi giŕ gần đây ngấm ngầm gây tổn thương tâm thể bŕ. Bà bước vào những ngày đau ốm triền miên và thời kỳ suy nhược toàn bộ cơ thể.
Tôi và em Thảm lên khu đồi hoang hái rau ngải về phơi, sắc cùng đậu đen
rang chín cho bà uống. Bà uống một ngày ba bát đặc. Bà nằm liệt mất ba ngày. Ngày thứ tư, bà ngồi dậy được. Tôi đi học về thấy cô Đại Bŕng đang ngồi nói chuyện với bŕ. Đầu giường bŕ có mấy lọ thuốc bổ thần kinh cô mới đem sang biếu bà. Càng ngày cô Đại Bàng càng gắn bó với gia đình tôi. Cô đã hoàn toàn thất vọng về hai đứa con và người chồng tệ bạc. ạng ta đã về nước sau khi nhận án kỷ luật sa thải, hiện lánh mặt ở Kiên Giang với người vợ bất hợp pháp.
Nhưng, hôm nay cô sang chơi với nét mặt hân hoan khác thường. Và ngồi một lúc thì vẻ hân hoan của cô đã truyền sang cả bà tôi. Bà tôi hấp háy hai con mắt :
- Thế thật là cô có gặp em Dũng nó ?
- Thì chú ấy còn bắt tay con nói :
"Em không có tội gì nên họ thả ngay thôi. Chị nói với mẹ em rằng : em chào mẹ, em có việc vội phải đi ngay. Mẹ
đừng lo gě cả". Trông chú ấy khỏe mạnh, vui vẻ lắm, bà ạ.
Bà tôi thở thào thào, sung sướng :
- Cái thằng tính khí lạ lùng. Con cái nhà này đứa nào cũng vậy. Trắc trở vì thế cũng nên, cô ạ.
Không nghe bà tôi nói, truồi theo dòng nghĩ ngợi của mình, cô Đại Bàng xáp lại, ghé tai bà tôi. Thì thầm cái gì mà lúc sau cô ngửa người cười khành khạch :
- Thế cho nên các lão mới há miệng mắc quai. Tố cáo chú ấy thì hóa ra : lạy ông tôi ở bụi này à ? Mà chú ấy tợn quá. Đêm, chú ấy đột nhập vào nhà lão Luông dán một tờ giấy ở cửa ghi rõ to : "Cảnh cáo bọn cường hào gian ác Luông, Hứng và đồng bọn !". Ba đęm liền như thế. Thành ra lão Luông mới phải viện công an đến dọa bà. Còn lão Hứng thất kinh sinh ra hành tội con mèo vô tội để trấn an mình. Bà xem, chú ấy chơi quả độc đấy chứ !
Tôi đang nhớ tới con mčo Mí tội nghiệp và cái buổi tôi và em Thảm tổ chức đưa nó lên chôn ở khu đồi hoang mà cũng phải bật cười vì cái ngôn ngữ dân dã ở câu nói cuối cùng của cô.
Cô có vẻ thích thú vì tiếng cười của tôi. Quả thật cô hồi này nói năng đă đẫm můi chợ búa và cô biết rất nhiều chuyện đồn thổi ở phố phường. Cô đă tuyên bố với hai đứa con hư là cô sẽ buôn bán để sống, chứ không cần nhờ cậy gì chúng cả.
Cô oang oang :
- Lão Luông rồi chết bà ạ. Dân người ta tố cáo ầm ầm. †n của đút thành thần ! Đi lao động hợp tác một suất : hai chỉ, ba chỉ. Ký giấy xin đăng ký kinh doanh cũng vŕng, cũng tiền trao tay. Lão ăn của thằng cha Hứng này phải vài cây bà ạ. Các cụ ở tổ hưu người ta điều tra ra hết. Hóa ra, lão Luông này lý lịch có sạch sẽ gì. Cũng tham ô, hủ hóa, ăn cắp, ăn trộm bị đuổi ra khỏi ngành. Làm chủ tịch mà
dám mở mồm nói : Tôi là người nắm công tắc điện, cho ai sáng người ấy được sáng. Đúng lŕ ngưu tầm ngưu, mã tầm mã. Cho nên bà thấy đấy, thằng thầy nó im thì thằng cha Hưng đĩ bợm, buôn lậu, ăn cắp nŕy có dám nho nhe nhóc nhách gì nữa đâu !
Tôi ngó vào buồng trong. Quả nhiên mấy hôm nay lão Hứng không về nhà.
Cô Đại Bŕng vắt hai chân lên nhau, triết lý :
- Hóa ra đánh đổ lăo cũng vất vả đấy. Thế lŕ mất đứt hai khóa cňn gì, bà. Mà cũng tại ông Vinh pháo hữu khuynh cơ. Nó vu cho mình trắng trợn mà ông cứ cười hì hì là thế nào. ấy thế ! Nể nang là không có được với loài ngoan cố này. Thói đời mềm nắn rắn buông, bà ạ.
Bà tôi khe khẽ :
- tác giả thì ác báo cô ạ. Nhưng mà cô này, hôm rồi, lúc các cụ đến bênh vực tôi khỏi bị nhà Luông nó hạch lạc
ấy mà, tôi nghe có người nói là lão ấy còn có tội là ỉm thư, lấy tiền của thân nhân người ta gửi.
- Có ! Có !
Cô Đại Bŕng vỗ đůi, như nảy người dậy :
- Có, bà ạ. Chính là ông Xương, nhà văn, một hôm đă phát hiện ra. Con gái ông ta ở Sài Gòn tháng nào cũng gửi tiền cho ông ta dưỡng già, thế mà bặt đi từ đầu năm tới giờ, tiền không mŕ thư cũng chẳng có.
- Lão cướp cả cơm chim !
- Thế mới đểu chứ bŕ ! Chuyến này thì tù mọt gông.
- Thế thì mẹ cái Thảm...
Bà tôi lạc vào cái ý nghĩ đã đau đáu trong lňng mấy năm nay. Chẳng lẽ cô Quỳnh tôi lại vô tâm, thiếu trách nhiệm, bỏ mặc cái Thảm cho bŕ tôi
ư ? Nếu vậy thì bà tôi đau lňng gấp hai lần kia.
Cô Đại Bŕng không hề biết đến tâm tư của bŕ tôi. Vẫn giọng hào hứng, cô bảo, giờ lão Luông nhũn như chi chi. Cô xin đăng ký đi buôn, lăo phải ký liền. Và cái Thảm muốn đi học mẫu giáo, cam đoan cô sẽ xin được giấy của phường. Nhưng đang vui, cô bỗng chuyển giọng, rồi ôm mặt khóc hu hu : - Chỉ khổ thân con ! Biết chồng con thế nŕy, con ở quách nhà quê, lấy chồng làm ruộng cho xong. Nếu không thì con cứ làm thợ bê tông cũng sướng một đời. Bà xem, sức vóc con thế này, năng suất con làm gấp đôi, gấp ba người khác, việc gì con phải phụ thuộc vào ai ! Hự, chỉ vì con nhẹ dạ cả tin, tưởng rằng nó tốt tiền, tốt bụng. Nào ngờ, nghề xế kiếm tiền như rác, làm nó tự cao tự đại, ta đây... Hư hư...
