Cuộc "về nguồn" độc đáo
TT - Qua loạt bài "
Nhà lao An Nam ở Guyane" (khởi đăng trên Tuổi Trẻ từ 25-4), Tuổi Trẻ đã giúp chúng tôi nhìn lại chính mình. Nghĩa khí của ông cha chúng ta, những bậc trượng phu tay không tấc sắt, vẫn xông pha cùng trời cuối đất, quả đã làm nhiều cháu chắt phải nhìn lại mình.
Họ đấu tranh chống ngoại xâm khi mọi thứ xung quanh đều là khó khăn và gian nan, trên hết chỉ là lòng yêu nước thương nòi. Nhiều người trong số họ đã mãi ra đi không có ngày trở về, cả xương cốt cũng bỏ lại xứ người. Những vị tiền bối đã ở thế giới bên kia hẳn sẽ siêu thoát khi biết được câu chuyện cảm động hôm nay, khi chúng ta đang nghĩ về họ và đang muốn làm một điều gì đó để tri ân họ.
Chúng tôi muốn nói đến một phần trách nhiệm của những người viết sử và dạy sử, thậm chí cả cách học "vẹt" theo lối mòn một chiều trước nay. Lịch sử là khám phá và chứng minh sự thật, sau đó bổ sung những gì đã được kiểm nghiệm tinh lọc. Nhưng qua bao lần thay đổi sách giáo khoa, hầu hết học sinh VN vẫn chỉ biết rằng những cuộc khởi nghĩa đầu thế kỷ 20 chống thực dân Pháp đều bị dìm trong biển máu, nhiều nghĩa quân, chí sĩ yêu nước bị giặc bắt lưu đày đi đảo xa. Lưu đày ở đâu? Họ đã sống và đấu tranh thế nào? Tôi đã hỏi rất nhiều học sinh, sinh viên - hầu như tuyệt đối không ai biết đến địa danh Guyane, nơi có nhà lao An Nam hà khắc!
Có thể nói là một trang bi thương của lịch sử cha ông đã bị lãng quên đây đó vừa được khơi dậy một phần nào qua loạt bài trên Tuổi Trẻ, điều này nêu bật lên một ý nghĩa là chúng ta cần phải "tôn tạo" và "trùng tu" thật công phu và kịp thời trang sử đó như thế nào. Trong thời đại công nghiệp, không có gì khai hóa lớp trẻ lớn hơn những chuyến về nguồn từ tâm linh nhân bản, và lần này lại là cuộc về nguồn đặc biệt từ hơn nửa vòng trái đất.
Chúng ta vẫn đang tiếp tục tìm hiểu chính mình, chính những kỳ tích của dân tộc Việt, trong đó có cả những thất bại cay đắng lẫn vinh quang chói lọi. Càng hiểu thêm sự mất mát, sự hi sinh không màng lợi danh, sự dấn thân bất chấp cái chết của thế hệ xưa trong thời kỳ đen tối nhất của dân tộc..., lớp trẻ sẽ càng thấm thía giá trị của cuộc sống thịnh vượng, hòa bình. Hẳn nhiên, đây chỉ là một góc của lịch sử đang được khai phá như báu vật trong truyền thống để nâng niu gìn giữ, để làm tròn đạo nghĩa với tiền nhân. Bởi mai kia có thể sẽ còn những phát hiện khác.
Từ loạt bài "Nhà lao An Nam ở Guyane", những cánh rừng già thâm u xa xôi mang trong lòng nó một phần sử Việt đã được làm sống lại như mới hôm qua. Là người VN, chúng ta tự hào bao nhiêu thì càng có phần xót xa bấy nhiêu. Song, vẫn chưa muộn, khi chúng ta đồng lòng hướng về những vong hồn lẫm liệt ấy bằng hành động thiết thực. Tôi nghĩ đây là một dịp tốt cho nhiều người trẻ VN có thể chứng kiến trực tiếp huyền thoại của ông cha ta. Nên chăng, muốn trọn vẹn hơn trong việc tìm hiểu, sưu tầm và qui tập tất cả những di sản liên quan đến nhà lao độc đáo này, Tuổi Trẻ rất cần sự góp sức của cộng đồng người Việt trên khắp thế giới.
Tôi cũng đồng ý với các ý kiến đề xuất trước đây về bia tưởng niệm, tìm đưa thi thể những chiến sĩ ái quốc năm xưa về nước... Và nếu được, tôi hi vọng một ngày không xa, Tuổi Trẻ sẽ kết hợp các công ty du lịch đưa khách VN đến thăm viếng di tích Guyane bằng những tour đặc biệt.
PHONG THỊNH (TP.HCM)
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/In...4&ChannelID=89