Bà tôi nhìn cô, thương cảm :
- Thôi, lựa lời mà bảo ban dần họ, cô ạ. Dẫu thế nào thì cũng đã là chồng là con. Khổ thế đấy ! Thời buổi hỗn độn, có ai được yęn ổn ? Mẹ thằng
cháu Duy đấy. Giờ không biết ở chân trời góc biển nŕo !
Không ngờ tôi lại gặp cô Thìn. Đã gần bốn năm qua. Khuôn mặt, dáng hình cô vẫn như xưa, chẳng có gì thay đổi : một vóc hình cao, một làn da nâu, một mái tóc kẹp. Nhưng, tính tình cô thì đã cởi mở, vui vẻ hơn. Cô đã được chính thức làm cô giáo, dạy lớp của cô giáo Hoa, cô giáo Hoa năm học nŕy được đi đại học.
-
ối, lại có cả cái giấy giới thiệu ông Luông ký cơ à ! - Cô lật tập hồ sơ xin học của cái Thảm do tôi đưa, kêu đầy vẻ giễu cợt - ạng này hồi này tử tế nhỉ !
Rồi cô nhìn tôi, mắt trầm hẳn xuống :
- Chắc hồi trước em oán cô lắm nhỉ ? Thôi nhé. Cũng là vì ông Luông, ông ấy bảo là phải phân biệt như thế.
Tôi lắc đầu, chẳng hiểu lắc để lŕm
gì.
Cái Thảm đứng sau tôi. Có hai con bé thấy nó đeo cái nơ ở hai bím tóc sán đến, định giật cái nơ vŕ chòng ghẹo. Lập tức con em tôi quay ngay lại, giẫm chân guốc lên chân một đứa và hai tay thúc mạnh vào bụng đứa còn lại. Hai đứa con gái định giở trň ma cũ bắt nạt ma mới, cùng khóc toáng lên.
Đang cắm cúi viết, cô Thěn giật mình ngẩn lên.
- Làm cái gì thế, Thảm !
- Thưa cô, hai bạn ấy định tręu em. Hai đứa kia to mồm tố cáo cái Thảm. Cô Thěn lừ mắt nhìn em tôi.
- Hư nhé ! Khéo rồi làm bà tướng
ở
lớp này !
Cái Thảm bụm miệng, lì lì, vẻ bất
tuân phục. Tôi quay đi, tự dưng buồn rũ rượi. Không phải tôi chę cô Thìn thô lỗ, bất công. Cô chẳng xấu như tôi hằng nghĩ đâu. Nhưng cô làm tôi nghĩ
ngợi. Vào tuổi lên chín, lên mười, tôi đã nghĩ ngợi được rồi, chẳng những thế, tôi lại còn có thể nghĩ ngợi thay cho cả con em tôi. Ra trẻ con chúng tôi là thế. Chúng có đủ cả nỗi buồn phiền, cay đắng. Chúng lŕ mầm non, là búp trên cành, nhưng cũng là những kẻ không có một chút khả năng tí xíu nào để tự vệ. Ai cũng có thể quát nạt, mắng mỏ, dọa dẫm, chê bai chúng được. Nhiều khi chúng lŕ cái cớ để người ta trút những cơn tức giận không đâu. Cứ suy tôi ra thě rõ. Người ta thành kiến với mẹ tôi, bà tôi. Chẳng năm nào tôi được là học sinh tiên tiến, và đến giờ vẫn chưa được đeo khăn quŕng đỏ, mặc dů môn nào tôi cũng được bảy tám phẩy trở lęn. Trẻ con,
ô
i, cái thân phận yếu hèn !
*
* *
Tôi và bà tôi hồi hộp đón chờ cái Thảm trở về sau ngày đi học đầu tięn
- bước đi đầu tięn vô cùng hệ trọng của tuổi ấu thơ của nó. Chỉ lo nó cau có bực bội. Nào ngờ nó tươi roi rói, cất tiếng lanh lảnh từ cửa nhà :
- Cháu chào bà ! Em chào anh Duy !
Bà chống tay ngồi dậy, mừng rỡ :
- Thế cháu học hành ra sao ?
Nó nhảy lò cò lại gần bà, nhí nhảnh :
- Cháu bị cô phạt, bà ạ.
- Chết, sao thế ?
- Cô bắt cháu đứng nghięm. Rồi bắt cháu xin lỗi cái Liên. Vì cháu cốc đầu nó.
- Chết ! Sao lại cốc đầu bạn thế, cháu ?
- Ai bảo nó bẹo má cháu. Nó lại còn định lấy cái kim băng của cháu.
- Nếu vậy phải thưa cô chứ !
- Thưa cô, cô lại bảo : lắm lời !
- Lúc nào cô không bận thì thưa, cháu ạ.
- Vâng ! Cháu phải thưa cô chứ.
Nó cười hị hị. Rồi lại uống nước, sớt cả nước ra cằm.
- Bà ơi, buồn cười lắm cơ !
- Cái gì mà buồn cười lắm ?
- Cả lớp cháu, con gái sún răng hết. Buổi trưa, cô y tá vŕo khám răng, cô khen răng cháu trắng, đẹp nhất. Cô Thěn hỏi : bạn nào xung phong kể chuyện cho bác Vinh nghe. Cháu giơ tay đầu tiên. Cháu kể chuyện Chàng Sọ Dừa. Cô Thìn vỗ tay hoan hô. Bác Vinh hôn cháu. Cháu ghét cái Liên ghê cơ. Nó bảo : đằng ấy phịa thêm, chàng Sọ Dừa đi đánh giặc dặn vợ mang theo một quả trứng gŕ chứ đâu phải hai quả. Hai quả nở thŕnh hai con gà gáy
"ò ó o..." chứ bà nhỉ. Hai con nó gáy thì mới to. Chàng Sọ Dừa mới nghe thấy chứ, bà nhỉ !
ại, cái Thảm, em gái tôi ! Nó đă đi học ! Nó đang thŕnh hình. Vượt qua cái thân phận bất hạnh, cái hoàn cảnh khốn khổ, giữa cuộc đời điều kiện an toŕn còn rất bấp bênh này, nó là mầm
non tươi xanh, hồn nhiên mạnh mẽ như chính sức sống của tự nhiên.
Trường học mở mang trí khôn cho nó. Các cô giáo vun xới những tình cảm đạo đức, nếp sống tốt đẹp mŕ bà tôi từ lúc bế ẵm đã gieo hạt vào tâm hồn nó. Chẳng ngày nào là nó không có chuyện kể về lớp học, cô giáo, bạn bè nó. Rõ ràng là nó sống dồi dào, phong phú hơn tôi hồi đó ; giống tôi, nó cũng sống với một tập thể nhỏ gồm những cá thể tí hon ở cái tuổi thơ dại của loŕi người, cái tổ chức tạp sắc trông vui mắt như nhìn vào kính vạn hoa, nhưng cũng đủ mọi chuyện phồn tạp, rắc rối. Cũng có những chuyện nao lòng người. Có bè cánh, chia rẽ, nói xấu nhau. Có cậy quyền, ỷ thế. Có xun xoe nịnh bợ. Có áp chế, bắt nạt kẻ yếu... Có oan ức và nỗi niềm thầm lén. Tất nhiên là mới manh nha và dưới dạng hình ngây dại. Nhưng cái Thảm rất khác tôi. Nó xông xáo, ngây thơ, thẳng thắn, tin yêu. Nó không hề có mặc cảm kém cỏi để câm lặng, chịu
nhận thua thiệt. Nó lăn xả vŕo đňi công bằng. Và nó chinh phục được cả người có thành kiến với nó.
Con em gái tôi sống thanh thoát, hồn nhiên. Tôi nhận ra, nó gắn bó với bà nội tôi bằng một chiều sâu hiếm có. Có lẽ, đó không chỉ lŕ tình bà cháu ruột thịt thông thường. Đó còn là mối quan hệ của hai phần một cơ thể. Với bà, nó không chỉ có lòng kính yêu mến mộ. Bà còn là một từ mẫu tinh thần, là cái linh hồn sống động, hướng dẫn nó, tỏa sáng trong nó. Hơn tất cả những đứa trẻ khác, nó sớm tự ý thức cái trách nhiệm của kẻ thấy měnh phải cưu mang người khác. Thời kỳ làm nũng của nó đi qua rất nhanh. Kể từ khi bà nằm liệt một nơi, nó bắt đầu đảm nhận công việc nội trợ trong nhŕ. Nó nuôi gà. Nó nấu ăn. Thậm chí nó đi chợ. Tất nhięn là dưới sự chỉ bảo của bà. Nó trở thành người lớn và bà nhiều khi hóa thành đứa trẻ. Bà cũng thích làm nũng nó. Và
nó lắm khi ra dáng người chủ quán xuyến gia đěnh. Đi học về, nó cất mũ lŕ vớ cái chổi quét. Bà bảo nghỉ đã. Nó đáp : Nhà sạch thì mát, bát sạch thì ngon cơm. Em sạch, lắm người bồng bế, bà ạ.
Cái Thảm lặng lẽ phát triển. Như cái gốc su su mới giâm ở mảnh vườn nhà tôi, một hôm nào đó tôi bỗng nhận ra, lá su su đă lợp kín giàn và ở cành nách đă nở những chấm hoa, cái Thảm đă làm tôi bất ngờ khi nó là học sinh lớp 1 giỏi nhất quận năm đó.
Nó đem cái phần thưởng lŕ một chồng sách Kim Đồng về khoe với bŕ và đọc cho bà nghe. Bà rưng rưng bảo :
- Học giỏi thế rồi ít nữa thế nào cháu cũng được cử sang Lięn Xô học đấy, Thảm ŕ.
Nó lắc đầu :
- Cháu đi xa thế, ai ở nhŕ trông bà !
Bà xoa đầu nó, bùi ngùi :
- Khổ ! Bà ốm lâu quá làm khổ cháu !
- Bà nói thế cháu khóc đấy. Bà ăn gì cháu nấu cho.
- Hôm nay bà ăn cơm.
- Cháu làm chả xương sông cho bà
ă
n nhẹ mình nhé.
- ừ, thế cháu có thích món ấy
không ?
- Cháu thích nhất một hôm bà làm nem, với bà nấu món chân giò ninh cho cả riềng.
Bà cười hít hà :
- Món chân giò giả cầy. Hôm nào bà khỏe, bà làm cả món ấy cho hai cháu ăn.
- Thế mẹ cháu có biết làm những món ấy không, bà ?
Đột ngột nó hỏi. Cả bŕ và tôi đều sững người.
Hóa ra, trong âm thầm, dưới một bề mặt tĩnh lặng, một dòng mạch đời sống vẫn rì rào thắm thiết. Mối liên hệ vô hình, không thể hình dung nổi, vẫn được thiết lập giữa con em gái đáng thương của tôi vŕ người mẹ yêu dấu của nó, bất chấp cả không gian xa ngái và hạn chế của các phương tiện thông tin. Đã có những lúc tôi thấy mắt nó ngẩn ngơ theo đuổi một hěnh bóng mơ màng. Đã có những khi tôi thấy nó lặng đi trong đau đáu tơ tưởng. Có sáng ngủ dậy, nó bảo : Đęm qua em mê thấy mẹ em về. Trời ! Đã một lần nào từ ngày hiểu biết nó nhìn thấy mẹ nó ? Và tôi đã run bắn cả người lên một hôm tôi thấy nó ngồi một mình trong nhà, lầm thầm nói chuyện với một bóng hình tưởng tượng là mẹ nó, với một câu cứ đay đi đay lại thật năo
lòng : "Mẹ ơi, mẹ có nhớ con không, con nhớ mẹ lắm, mẹ à !". Đó là trạng thái tâm thần gì đã nảy sinh ở nó, tôi không biết, tôi chỉ thấy nao dậy một xúc động sợ hăi về cái bí ẩn vô cùng của tình mẹ con.
Cũng như một hôm nó bảo tôi : Anh Duy ơi, mẹ em vẫn gửi thư về cho em đấy, gửi cả tiền nữa cơ. Tôi không hiểu lŕ hư hay là thực, y như hôm nó khoe với tôi, rằng nó đã gặp mẹ nó. Mẹ nó từ trên một cái ô-tô, nhảy xuống ôm nó, hôn nó rồi khóc, bảo : Con tha thứ cho mẹ nhé. Mẹ bận lắm, mẹ phải đi đây. Đó lŕ hình ảnh của cơn mộng mị ám ảnh, là sản phẩm của tâm linh hay chính đó là sự thật, một sự thật ở ngoài sự tưởng tượng của con người.
Cuộc sống vừa trần trụi, vừa huyền
ả
o là vậy.
Bởi vì đã có những ngày gia đình
tôi gặp toàn chuyện buồn thảm. Nhưng cũng lại đã có những ngày như là được đền bů, đền bů một cách rất là hào
phóng vậy. Có những ngày niềm vui ồ ạt đến, nhiều tới mức có cảm giác là ông trời chơi khăm, ông găm giữ chúng ở một chỗ, rồi ông mở tung cánh cửa cho chúng ồ ạt xô tới nhŕ tôi.
Hôm nay là ngày như thế. Bà nội, bà ngoại chúng tôi đang lệt bệt ốm yếu bỗng thấy tỉnh táo và khoan khoái khác thường. Dễ đã đến hai năm nay bŕ mới được cái sung sướng lŕ thấy bao nhiêu bệnh tật bay biến
i hết, người bà không còn mệt mỏi,
au đớn, bŕ tênh tênh nhẹ nhõm như
hồi bà chưa ốm vậy. Bà trở dậy, xếp dọn giường chiếu. Rồi bà nướng bồ kếp, bẻ vụn ra, đổ nước phích vào ngâm. Chiều, bà gội đầu cho bà, cho cái Thảm. Bà bảo từ nay bà khỏe, mỗi tuần bà sẽ gội một lần cho cháu gái bà. Gội đầu bồ kếp vừa thơm tóc vừa sạch đầu. Cả đęm ba bà cháu trò chuyện vui vẻ. Hôm sau là chủ nhật, là một ngày thu mát dịu. Không khí thu gợi cảm hứng sâu xa lòng người nên bà tôi vừa nêu ý kiến lên
thăm vườn rau tręn khu đồi hoang cũng lŕ lên viếng mộ con mèo Mí bị lão Hứng giết hại, chúng tôi hưởng ứng và chuẩn bị ngay.
Sắp đi thě gờn gợn một chút khó chịu, ấy là vì, khi ra sân, chúng tôi chứng kiến một cuộc xô xát khá thê thảm ở nhà cô Đại Bàng. Con Vành Khuyên bị con chị cào xé rách cả áo và toạc cả mặt, chạy ra sân, quay mặt vào rủa xả con chị và dọa sẽ đốt phá tan tành của cải của cả "cái gia đěnh đốn mạt nŕy".
Tuy nhiên khung cảnh phóng khoáng và hơi thu mát rượi trên khu đồi hoang đă xua tan ngay làn khói đen u ám nọ vừa vương vào cảm giác chúng tôi. Bà đi từng bước ngắn, thong thả. Cái Thảm dắt tay bà. Chân nó nhảy tâng tâng. Lên đến đỉnh đồi, nó buông tay bŕ, rúc vào bụi đom đóm, rúc rích : Đố bŕ tìm thấy cháu !
Khu đồi như một cái mai růa chẳng còn hoang rậm như ngày bà mới lên
khai phá. Đỉnh đồi, đứng uy nghi một cây cột điện cao thế, trông như hěnh một hiệp sĩ khổng lồ đứng chạng chân ở thế vő xuống tấn. Đó lŕ cây cột điện đón dňng điện từ Hňa Bình về nay mai. Ven đồi, nơi đất můn chảy theo dòng nước mưa tích tụ lại, theo gương bà tôi, nhiều gia đình trong phường đã tới cuốc đất, gieo trồng rau đậu. Mảnh vườn của bŕ tôi từ ngày bà tôi ốm vẫn được tôi và em Thảm chăm sóc, sinh sôi. Hàng rào cây sắn xung quanh đã xanh rì ngọn lá. Bốn luống ngải lên đều, lá chẽ đều tăm tắp. Một luống cải thìa vừa nở. Những ngọn mồng tơi vươn lên rèo đeo những chùm quả tím mọng bồ quân. Một luống rau đay rậm rà, xám đặc quả để lŕm giống.
Thắp mấy nén hương lên mộ con mèo Mí ở góc vườn xong, bà ngồi xuống một mô đất lợp cỏ êm mướt. Tôi cuốc lại mấy luống rau giền đỏ đă hết vụ, để sửa soạn cấy cải thěa.
Cái Thảm từ đâu chạy về. Nó giấu hai tay ở phía sau. Đến trước bŕ, mặt nó tưng bừng và có phần bẽn lẽn. "Cháu biếu bà". Cùng với câu nói, nó đưa hai bàn tay giấu ở sau lưng ra phía trước. ại ! Một bó hoa mào gà. Những bông hoa mộc mạc tia tía, tim tím, hồng hồng rung rinh. Bà sung sướng nhận bó hoa ôm vào ngực âu yếm nhìn cái Thảm, nhìn tôi. Bà có vẻ hài lòng về chúng tôi. Đó có lẽ là những giây phút hạnh phúc cực điểm của bà. ại, bà yêu dấu của chúng cháu. Chúng cháu mừng vui quá sau bao ngày bà bị căn bệnh giam cầm trong căn buồng chật hẹp vŕ tâm trạng lo buồn, nay bà trở về giữa thiên nhiên trong lành thoáng đãng, với chúng cháu đây, những đứa cháu lớn lęn trong sự chăm sóc của bŕ, biết làm vui lòng bà.
Tuy nhiên, giữa đỉnh điểm của niềm vui, tôi vẫn chạnh lňng vì nhìn thoáng thấy một nỗi bơ vơ giữa mênh mông. Nhất là khi ngước lên trời, tôi nhìn thấy một đàn vạc xếp hình chữ
V mềm mại, bị gió xiêu giạt đội hình, vẫy vẫy những đôi cánh bé nhỏ, cố nhoai lên giữa đại dương không khí, hướng về phía nam trong cuộc di trú thường niên khi mùa đông sắp về.
Trở về với bà lần thứ hai, trong tay cái Thảm là nắm lá ngải xanh. Nó xáp lại cạnh bà, nhẹ nhàng nhấc vành khăn đội đầu của bŕ, trải nắm lá ngải lên tóc bà và đặt vành khăn trở lại như cũ.
- Bà thấy bớt đau đầu chưa, bŕ ?
- Có... Có...
- Thật chứ, bà ?
- Tay cháu bà là tay cô tiên mà.
- Tay bà mới là tay bà tiên. - Cái Thảm sà vào lòng bà. - Bà là bà tiên có phải không bà ? Bà là cô tiên đánh vỡ chén ngọc...
Nó ngước lên trời xanh, ngập ngừng nhắc lại câu chuyện đã có lần bà kể, rồi đột nhiên lắc tay bà :
- Sao bà khóc hả bà ?
-
à, bà nghĩ đến mẹ cháu, mẹ anh Duy.
- Mẹ cháu với mẹ anh Duy sắp về đấy, bà ạ.
- Ai bảo cháu thế ?
- Cháu ngủ mê thấy thế mà. Mẹ cháu bế cháu lên, nói : "Mẹ nghe tiếng gà gáy gọi, nghe tiếng con, tiếng bà gọi".
Bà đưa khăn tay lęn chấm kẽ mắt. Chấm mãi kẽ mắt vẫn không khô.
Giấc mơ của cái Thảm đă dự báo đúng. Kỳ lạ thế ! Sự thực lŕ mẹ nó vẫn thường ngày lắng nghe và đáp lại tiếng gọi thầm đầy nhớ thương của nó, mặc dů có kẻ đă táng tận lương tâm ra sức ngăn chặn, chia cắt mối lięn hệ ruột thịt giữa mẹ nó và nó.
Khi chúng tôi còn đang lao động vŕ vui chơi bên bà trong vườn ngải trên khu đồi hoang thì có một người bưu tá
đến nhŕ tôi. Thấy cửa nhà khóa trái, người bưu tá già quay ra định đi thě thấy một người bộ đội mang quân hŕm thiếu tá vận tải, đeo ba lô bước vŕo sân. Người bộ đội có gương mặt vuông vức rắn rỏi, tręn vầng trán có ba nếp nhăn vŕ hai nét vạt sâu ở bên mép, ẩn chứa nỗi niềm sâu kín, trông nhang nhác ảnh ông tôi đặt trên bàn thờ.
- Bác để tôi nhận hộ lá thư ấy cho. Người bộ đội đặt ba-lô xuống, nói.
Người bưu tá nhìn ông, nghi ngại.
- Tôi là bố cháu Duy ở gia đình này.
- Nếu thực thế thì được. Kèm thư có cả giấy mời lĩnh tiền đây. Khốn nạn cái thằng cha Luông, nó làm chủ tịch giàu nứt đố đổ vách, cňn thèm cái kẹo trẻ con, làm mang tiếng cả ngành bưu điện chúng tôi ! Tôi biết thằng này tuổi ngựa, mệnh hỏa, bần tiện lắm. Mấy năm trời nay nó chẳng những ăn chặn tiền của bŕ con, mất cả lòng tin của
dân với ngành chúng tôi, lại còn ỷ thế cầm quyền, chà đạp lên quyền tự do thư tín, vu vạ dựng chuyện, làm rối loạn cả kỷ cương xã hội. Anh cầm thư và đưa tận tay bà cụ hộ tôi nhé.
- Cám ơn bác.
Người bộ đội bóc lá thư ra, đọc : Miền Nam, ngŕy...
Mẹ kính yêu muôn vàn lần của con, Con yêu quý của mẹ. Cháu yêu quý của cô, Thưa mẹ, Lần này là lần thứ 100 con cúi đầu xin mẹ tha tội cho con. Con có tội lớn mà chỉ có lòng mẹ lớn lao cao cả mới tha thứ được. Con viết vậy mà lòng vẫn xót xa, vì thư đi đă 99 lá mà không hồi âm tiếng mẹ. Con biết là con đã lạm dụng tình thương yêu, lòng vị tha vô cùng của mẹ, và con đã trót nông nổi gây nên lầm lỡ thì con cũng phải cắn răng chịu quở trách của mẹ, của chính
lương tâm con. Con đă làm tủi hổ mẹ thì con phải chuộc lại lỗi lầm để báo đền công lao trời biển vŕ đạo đức cao đẹp của mẹ.
Mẹ ơi, để lại đứa con tội nghiệp bé bỏng của con tręn tay mẹ hôm ấy, ruột con đau như cắt vě thấy mình là kẻ vô cùng nhẫn tâm, nhưng con hiểu là mẹ đã sẵn sàng gánh chịu lỗi lầm cho con, chỉ mong con đừng tiếp tục làm buồn khổ thêm.
Từ biệt mẹ hôm ấy thực tình con đã không trở lại cái nông trường mà từ đấy con đă ra đi - nơi để lại cho con bao dấu vết ę chề, đau buồn. Phải đi xa. Phải lập được sự nghiệp thě hãy quay về với mẹ, với cháu. Bằng không thì... Con đã nghĩ vậy. Và con, trong túi chỉ còn vừa đủ tiền tŕu xe, đă nhằm về phương nam, vùng đất mới của Tổ quốc, tìm nơi lập nghiệp. Con nghĩ, đó cũng là mong muốn của mẹ. Dòng họ nhà ta xưa nay chưa hề biết thối chí -cái cá tính kiên cường ấy có cội nguồn
dân tộc và xứ sở, cũng từ mẹ đã truyền lại cho con, con phải noi theo.
Buồn cái, ngay sau đó, một trận ốm kéo dŕi gần một năm đă khiến con tê liệt cả thân thể và ý chí. Nhưng con đã gượng dậy, tập tành và khôi phục lại sức mạnh cùng nghị lực. Bây giờ, đã bảy năm trôi qua rồi, bảy năm ở vùng biển con trồng cói, biển rút ra xa gần một cây số và người ta đắp một con đę, giành lại từ biển được hơn một ngàn héc-ta đất gieo trồng. Bảy năm, sa bồi liền thổ, mặn chua được thau rửa, đất thŕnh đất ngọt. Cňn con, bảy năm khắc khoải một câu hỏi dằn vặt : Mi đă nên người chưa ? Mặc dầu con biết lỗi lầm ấy bây giờ đã được nhìn nhận khác xưa nhiều.
Nay thì như tính cách của mẹ đấy, con dám quả quyết là con đã xứng đáng là con của mẹ, mẹ của con gái và là cô của cháu Duy. Con vẫn về với mẹ, với con con trong những giấc mơ. Và có lần mẹ có tin được không ?
Con đă gặp con con rồi đấy. ại, cái con bé mŕ khi trao cho mẹ đến tęn nó con cũng chưa đặt, nó lŕ hiện thân của công lao tái tạo của mẹ. Con đă hôn nó, ôm nó vào lòng, rồi lại phải quay
đ
i vì mặc cảm tội lỗi còn nặng nề.
Con đă khóc không biết bao nước
mắt ân hận, nhất là từ hôm cậu Dũng đột ngột vào đây, sau khi cậu ấy tìm được anh Nguyên con ở một bệnh viện bên nước bạn. Dũng đã kể hết mọi chuyện cho con nghe. Nó là một chàng trai tài hoa và thông minh, nhưng biến hóa khôn lường vì những ngẫu hứng bất tận và bất cẩn. Đó cũng có thể là những tật xấu của những đứa con mẹ đă từng gây phiền và làm rầu lòng mẹ... và mới đây, bất ngờ con lại gặp chị Thụy... chị hiện
đ
ang ở đây.
Thư còn dài. Nhưng đọc đến những
dòng ấy, ông thiếu tá chợt ngưng lại. ạng nhìn thấy một bụm khói đen đặc bốc lęn trên mái nhà bên cạnh. Đồng
thời, ông nghe thấy tiếng hai đứa con gái la thét, nguyền rủa nhau, dưới mái nhŕ đặc khói ấy.
"Làm cái gì thế ? Cháy nhà rồi !". ạng thiếu tá đập cửa, hô hoán. Mặc, hai con quỷ cái mới lớn vẫn đang cơn say máu cŕo xé nhau. Chúng đă bị của cải làm cho phát điên, phát rồ. Thấy lửa đã bốc ngọn vàng vằn đỏ trên mái nhà, ông vội bám vào cái cọc giàn su su nhà tôi leo lên mái nhà, cởi áo, tụt xuống sân sau, vừa kêu cứu vừa hối hả múc nước trong bể nhà tắm dập lửa. ạng đã nhảy qua lửa, vào căn buồng đang ngập khói, giội cả một thůng nước lớn vào cuộc vật lộn còn chưa phân thắng bại của hai chị em con Vàng Anh, rồi kéo chúng ra khỏi cơn hỏa hoạn và trận cắn xé cừu thù.
Thấy lửa dựng ngọn đỏ khé ở khu nhŕ mình, từ khu đồi hoang, tôi đă chạy ngay về.
Lửa sắp tắt, cái Thảm mới cùng bà về tới nhà.
Bà bước chầm chậm vào cái sân lác đác tàn than, vừa định than thở thì khựng lại. ạng thiếu tá mặc cái may-ô, ngực trái lấp ló vết sẹo lớn bằng bàn tay quay ra :
- Mẹ !
ạng kêu sung sướng và nghèn nghẹn. Và bà tôi gần như là khuỵu xuống sân :
- Nguyên đấy ư, con !
Cô Đại Bŕng lật đật từ chợ chạy về, lăn lộn gŕo khóc trước cái cơ nghiệp bỗng chốc đă biến thành tro than. Người trong phường đến an ủi cô, thu dọn hộ cô. ạng Xương, chủ tịch mới của phường và ông Vinh pháo, bí thư Đảng ủy, cũng đến. Công an lập bięn bản, truy tìm thủ phạm và bắt hai
chị em con Vàng Anh đi. ạng Vinh và ông Xương vào thăm hỏi các gia đěnh xung quanh. Vào nhà tôi, hai ông đẩy cửa buồng nhà Hứng, bấy giờ mới biết là Hứng đã cuốn xéo đi từ bao giờ, căn buồng rỗng không. ạng Vinh pháo gật gů : "Thằng cha này cáo già lắm. Thầy đổ, tớ vội chuồn ngay". ạng Xương bình : "Nó thực hiện lời khuyên của đại ca nó : thiện, ác tùy theo sức mình đấy (!) Khốn nạn bọn cơ hội ! Cứ phải nổ súng mạnh vào mới được, đại tá ạ !".
Bố tôi dìu bà tôi vào nhà, đỡ bà nằm lên giường. Quay lại, bắt tay trò chuyện với ông bí thư Đảng ủy và ông chủ tịch một lát, rồi ông bắt tay vào công việc phá tấm vách ngăn, khôi phục lại toàn bộ diện tích nhà ở sở hữu của mình. Cái Thảm như con chim nhảy tâng tâng trên vùng đất mới giành lại.
Những ngày vui lớn đã đến. Nhưng, tôi đâu có ngờ, đó lại lŕ những ngày cuối cùng của đời bà tôi. Cái buổi lên
thăm mảnh vườn ngải, mộ con mčo Mí trên khu đồi hoang, hóa ra lại là cuộc chia tay của bà tôi với thiên nhiên, cây cỏ, và khung cảnh vùng bà đã gắn bó. Dường như bà tôi đã biết trước, đã dự liệu tất cả. Dường như bà tôi đã hoàn thành hết mọi việc và chỉ còn chờ gặp bố tôi, để làm một cuộc chia tay và bàn giao cuối cùng.
Tối hôm đó, bŕ kêu đau đầu. Em Thảm đắp ngải cứu thęm cho bà, được một lúc bà bảo, có đỡ. Sáng hôm sau, bà nói bà đau thắt ở vùng ngực. Cơn đau đầu, đau ngực hŕnh hạ bà hai hôm liền. Bố tôi lấy thuốc, tiêm trợ sức, trợ tim cho bà. Các cụ tổ hưu đến cùng bố tôi định đưa bŕ vào bệnh viện. Nhưng bà lắc đầu không đi, bŕ nói thác là bệnh nhẹ thôi.
Ngày thứ tư, bà nói đã đỡ nhiều rồi. Bà bảo bố tôi đỡ bà dậy để bà chải lại đầu, vấn lại khăn, thay yếm, thay áo. Đặt bŕ nằm xuống, bố tôi hỏi bà muốn ăn gì, bà nói pha cho
bà ấm chè đặc. Ngày xưa, hồi còn làm thợ, đi làm ca đêm, để khỏi buồn ngủ, bà hay uống chè đặc lắm. Nhưng, từ ngày đời sống khó khăn, bŕ quên cả mùi vị chè rồi. Bố tôi xuống bếp nấu lại nước phích để pha chè cho bà, bà vẫy tôi và em Thảm lại. Sờ soạng một hồi trên đầu giường, bà tìm được một cái túi vải nâu.
- Trong này có cuốn sổ tiết kiệm bà gửi số tiền bán đôi khuyên của mẹ cháu, nhờ ăn dè, hà tiện và mọi người cưu mang nên vẫn còn chút ít vốn để phòng thân. Cháu Duy giữ lấy hộ bà. Còn cháu Thảm ơi, không biết bao giờ bà mới làm được nem, nấu được món giả cầy, măng miến... cho cháu ăn.
Tôi mếu máo, kêu :
- Bà ơi !
Bà cười :
- Sao lại khóc, cháu ? Em Thảm nó có khóc đâu ! Con giai phải cứng
rắn lên chứ. Cứng rắn như ông nội, như bố cháu, như chú Dũng ấy chứ.
Tôi cố gạt nước mắt.
Bố tôi đặt ấm chč trên cái ghế ở đầu giường bà. Bà bảo bố tôi ngồi xuống cạnh bà, rồi nhìn tôi, mắt ngấn lệ, nhưng giọng rất tỉnh táo :
- Bà đã chết đâu mà Duy khóc ?
Bà chẳng muốn xa con, xa cháu đâu. Nhưng, nếu đă hết tuổi giời cho thì cũng đành vậy. Bà có cái ảnh to chụp hồi trước, đặt trong cái hòm gỗ cạnh cái hòm đồ nghề của bố cháu ấy. Cháu lấy ra rồi đặt lęn bàn thờ. Nấu một bát cơm, luộc cho bà một quả trứng...
Bố tôi gượng gạo át lời bà : - Con biết rồi. Mẹ yên tâm. Nhưng, mẹ còn sống lâu với chúng con và các cháu. Bây giờ, sau bao nhiêu năm xa mẹ sống ngoài mặt trận, con mới về gặp được mẹ, mẹ phải sống rõ lâu, để con báo đáp công ơn mẹ chứ.
Bà gật :
- Bố Duy nói phải đấy. Thế anh kể chuyện cho mẹ nghe đi.
Bố tôi mừng quá, cúi xuống :
- Cô giáo Quyên và chồng cô ấy, mẹ còn nhớ chứ, hỏi thăm bà này. Chồng cô ấy khỏi bệnh rồi. Nhưng vợ chồng xin ở lại trong ấy công tác. Chính cô Quyên đã đến bệnh viện tìm con đấy, mẹ ạ.
- ờ ! Quý hóa quá !
- Cái Quỳnh, nó vừa gửi thư cho mẹ đây ! - Bố tôi rút từ túi quần sau lá thư ông nhận được hôm xảy ra vụ hỏa hoạn bęn nhà cô Đại Bàng : - Nó là đứa con gái có ý chí. Tuy là cũng liều và vô tâm. Nhưng nay nó đă dám nói là nó xứng đáng với mẹ rồi. Nó cũng sắp ra thăm mẹ đấy.
Cái Thảm đón cái thư của mẹ nó từ tay bố tôi. Bŕ gật đầu măn ý :
- Thôi, anh vẫn dõi theo em là mẹ yên lòng rồi.
- Còn thằng Dũng, mẹ đừng lo. Nó là đứa khá nhất trong chúng con. Đi bộ đội thě là dũng sĩ, huân chương chiến công hạng nhất. Làm địa chất thì chiến sĩ thi đua. Chính nó làm bọn sâu mọt ở phường này khiếp vía đấy mẹ ạ. Giờ, nó học Đại học Bách khoa Sŕi Gòn.
- Thế thì mẹ mừng.
- Nó gặp con, xin lỗi con vì có thời không nghe lời, xung khắc. Nó xin lỗi mẹ vì đã làm mẹ lo lắng.
- Anh em họ Lã chúng bay mỗi đứa mỗi tật.
- Biết làm thế nào được ! - Bố tôi cười. - Mẹ đẻ ra con, cái Quỳnh, thằng Dũng. Chúng con có lỗi lầm gě, mẹ bảo ban dạy dỗ, không được thě mẹ trách, mẹ mắng, chúng con không dám cãi. Công ơn mẹ, cha, dẫu con có sống thêm một đời nữa, cũng không trả hết được, mẹ ạ.
- Không... Mẹ không trách con. Mẹ thương con, thương các con, các cháu.
Bà tôi nghiêng mặt, khe khẽ. Trong ánh chiều thu muộn, khuôn mặt bà lặng lẽ tỏa ra xung quanh một niềm
ưu ái và xót thương vô hạn. Đôi mắt bà đặt một cái nhìn tĩnh tại lên gương mặt tôi. Tôi cảm nhận được nỗi lưu luyến của bà tôi và cùng với cảm giác đó, tôi nhận ra vẻ hŕi lòng, mãn nguyện ở ánh mắt bà.
Chợt nhận ra cái thần thái khác lạ ở bàn tay bà đang nằm yên bỗng như run rẩy kiếm tìm chỗ dựa, bố tôi vội nắm lấy tay bà. Bà oằn người, trở lại thế nằm thẳng, thăng bằng. Trán hơi dốc về phía trên bỗng xuất hiện những chấm mồ hôi lạnh, bà co khẽ đôi tay đặt lęn hai vạt áo màu cánh sen mới thay. Và mặt bà bỗng như thu khép lại, thiu thiu ngủ.
- Mẹ...
Bố tôi lay khe khẽ tay bà. Bà he hé mắt như chợt tỉnh. Lướt qua mặt tôi,
em Thảm và bố tôi một ánh nhìn vĩnh biệt.
- Mẹ ơi
- Bà ơi
- Đừng khóc...
Bà mấp máy môi khó nhọc. Cằm bà như có một cơn co rút mạnh. Bố tôi cúi xuống, hai mắt nặng nước. Và nhận ra tay bà vừa đưa lên chạm vào vết sẹo ở ngực mình, bố tôi đỡ vội tay bà. Tay bà lạnh dần.
- Mẹ ơi Mẹ tha lỗi cho chúng con. Cảm thấy hết sức rõ ràng là phút lâm chung của bà đã tới, bố tôi bật lên nức nở, rồi vừa lặp lại câu trên như một lời sám hối, vừa quỳ xuống cạnh giường bà.
- Mẹ ơi mẹ tha lỗi cho chúng con. Rồi bỗng sực nhớ, ông như vùng vẫy trong cơn mê hoảng, thống thiết :
- Mẹ ơi... con xin mẹ một điều...
Mẹ cho phép con đổi tęn cho cháu Thảm. Nhờ mẹ, đời nó đă qua đoạn thảm thę...
Bố tôi gục bên mép giường. Bà tôi ngáp khẽ một cái, rồi đi. Xung quanh tôi là một khoảng không hoang vắng.
*
* *
Cuối cùng, sau ba năm táng tại nghĩa trang thành phố, bà tôi đã trở về yên nghỉ cạnh ông tôi, trong nghĩa trang Yên Kỳ. Tôi đã nói cho bố tôi biết lời căn dặn đó của bŕ. Và bố tôi đã không tiếc công sức, tiền của để thực hiện nguyện vọng ấy của bà, cũng như bố tôi đặt bát hương, làm lễ tứ cửu bà ở tận chùa làng trong quê,
để
bà trở thành vãi làng.
Trở về nằm cạnh ông tôi, tất cả
hình hài bà tôi giờ đây thu gọn trong một cái tiểu sành con con, nắp đậy là hai viên gạch xi măng nặng. Bố tôi đă nâng niu, gìn giữ cẩn trọng cái tiểu đựng hài cốt bà suốt dọc đường ô-tô lên tới đây. Bố tôi đă cùng với một người công nhân chuyên nghề của
công ty nghĩa trang sửa sang huyệt và làm toàn bộ công việc cải táng cho bà tôi. Y như hôm bà tôi mất, ông khóc vật vã một hồi, rồi lau nước mắt, đứng dậy, cắt đặt, lo toan mọi việc. ạng đi báo ủy ban, công an, các cụ tổ hưu, điện cho cô Quỳnh, chú Dũng, vợ chồng cô Quyên cùng những người thân, trở về ông phát tang, chia khăn cho tôi và em Thảm. Rồi tự tay bố tôi liệm bà tôi, với những động tác hết sức gọn ghẽ và hai mắt đỏ hoe. Đó lŕ một đám tang đông người tới chịu tang vŕ chia buồn nhất ở phường tôi. Cô Quỳnh, chú Dũng tôi ra kịp ngày. Cả người con nuôi của bà ở Sa Pa cũng về kịp. Nhiều người chịu ơn bà về viếng bà nhưng tôi không nhớ được vì lúc ấy thật bối rối và buồn đau.
Bố tôi nhè nhẹ đặt bà xuống huyệt. ạng không cầm được nước mắt. Bà chúng tôi, giờ đây chỉ còn là một nắm xương khô.
Tôi và em gái tôi đắp mộ cho bà. Em gái tôi đã được cấp giấy khai sinh, tên Thảm đổi là Thắm. Thắm đi hái hoa mào gà đặt lên mộ bà. Rồi bố tôi bày đồ cúng thắp hương. Sau bao nhiêu năm sống trong dông, bão khốc liệt của chiến tranh, bố tôi vẫn còn nhớ tất cả các bài khấn vong linh tổ tiên mà bà tôi đã dạy. Tiếng bố tôi thầm thì trong hương khói dật dờ.
Tôi đă khóc khi ấy. Kỷ niệm hôm nào hai bà cháu đi viếng mộ ông cũng tại nơi đây lần lượt diễu qua trí nhớ tôi, dịu dàng và thiết tha quá. Cái đòi hỏi da diết của tôi ngày ấy là bà sẽ sống mãi với tôi, cuối cùng chỉ là ao ước. Nhưng bà ơi, vắng bà rồi, mà cháu vẫn có bà. ›n bà mãi mãi cháu để hai vai. Bà nhịn cho chúng cháu ăn. Bà lạnh cho chúng cháu ấm. Bà bế bồng, dìu dắt chúng cháu đi qua những năm tháng cách trở, lọc lừa, phản trắc, bất công. Bŕ đưa chúng cháu qua nơi hỗn độn đến sự an bằng. Có mẹ, có cha mŕ hóa ra
côi cút, bao oan khổ, đắng cay, thiệt thňi của chúng cháu đều được bŕ san lấp, đền bů, an ủi. Những đau tủi, buồn khổ của tuổi ấu thơ đơn côi giữa cảnh đời, nhờ có bŕ, đă được gột rửa khỏi tâm hồn. Nhờ bŕ, chúng cháu bước qua vùng tủi hổ, đến với hy vọng và tin yêu. Bà là sự nhẫn nhịn, là lòng hỉ xả, là tuyết sạch giá trong, là tình thương, là lẽ phải, là sự cứng cỏi, kiên trinh. Bà là cổ tích. Bà là bà mụ đỡ nâng trong linh hồn chúng cháu. Bà là Phật bà. Hay chính bà là cô tiên giáng trần đã che chở cưu mang chúng cháu bằng tình thương yêu và các phép màu huyền nhiệm, thần kỳ !
Trí nhớ của tôi lần lượt trỗi dậy những ảnh hình, cử chỉ, âm thanh tươi nguyên màu sống động. Tôi nhớ đến câu chuyện huyền tưởng của chú Dũng tôi. Cuộc gặp gỡ tổ tięn dưới hầm sâu địa chất ấy chẳng phải chỉ lŕ một sản phẩm tinh thần đẹp đẽ của một tâm hồn lãng mạn, phóng đạt của chú tôi. Nó còn là sự thật. Bà tôi lúc này đã về với ông
tôi, tổ tiên tôi, cư trú ở cái vùng âm thế dành cho những người lương thiện và có công tích. Cách trở âm dương mà tôi vẫn gần gụi với bà, với ông tôi và những người đã khuất.
Bà đã gắn bó tôi với huyết mạch, cội nguồn. ại, cái cội nguồn của tôi. Đó là một dòng chảy dồi dào mãnh liệt. Là trùng trùng lớp lớp những con người mạnh mẽ, có thể có tật này tật nọ, nhưng luôn luôn bất khuất, kiên trung. Kẻ thù, lũ gian manh muốn giết họ chỉ có cách là bắn, đâm, đánh vŕo nơi họ để trái tim. ý nghĩ như lŕ muốn khái quát ấy đưa tôi trở về với bố tôi vŕ vết sẹo lớn trên ngực ông.
Tôi gắn bó với bố tôi trong tư cách một người con trai đă lớn. Lớn rồi, bỗng ít nói hẳn đi. Bố tôi cŕng ít nói hơn. Nỗi buồn về sự lầm lỡ của mẹ tôi đč nặng tâm hồn ông. Thành ra, chưa bao giờ và có lẽ chẳng bao giờ tôi có dịp nghe ông kể, nhưng nhìn vết sẹo trên ngực ông, tôi tin rằng ông chính là người trung úy lái xe tài giỏi, dũng cảm, đã vượt qua cái chết vô cùng thần kỳ nọ.
Gió lập lòe những chấm hương em Thắm cắm ở những ngôi mộ láng giềng ông, bà tôi. Hương khói vật vờ một cảm xúc xa vắng. Những mộ chí xa gần lấm chấm trắng như bọt biển rập rờn trên khúc biến ảo của một lượn sóng đất đang dâng lęn cao mãi, cao mãi. Và chơi vơi trên thiên đỉnh một tiếng gọi giục giã mơ hồ, mê ảo. Mênh mang trong lòng tôi một ước muốn thiết tha, giữa cõi đời thực còn bồn ngộn, ngổn ngang này.
Tiếng khóc của một phụ nữ đưa tôi trở lại với vầng nắng thu vŕng thắm trên mộ bà. Người phụ nữ đang ngồi ôm mặt khóc ở cuối mộ bà tôi chính là mẹ tôi. Mẹ tôi đã trở về.
Trong khung ảnh treo trên tường, ba tấm ảnh mẹ tôi bóc đi ngày ấy, đã được dán lại, đúng dấu cũ. Nhěn nó, tưởng như xưa rày chưa hề có sự xê dịch, đổi thay nào. Tưởng như cuộc sống vốn là bằng lặng. Bằng lặng như hôm mẹ tôi về, cũng một chiều mưa, với cái mảnh ni-lông xanh, bước vào nhà, không một ai cất nổi một tiếng
nói. Mẹ tôi đă về ! Hơi muộn. Nhưng đúng như dự đoán của bŕ tôi ! Cuối cùng mẹ tôi đã trở về, sau bao nhiêu ngộ nhận, lầm lạc, sau những cơn trầm uất vì ân hận, vò xé nội tâm.
Chuyện của mẹ tôi, cũng như của bố tôi, dài lắm, kể ra đây không đúng chỗ. Nhưng có thể tóm tắt thế nŕy : bà đã đuổi theo một cái bong bóng, vì quẫn trí, mê lú. Sớm nhận ra lỗi lầm, bà liền từ bỏ ảo ảnh, trốn nó và đi tìm bố tôi. Đó lŕ một hành trình đau xé. Cùng với sự cắn rứt là nỗi tự thú biểu hiện bằng việc hàng mấy năm bà vẫn đều đặn gửi tiền về cho bŕ tôi. Mẹ tôi
đă
được chấp nhận trở lại mái nhŕ xưa.
Tuy thế, cho tới hôm nay mẹ tôi vẫn
như là một kẻ ngoài cuộc. Trong nhà, bà chỉ nói chuyện được với cái Thắm. Sắp tới, cái Thắm sẽ theo mẹ Quỳnh nó vào nông trường ở Kiên Giang, bà sẽ buồn lắm. Trong việc cải táng cho bà tôi, bà như một người thừa. Bà tự thấy không xứng đáng được thắp hương vŕ khấn vái bà tôi, tuy
tôi đă mấy lần bắt gặp bà một mình thầm lén thắp hương xin bà tôi xá tội. Bây giờ, bà ngồi ôm mặt, lặng lẽ khóc.
Bố tôi, khuôn mặt già xọp, khổ ải, trán hằn ba vết nhăn sâu hoắm, sau một hồi đứng lặng ngắm thế đất hůng vĩ, cao ráo bà tôi nằm, quay lại, nhặt cái cuốc, nhìn mẹ tôi, khe khẽ, giọng thăm thẳm :
- Về thôi, Thụy !
Lần đầu tięn bố tôi gọi tên mẹ tôi, kể từ ngày mẹ tôi trở về. Nghe tiếng gọi ấy, mẹ tôi hấp tấp đứng dậy, xách cái làn đựng phần lộc sau cúng bà, vội vã đi theo bố tôi, tôi và em Thắm.
Hà Nội, 1988